Weten of je synesthesie hebt

Synesthesie is een zeldzame vermenging van de zintuigen (zicht, gehoor, smaak), waarbij de stimulering van een van de zintuigen een voorspelbaar en reproduceerbaar effect bij een ander zintuig veroorzaakt.^[1]XBron Iemand met synesthesie kan bijvoorbeeld kleuren horen, geluiden voelen of vormen proeven. Soms is dit gevoel slechts subjectief. De meeste mensen met synesthesie zijn hiermee geboren, dus zij weten niet beter. Als ze echter aan anderen vertellen hoe zij de wereld ervaren, krijgen ze soms te horen dat ze gek zijn, of dat ze hallucineren. Als deze mensen de diagnose synesthesie krijgen, kan dat een opluchting zijn. Let op dat er geen medische consensus bestaat of deze aandoening nu echt bestaat of niet, en dat sommige artsen synesthesie niet als een echte aandoening zien.

Deel 1

Deel 1 van 2:

Tekenen van synesthesie herkennen

Pdf downloaden

Synesthesie wordt gezien als een zeldzame neurologische aandoening die de zintuigen treft, maar het zou kunnen dat bij veel mensen de diagnose nog niet is gesteld, en dat veel mensen denken dat iedereen de wereld op deze manier beleeft. Het is onbekend hoeveel mensen precies synesthesie hebben.
2
Niet iedereen met synesthesie ervaart dit fysiek. Als je kleuren ervaart in de buitenwereld, ben je een zogeheten 'projector'. Deze vorm van synesthesie is zeldzamer dan de vorm waarbij je de synesthetische kleur 'in het hoofd' ervaart, wat het geval is bij een 'associator'. Deze laatste vorm is waar de meeste mensen aan denken bij synesthesie.
- Sommige mensen met synesthesie (synestheten genoemd) horen, voelen, proeven en voelen pijn in kleur.^{[2]XBetrouwbare bronAmerican Psychological AssociationGa naar de bron} Anderen kunnen vormen proeven, of ervaren geschreven letters en woorden in verschillende kleuren. De "F" is bijvoorbeeld altijd rood, en de "P" geel als ze iets lezen.
- Sommige synestheten zien abstracte concepten, zoals abstracte vormen, tijdseenheden of wiskundige vergelijkingen in de ruimte buiten hun lichaam zweven -- dit wordt 'conceptuele synesthesie' genoemd.
Volgens onderzoek uit de V.S. zijn er bepaalde factoren die sterk verband houden met synesthesie. Zo hebben 3x zoveel vrouwen als mannen synesthesie.^[3]XBron Mensen met synesthesie zijn ook meestal linkshandig, en de kans dat een familielid dezelfde aandoening heeft is 40%.
4
Verwar synesthesie niet met hallucinaties. Als synestheten vertellen over hun aandoening, denken anderen vaak dat ze hallucineren of drugs gebruiken. Wat synesthesie onderscheidt van hallucinaties, is dat ze voorspelbaar en herhaalbaar zijn, en niet fantasievol of willekeurig.^[4]XBron Als je bijvoorbeeld aardbeien eet, en dan een bepaald liedje hoort, moet het ene altijd hezelfde gevoel oproepen op een voorspelbare manier, om synesthesie genoemd te worden. Het hoeft echter niet altijd tweezijdig te zijn.
- Synestheten worden vaak geplaagd of belachelijk gemaakt (meestal vanaf de kindertijd) als ze zintuigelijke ervaringen beschrijven die anderen niet kunnen ervaren.
Synesthesie is een soort kortsluiting van de zenuwen en hersensynapses die verband houden met de vijf zintuigen. En geen twee synestheten hebben precies hetzelfde bedradingsschema. De meest voorkomende vorm van synesthesie is bijvoorbeeld grafeem-kleur, waarbij nummers en letters allemaal hun eigen kleur hebben. De kleuren die aan de letters worden toegewezen zijn voor iedereen anders, maar veel mensen hebben een rode "A". Een andere bekende vorm is chromesthesie, of het horen van kleuren - geluid, muziek en stemmen roepen kleuren op die door het oog worden gezien.^{[5]XBetrouwbare bronAmerican Psychological AssociationGa naar de bron} Iemand ziet bijvoorbeeld de kleur rood als hij het woord "hond" hoort, terwijl iemand anders dan de kleur oranje ziet. Synesthetische belevingen zijn bij iedereen anders.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Een professionele diagnose laten stellen

Pdf downloaden

1
Ga naar je huisarts. Omdat de symptomen van synesthesie kunnen lijken op die van andere medische aandoeningen en hoofdletsel, is het goed om je huisarts andere ernstige oorzaken te laten uitsluiten. Hij/zij onderzoekt dan de werking van je hersenen, je reflexen en zintuigen om te zien of je misschien andere fysieke problemen of tekorten hebt. Als hij/zij denkt dat het iets ernstigs is zal je worden doorverwezen naar een neuroloog. Onthou dat synestheten vaak alle standaard neurologische onderzoeken moeten ondergaan, en dat daaruit meestal blijkt dat er niets aan de hand is.^[6]XBron Als je een neurologisch defect hebt dat visuele gewaarwordingen veroorzaakt, heb je waarschijnlijk geen synesthesie.
- Hoofdletsel, een hersenschudding, hersentumoren, hersenontstekingen, migraine, stuipen met aura's, epilepsie, beroerte, vergiftiging, LSD-flashbacks en experimenteren met hallucinogenen (paddenstoelen, peyote) kunnen allemaal zintuigelijke fenomenen veroorzaken die lijken op synesthesie.
- Synesthesie is meestal al aanwezig vanaf de geboorte, dus het is extreem zeldzaam dat het pas op volwassen leeftijd ontstaat. Als het plotseling op komt zetten als je volwassen bent, ga dan onmiddellijk naar je huisarts, want dan kan er een ernstig probleem zijn met je hersenen of zenuwstelsel.^{[7]XBetrouwbare bronNational Health Service (UK)Ga naar de bron}
2
Ga naar een oogarts. Sommige visuele gewaarwordingen bij synesthesie kunnen ook lijken op bepaalde oogaandoeningen, dus laat je ogen nakijken door een opticien of oogarts. Oogletsel, glaucoom (te hoge oogdruk), staar, loslaten van het hoornvlies, hoornvliesoedeem, maculaire degeneratie en oogzenuwontsteking kunnen allemaal visuele fenomenen en kleurvervormingen veroorzaken.^[8]XBron
- Het grootste deel van mensen met synesthesie heeft geen last van een fysieke aandoening aan de ogen.
- Een oogarts is waarschijnlijk beter dan een opticien, want die laatste richt zich meer op het beoordelen van je zicht en het voorschrijven van een bril of lenzen.
3
Weet dat sommige artsen niet in synesthesie geloven. Je kunt artsen tegenkomen die niet geloven dat de aandoening echt bestaat. Ga toch naar de dokter om andere onderliggende aandoeningen die je symptomen zouden kunnen veroorzaken uit te sluiten, maar weet ook dat hij/zij misschien een heel andere diagnose stelt.
- Je kunt een second-opinion vragen, als je vindt dat je huisarts je niet serieus neemt.
- Als je huisarts zegt dat je geen synesthesie hebt maar een heel andere aandoening, vertrouw dan op zijn/haar advies en volg instructies voor de behandeling op.
Advertentie

Tips

Vraag familieleden hoe zij de wereld waarnemen. Misschien hebben zij soortelijke ervaringen en kunnen ze je steunen.
Accepteer dat synesthesie ongebruikelijk is, maar geen ziekte of beperking. Denk niet dat je raar bent.
Ga bij een online praatgroep over synesthesie, dan leer je er meer over.

Advertentie

Waarschuwingen

Als je plotseling kleuren ziet en/of vreemde vormen, kan het ook zijn dat je hallucineert, of dat je een beroerte, migraine of een epileptische aanval hebt -- denk dus niet automatisch dat je synesthesie hebt. Ga naar de huisarts als deze ervaringen nieuw voor je zijn, en als ze gepaard gaan met enig ongemak.

Advertentie