SF verhalen schrijven

Science Fiction is enorm veranderd sinds de dagen van Jules Verne. Het is in een snel tempo complexer geworden en populairder dan ooit tevoren. Het kan een hele uitdaging zijn om in dat genre te schrijven, maar als je met een paar dingen rekening houdt, dan zal je beter voorbereid zijn op het schrijven van een geweldig SF-verhaal.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Inspiratie krijgen

Pdf downloaden

1
Begin met onderzoek doen naar wetenschappelijke ontwikkelingen. Science fiction borduurt regelmatig voor op recente wetenschappelijke ontwikkelingen die onze collectieve verbeelding hebben veroverd. Als je worstelt met het verzinnen van een echt goed verhaal, dan is een goede plek om te beginnen je aandacht richten op de huidige wetenschappelijke ontwikkelingen. Door de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen als basis te gebruiken kun je veel van de oude clichés voorkomen en iets schrijven wat mensen echt graag willen lezen.
- Bijvoorbeeld, je kunt de Reddit thread r/Futurology gaan volgen. Dit is een online forum dat de recente wetenschappelijke ontwikkelingen op de voet volgt. De inhoud van deze site zou je veel ideeën moeten kunnen geven over hoe een toekomstige wereld eruit zal gaan zien.
2
Lees goede voorbeelden van science fiction. Inspiratie zoeken bij de klassiekers van de SF kan ook helpen bij het schrijven van je eigen verhalen. Schuif die niet aan de kant omdat je bang bent dat je dan straks niet meer origineel bent: werk van anderen lezen kan je veel leren over wat wel en niet werkt in een boek. Je kunt ook veel leren over hoe SF meestal eruitziet of klinkt, zodat je weloverwogen kunt kiezen of je vasthoudt aan die stijl of dat je daar volledig los van wilt breken.
- Goede boeken om te lezen zijn Duin, Do Androids Dream of Electric Sheep?, Het Transgalactisch Liftershandboek en The Handmaid's Tale.
- Probeer ook andere SF-genres. SF is een bijzonder complex genre en omvat veel sub-genres. Je kunt ook eens hard science fiction, soft science fiction, steampunk, space opera, cyberpunk en post-apocalyptische SF proberen te lezen.
3
Kijk naar de gebeurtenissen in de wereld. Science fiction is in haar element wanneer het verhaal ons iets leert over de wereld waar we nu in leven. Wanneer dingen die gebeuren te dichtbij staan, raken mensen er soms emotioneel te veel bij betrokken en vinden ze het moeilijk om die dingen rationeel te blijven bekijken. Wanneer je recente gebeurtenissen verpakt in de vorm van buitenaardse wezens en andere planeten, worden de ideeën gemakkelijker om te verwerken en begrijpen. Put inspiratie uit actuele gebeurtenissen die voor jou belangrijk zijn en die je interessant vindt en vertel het verhaal op zo'n manier dat mensen iets van hun vooroordelen kwijt kunnen raken.
- Bijvoorbeeld: de SF-klassieker Duin gaat in werkelijkheid om conflicten in het Midden-Oosten na de Tweede Wereldoorlog en verteld op een manier die het voor de moderne lezer makkelijker maakt om het gezichtspunt van de woestijnvolken te begrijpen.
4
Vraag je af welke boodschap je over wilt brengen. Je kunt je verhaal ook opbouwen rond een boodschap waarvan je wilt dat andere mensen die begrijpen. Dit kan bijzonder goede manier zijn om een boek op te bouwen omdat het je voorziet van een pad en een doel. Wanneer je verhaal daadwerkelijk ergens toe leidt en een uiteindelijke betekenis heeft, iets voor de lezers om mee te nemen, dan is de kans veel groter dat het een impact op hen zal hebben.
- Bijvoorbeeld: misschien wil je dat de lezers zich realiseren dat verdriet een besmettelijke emotie is. Dan zou je een verhaal kunnen schrijven over hoe een admiraal zijn carrière op het spel zet om de reputatie van zijn vrouw te redden, die is gestorven terwijl ze het keizerrijk verraadde, en op zijn beurt het leven laat.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Je eigen wereld vorm geven

Pdf downloaden

1
Laat je wereld ontspruiten aan materiaal waar mensen zich aan kunnen relateren. Science fiction kan vaak volledig anders zijn dan de wereld die we kennen. Voor veel mensen is het moeilijk om een wereld te begrijpen die zo verschilt van die van ons. Als je een verhaal wilt maken die weerklank vindt bij veel andere mensen, schrijf dan iets met wortels in de wereld die we kennen.
- Bijvoorbeeld: de hoofdpersoon kan afkomstig zijn van een buitenaards ras van boommensen. Het karakter kan worstelen met z'n gevoelens omdat hij geen partner kan vinden.
2
Houd bij wat er gaande is in de echte wetenschappelijke wereld. Science fiction bevat uiteraard veel fictie. Daar is niets mis mee. Maar als de wetenschap van je science fiction te ver afstaat van dat wat mensen begrijpen als het gaat om hoe dingen werken, dan vinden ze het niet geloofwaardig.^[1]XBron Het kan dan zelfs overkomen alsof het niet goed geschreven is, omdat soms al te fantasievolle technologie in science fiction gebruikt wordt om gaten in het plot te verdoezelen. Geef de lezers geen excuus om fouten te vinden in dat wat je hebt geschreven: negeer de echte wetenschap niet helemaal.
- Het beste voorbeeld hiervan is de radioactieve spinnenbeet. In de tijd dat Spider Man werd gecreëerd wisten de mensen heel weinig af van straling. Wetenschappers leken allemaal grote stappen te zetten en wie wist wat ze nu weer met deze stof konden doen. Maar mensen weten nu dat een gigantische dosis straling je voornamelijk in verschillende snelheden zal doden. Geen superkrachten of versnelde evolutie. Schrijf niet over een radioactieve spinnenbeet.
3
Stel een aantal basisregels op voor eigen taal. Als je een buitenaardse taal of een andere neptaal verzint voor je verhaal, dan kan het nuttig zijn om een aantal basisregels te maken voor de klank en het gebruiken van de taal. Dit betekent niet dat je op z'n Tolkiens een volledig uitgewerkt Elfs uit de grond moet stampen voor je boek, maar wel zo dat het de lezer helpt om het geloofwaardiger te maken door te voorkomen dat er onregelmatigheden voorkomen in de tekst.
- Bijvoorbeeld: Gebruik geen zin als "br'ack drack kagash met eerk" en een zin als "lae kalai O'oro siita ai" voor dezelfde taal. Ook al zijn ze nep, het is duidelijk dat ze te verschillend zijn om bij dezelfde taal te horen (de een heeft veel medeklinkers, de ander veel klinkers). Dit kan ook de karakteristieke klank van je taal teniet doen. Denk maar eens aan het mixen van Klingon en Elfs.
4
Bouw de cultuur op. Als je verhaal zich afspeelt op een buitenaardse wereld of zelfs op een Aarde die heel erg van die van ons verschilt, dan zal je goed na moeten denken over de cultuur van de mensen op die wereld. Wanneer je verhaal erg lijkt op het hedendaagse leven is het gemakkelijk om de lezer aan te laten nemen dat de cultuur ongeveer hetzelfde is. Als je echter buitenaardse wezens Seinfeld grappen laat maken, zal de lezer veel meer moeite hebben om in je wereld op te gaan.
- Dingen die je in overweging kunt nemen zijn de voor de hand liggende: muziek, kunst, wat mensen doen voor hun plezier en religies. Je kunt ook nadenken over politiek en geschiedenis, en hoe de veranderingen in die gebieden invloed kunnen hebben gehad op ras, gelijkheid van geslachten en andere sociale factoren die van invloed zijn op het dagelijks leven.
5
Creëer je omgeving. Een van de aantrekkelijkste aspecten van science fiction is het gevoel dat de lezer krijgt, alsof hij/zij even kan ontsnappen aan de bekende wereld naar een andere die interessanter is. Dit houdt in dat je een aantrekkelijke wereld zal moeten creëren met genoeg diepgang om de lezer in het verhaal te trekken.
- Denk na over dingen als geologie, ecologie, biomen, steden, landschappen en natuurlijk niet aardachtige omgevingen naast schepen en havens. Wat het best werkt voor het verhaal. Denk erover na wat die plekken laat draaien en het soort problemen die mensen tegen kunnen komen wanneer ze in een dergelijke omgeving bestaan.
- Bijvoorbeeld, Frank Herbert's Duin is ongelooflijk sterk in het in het boeien van de lezer door de beelden die hij schept van een woestijnplaneet. De uitgestrekte zandvlakten, rotsachtige bergen, gigantische wormen en ondergronds oceanen creëren een magisch gevoel waardoor het plot nog aantrekkelijker wordt.
- Door consistent te zijn in de beschrijving van de omgeving waar je verhaal zich afspeelt zal er ook voor zorgen dat je verhaal tastbaarder en geloofwaardiger overkomt. Je plaatst het Wonderland van Alice niet direct naast de jungle van Apocalypse Now en als je dat wel zou doen, zorg er dan voor dat het een heel duidelijk doel heeft binnen het verhaal.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Je verhaal ontwikkelen

Pdf downloaden

1
Kies het conflict. Het conflict is een van de meest belangrijke drijfveren binnen een verhaal en er zijn diverse soorten conflict waar je uit kunt kiezen, afhankelijk van het soort verhaal dat je wilt vertellen. Het type conflict is een duidelijke aanwijzing voor de lezer wat jij ziet als een belangrijke boodschap van de tekst en wat voor soort thema's ze eruit moeten halen.
- Een voorbeeld van een conflict is de Mens tegen de Natuur. Dit type verhaal dat kan gaan over een vrouw die gestrand is op een onbekende planeet, gaat meestal over het omgaan met de normale uitdagingen in ons leven.
- Je kunt meer informatie vinden over verschillende soorten conflicten in dit artikel, in Stap 2
2
Probeer de klank van het verhaal zo goed mogelijk neer te zetten. Het schrijven van een boek gaat over meer dan alleen maar het typen van zinnen die technisch correct zijn en het vertellen van een verhaal. De woorden die je kiest zijn belangrijk.
- Kies een vertelperspectief. Wie vertelt het verhaal. Je kunt hierbij kiezen uit een perspectief in de eerste persoon, tweede persoon en derde persoon. Hiermee maak je het meest in het oog springende onderscheid tussen hoe het verhaal leest. Het speelt ook een grote rol bij wat je wel en niet met de lezer deelt. Bijvoorbeeld: een verteller in de eerste persoon, het ik-perspectief zal niet weten wat een ander karakter denkt. Je kunt dit gebruiken om informatie te verbergen voor de lezer zodat je dit wanneer nodig kunt onthullen.
- Kies een tijd. Dit gaat erover of het verhaal zich in het verleden, heden of de toekomst afspeelt. Je kunt zelfs binnen hetzelfde verhaal dit afwisselen, waarbij sommige hoofdstukken zich in de ene tijd en andere hoofdstukken zich in de andere tijd afspelen (het valt echter niet aan te bevelen om dit veel te doen). Elk kent z'n eigen uitdagingen of kan op eigen manieren het verhaal ondersteunen.
- Kies een vocalisatie (narrative voice). Vocalisatie is de manier waarop het verhaal wordt verteld. Wordt het verteld terwijl de verteller eraan denkt? Via e-mail (omdat brieven waarschijnlijk niet echt passen binnen de science fiction)? Is de verteller betrouwbaar of onbetrouwbaar?
3
Houd je vast aan een bepaalde stijl. Een schrijfstijl gaat over de woorden die je kiest om je verhaal te vertellen. Nu zullen de meeste mensen dit van nature doen, maar let goed op of er passages zijn in je verhaal waarbij de stijlen niet bij elkaar passen. Dit gebeurt meestal wanneer er veel tijd overheen gaat om het te schrijven, omdat je in die periode verschillende emoties en invloeden zult ervaren. Hoe je het verhaal ook vertelt, het hoort de hele tijd hetzelfde te zijn of slechts subtiele wijzigingen te ondergaan die logisch zijn binnen de context van het verhaal zelf.
- Lees je verhaal en vergelijk de verschillende secties. Vertel je het op een grappige manier, zoals Het Transgalactisch Liftershandboek? Of meer serieus, zoals Duin? Praten ze als personages uit een toneelstuk van Shakespeare of als tieners uit een jaren 80 film?
4
Kies een structuur, De structuur van een verhaal gaat over hoe het meer in brede zin wordt verteld. De meest gangbare manier om hierover na te denken is als de aktes in een toneelstuk, omdat veel schrijvers dit format nog steeds gebruiken voor hun eigen verhalen. Je hebt de eerste sectie (waarin het verhaal wordt geïntroduceerd), de tweede sectie (waarin het verhaal zich ontwikkeld) en de derde sectie waarin het verhaal wordt afgerond. Er zijn natuurlijk meer mogelijkheden dan deze structuur, maar deze wordt het meest toegepast.
- De structuur zoals omschreven in deze stap heet ook wel de "drie-akt-structuur". Er bestaat ook iets als een twee-akt-structuur of een vier-akt-structuur, een cyclische structuur (monomythe), of een niet-lineair verhaal.
- Dus, stel je wilt de vier-akt-structuur proberen. Deze lijkt bijzonder op de drie-akter, maar tussen het begin en de slotakte heb je nog een akte waarin aangegeven wordt wat er op het spel staat en daarna de akte waarin het conflict wordt uitgewerkt.
5
Probeer een passend tempo aan te houden. Tempo is de snelheid waarmee belangrijke gebeurtenissen in het verhaal zich afspelen. Tempo is cruciaal voor elk vorm van fictie en zeker belangrijk voor SF-boeken (waarbij de traditie wil dat die meestal langer zijn de meeste andere boeken, met een gemiddelde van ongeveer 100.000 woorden ^[2]XBron). Als het tempo niet klopt, dan kan de lezer het moeilijk vinden om in het verhaal te blijven omdat het te langzaam gaat of te snel om zich daadwerkelijk in te leven in de personages.
- Als je moeite hebt met het tempo, maak dan voor jezelf een diagram van het plot. Deel je verhaal op in drie aktes en breek vervolgens die drie aktes weer op in drie bogen. Elk boog wordt vervolgens weer ingedeeld in drie significante acties of plotpunten. Bijvoorbeeld, in Star Wars kan een boog eruitzien als "De droids zijn gevangen genomen door de Jawa, Luke vindt de boodschap van Leia, Luke ontmoet Obi Wan" of "Luke sluipt ongezien de Death Star binnen, Luke redt Leia, Obi Wan wordt gedood".
6
Gebruik de Reis van de Held. Een laatste stuk gereedschap die je in je kist kunt doen is de Reis van de Held (soms ook wel de Monomyth genoemd). Dit is de theorie, zoals bedacht door de beroemde mytholoog Joseph Campbell, dat alle verhalen in wezen hetzelfde zijn. Veel goede verhalen passen binnen een standaardindeling die je kunt gebruiken als basis wanneer je plot het aan een doel ontbeert.
- De basis van de monomythe zou je bekend in de oren moeten klinken. De Reis van de Held gaat over het leven van een normaal leven wanneer er plotseling iets verandert en de hoofdpersoon (of personen) gedwongen worden om een reis naar het onbekende te ondernemen. De Held ontmoet een hele verscheidenheid aan karakters, zal beproevingen moeten overwinnen, maar leert uiteindelijk iets dat gebruikt kan worden om een bepaalde grote uitdaging het hoofd te bieden. Nu de taak is afgerond kunnen ze met deze nieuwe schat aan ervaring terugkeren in het gewone leven.
Advertentie

Tips

Je kunt verschillende ideeën combineren om je boek op te baseren; je hoeft het niet bij slechts een te houden.
Wees niet bang om ergens over te schrijven dat waarschijnlijk nooit zal gaan gebeuren. Wetenschap is de basis, maar het is ook fictie, dus je kunt de feiten met een gerust hart wat geweld aandoen. Veel belangrijker is het om je personages geloofwaardig te maken.
Je lezerspubliek zal meestal wel één grote schending van echte wetenschap te accepteren. Kies die wel met zorg en gebruik het om al die andere fantastische gebeurtenissen en technologieën uit te leggen die in je boek voorkomen. Je kunt misschien zelfs wegkomen met het wat ombuigen van de bekende natuurkundige wetten; de truc is om een significant verschil te creëren, maar op een manier die voor de huidige technologie niet waarneembaar is.
Je hoeft niet het gevoel te hebben dat je de fysieke wereld zoals we die kennen moet gebruiken. Veel succesvolle SF bestaat uit werelden die volledig zijn verzonnen.
Wanneer je een wereld aan het beschrijven bent, zorg dan dat je werelden duidelijk beschreven worden en probeer het de lezer gemakkelijk te maken om zich de wereld voor te stellen.
Lees veel SF voor je begint, gewoon om er een gevoel voor te krijgen. Een aantal goede voorbeelden voor beginners zijn Madeline L'Engle, Michael Crichton, Garth Nix, Robin Cook, Philip Pullman, Margaret Peterson Haddix en James Patterson. (Let op: Een aantal van deze auteurs schrijven ook voor andere genres dan SF). De meer ervaren lezer kan zich wagen aan Frank Herbert, Eoin Colfer, Isaac Asimov, Arthur C. Clarke, Orson Scott Card, Steven Baxter en Robert A. Heinlein.
Wees niet bang om een parodie op het genre te schrijven. Een boek dat door velen wordt beschouwd als het beste SF-boek aller tijden, Het Transgalactisch Liftershandboek, is in feite een parodie.
Leer over wat je wilt schrijven. Voorbeelden:
- Laat nooit een Aardling buiten het ruimteschip gaan zonder ruimtepak, zeker niet in de ruimte maar ook niet op planeten of manen met een vreemde atmosfeer (levende wezens in de ruimte zonder een ruimtepak zou je altijd moeten vermijden, behalve een personage als Superman). Een Aardling kan alleen op Aarde of andere hemellichamen met een aardachtige atmosfeer uit zijn ruimteschip stappen zonder ruimtepak.
- Alleen sterren schijnen. Planeten, planetoïden en andere objecten in de ruimte reflecteren het sterrenlicht alleen maar.

Advertentie

Waarschuwingen

Veel schrijvers van science fiction hebben het idee dat de hoofdpersoon een soort superwetenschapper moet zijn. Dat is niet waar. Normale mensen zijn ook goed.
Als je hoofdpersoon (of zelfs een ondersteunend karakter) wel een wetenschapper is, zorg er dan voor dat diegene niet een weetal is op het gebied van de wetenschap. Wetenschap is multidisciplinair. Dit houdt in dat een bioloog waarschijnlijk niets afweet van robotica en vice versa. Geef aan wat het vakgebied is waar het personage in gespecialiseerd is en beperk diens expertise tot dat veld. Hij weet misschien wel iets van andere onderwerpen maar een quantumfysicus gaat geen advies geven over giftige planten. Als de wetenschapper in het verhaal toch een "manusje van alles is", zorg er dan voor dat hij in niet meer dan één echt een "meester" is.
Krijg je last van een writer's block, geef het verhaal dan niet op. Geef het wat tijd. Als je het opgeeft, dan zal je daar later spijt van krijgen.
Een wetenschapper is niet hetzelfde als een ingenieur. Een wetenschapper kan nieuwe theorieën bedenken. Een ingenieur beslist of het kan worden gebouwd. Laat de fysicus in het verhaal niet een toestel vanuit het niets bouwen op basis van een zojuist bedachte deeltjestheorie. Elektrotechnische kennis valt over het algemeen niet binnen de opleiding van de gewone natuurkundige.
Echte wetenschap is meestal niet zo spannend. Er is veel papierwerk voor nodig, netwerken en bureaucratie. En de meeste wetenschappers gaan aan het eind van de dag naar hun families of privélevens waar hobby's, geliefden, vrienden, rekeningen, een hypotheek en alle andere dingen waar iedereen mee te maken heeft onderdeel van uitmaken. De meeste wetenschappers zijn geen flamboyante avonturiers als Reed Richards of Bernard Quatermass. Vermijd ook de clichématige afschildering van een wetenschapper als de teruggetrokken engerd of als extreme nerd. Wetenschappers hebben een passie voor de onderwerpen waar ze zich mee bezig houden.
Wijk niet te veel af van de wetenschappelijke feiten. Er is een grens aangaande dat waar je de lezer in kunt laten geloven.
Laat je inspireren door andere schrijvers, maar steel hun ideeën niet. Technisch gezien mag dat dan geen plagiaat heten, maar na een tijd zal een bepaald idee een cliché worden. Vermijd dat.

Advertentie