Pijlpunten maken

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Een stuk van een rots afbreken om te gebruiken

Het omvormen van een rotsscherf in een pijlpunt

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Dit artikel behandelt alles wat je nodig hebt om een grote steen om te vormen in een pijlpunt. Is dit je eerste poging, dan is het aan te raden om bij Deel 2 te beginnen, zodat je meteen van start kunt gaan met het vormen van een pijlpunt uit gemakkelijk te vinden materialen. Je kunt hiervoor zelfs de onderkant van een bierfles gebruiken!

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 2:

Een stuk van een rots afbreken om te gebruiken

Pdf downloaden

1. 
   1
   Ga op zoek naar het juiste type rots. Het hoort wat bros te zijn, met een fijne structuur (geen grote patronen of groeven), een uniforme textuur en zonder breuken. Jaspis, chalcedoon, kwartsiet, obsidiaan, en elk type keisteen of vuursteen zijn allemaal een uitstekende keuze.

   • Obsidiaan (lavaglas) is het meest opvallend. Het is een glimmend zwarte glasachtige steen, maar deze vind je alleen in bepaalde streken. Zelfs al weet je niet hoe je de bovenstaande stenen kunt herkennen, je kunt altijd testen of een steen bruikbaar is:
   • Tik met de steen tegen een andere steen aan en luister naar het geluid. Over het algemeen geldt dat hoe hoger de toon is, des te beter de kern is.
   • Sla er eenmaal met een hardere steensoort tegenaan. Als er een kegelvormige inkeping achterblijft en er breken scherpe stukken af, dan kun je dit type steen gebruiken voor het maken van een pijlpunt.
   • Glas en porselein kunnen ook prima werken, maar tenzij je een ongewoon groot stuk ter beschikking hebt, wil je waarschijnlijk meteen doorgaan met het bewerken van het stuk tot een pijlpunt.
   • Heb je geen succes met het vinden van de juiste steen, gebruik dan de bodem van een bierflesje en ga verder met de instructies voor het vormen van een pijlpunt.
2. 
   2
   Selecteer een grote steen van de juiste soort. Dit wordt je kern, en hoe groter het is, des te groter is de kans dat je er een goed stuk af kunt breken. Maar de steen moet wel klein genoeg zijn zodat je hem stevig vast kunt houden tussen een hand en je been.
3. 
   3
   Selecteer een harde steen of een ander stuk gereedschap. Gebruik je obsidiaan, glas of een ander bros materiaal, dan kun je minder harde steen als gereedschap gebruiken. Een speciaal stuk gereedschap, een billet, kan ook prima werken.

   • De steen hoort rond te zijn, gemakkelijk om vast te houden en harder dan het materiaal dat je voor de pijlpunt hebt uitgekozen. Dit heet een hamersteen.
   • Een billet is een hard, cilindervormig object, traditioneel gemaakt van het gewei van een eland, bot of erg hard hout.
   • Zachte hamerstenen en billets worden gebruikt op zachtere kernen en voor het preciezer afslaan van scherven omdat ze beter grip hebben op het materiaal van de kern, en je de kracht die je zet beter kunt richten.
   • Je hebt niet meer dan één stuk gereedschap nodig, maar probeer er een paar om te testen welke het best werkt op het materiaal dat en de steensoort die je voor de pijlpunt hebt uitgekozen.
4. 
   4
   Zoek of maak een raakvlak. Dit wordt een "platform" genoemd en zou je moeten vinden aan de rand van de steen in een scherpe hoek (minder dan 90 graden).

   • Als je steen geen goed raakvlak heeft, breek dan een scherf van de ronde kant af met een grote en harde hamersteen.
   • Een platter raakvlak is gemakkelijker om te raken, maar de hoek van de rand is belangrijker. Een ruw raakvlak zal beter worden als je erop hamert.
5. 
   5
   Gebruik je gereedschap om scherven af te breken van het platform. Het kan even wat oefening vergen voor je met zekere hand steenschilfers af kun slaan.

   • Ga zitten met je benen iets uit elkaar en houd de steen stevig tegen een been met je niet-dominante hand. Houd het platform in de buurt van de ruimte tussen je benen.
   • Raak de rand van het platform van bovenaf met een gecontroleerde, schampende slag en laat deze doorschieten tot onder de kernsteen.
   • De ideale steenschilfer is lang en behoorlijk dun, maar niet zo dun dat deze breekt. Hoe groter hoe beter, dus raak het platform met behoorlijk wat kracht zodat je niet al te kleine fragmenten krijgt.
6. 
   6
   Prepareer de oppervlakte tussen de slagen door. Haal de scherf die je net hebt gemaakt van de steen af en werk kleinere fragmenten van de rand van het raakvlak. Hierdoor wordt het platform sterker en verminder je de kans dat er ongewild iets afbreekt. Je kunt hiervoor een hamersteen gebruiken, een zachtere steen of een nagelvijl.

   • Dit zou niet te veel kracht mogen vergen.
   • Dit staat ook bekend als het "borstelen" of "afschaven" van de steen.
7. 
   7
   Selecteer een scherf. Heb je een paar scherven van de kernsteen af kunnen slaan, beslis dan welke je wilt gebruiken om verder om te vormen tot een pijlpunt. Een ideale scherf voor dit doel is lang, relatief dun en bol aan beide kanten.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Het omvormen van een rotsscherf in een pijlpunt

Pdf downloaden

1. 
   1
   Selecteer een geschikt object. Als je Stap 1 hebt afgerond, dan heb je al een scherf die geschikt is voor ons doel. In andere gevallen kan een vlak stuk glas zoals de bodem van een bierfles, ook dienstdoen als oefenmateriaal. Hoe dan ook, de rest van de instructies heeft betrekking op het vormen van een pijlpunt met de verkregen scherf.

   • Als je toch de bodem van een bierflesje wilt gebruiken, verwijder dan voorzichtig alle glassplinters en gruis van de bodem voor je begint. Hierbij moet je zeker goede werkhandschoenen gebruiken.
2. 
   2
   Schuur de rand van de scherf om alle zwakke fragmenten te verwijderen. Heb je de scherf zelf gemaakt, dan is dit dezelfde procedure die je gebruikt hebt om de kern sterker te maken tussen de verschillende slagen in. Gebruik een zachtere steen of nagelvijl.

   • Als er uitstekende delen zijn die je niet kunt gebruiken, breek ze dan af terwijl je aan het schuren en schaven bent.
   • WAARSCHUWING: werk altijd aan de rand onder de middellijn van de scherf (een denkbeeldig vlak dat loopt door de horizontale as van de scherf). Door boven de middellijn te slaan, zal de scherf namelijk versplinteren.
3. 
   3
   Selecteer een klein stuk gereedschap om mee te werken. Dit heet de drukbeitel: een duurzaam, flexibel stuk gereedschap, meestal met een punt van koper of elandgewei. Je kunt er een aanschaffen of zelf maken door een koperen spijker in een stuk hardhout te slaan.
4. 
   4
   Ga zitten en begin met het werk. Dit hoor je buiten te doen zodat je niet overal stof en splinters in de huiskamer achterlaat. Handschoenen en een veiligheidsbril voorkomen snijwonden en splinters.

   • Houd de scherf stevig tegen je knie aan. De volgende stap vergt een redelijke hoeveelheid kracht, dus het is zaak om de scherf stabiel te houden.
5. 
   5
   Gebruik het gereedschap om een rand te vormen rond het midden van de scherf. Je werkt aan beide zijden van de steen om deze te reduceren tot twee bolle kanten met een rand als grens ertussen. Dit is een zogenaamde bifaciale rand.

   • Duw met je drukbeitel onder de middellijn (middelpunt van het object) om een kleinere scherf en een inkeping te creëren. Dit heet in het Engels een "flake scar".
   • Draai het object om en gebruik de inkeping om een gelijksoortige scherf aan de andere kant af te beitelen.
   • Draai de pijlpunt in wording iets om en herhaal. Uiteindelijk houd je een rand over langs de hele scherf, met inkepingen aan beide zijden.
6. 
   6
   Beitel meer materiaal af van de steen aan beide zijden van de rand om uiteindelijk de gewenste vorm te krijgen. Let goed op hoe en waar je kracht zet in deze fase; je zult van bepaalde delen van de pijlpunt meer af moeten beitelen dan van andere om de gewenste vorm over te houden, een "afgeronde driehoek" of "lens".

   • ONTHOUD: houd de kant waar je aan werkt altijd naar beneden gericht. Druk op de bovenkant zal resulteren in het versplinteren van de steen.
   • Plaats je beitel tegen de deuk van de inkeping en druk hard op het midden van de scherf (niet naar beneden zoals eerder).
   • Houd de druk binnenwaarts vol en verwijder een scherf die zo ver als mogelijk naar het midden van de pijlpunt gaat.
   • Blijf dit proces herhalen terwijl je aan beide kanten langs de rand werkt, tot de scherven die je verwijderd hebt het midden van de pijlpunt naderen aan beide kanten. Het kan nodig zijn om de pijlpunt diverse malen te draaien tijdens het beitelen.
   • Gebruik indien nodig kleinere gereedschappen om fijnere inkepingen en aanpassingen te kunnen maken tegen de tijd dat je bijna klaar bent.
7. 
   7
   Maak twee inkepingen in de pijlpunt. Wil je de pijlpunt aan een schacht vastmaken, dan zal je twee inkepingen aan de basis van de pijlpunt moeten maken. Je kunt hiervoor speciale beitels gebruiken of iets wat lijkt op een schroevendraaier, maar je kunt ook dezelfde drukbeitel gebruiken.

   • Met dezelfde techniek als je hebt gebruikt voor het maken van de bifaciale rand, haal je schilfers af van de basis van de pijlpunt, in de richting van het midden.
   • Werk langzaam naar het midden van de pijlpunt toe, tot de inkeping lang en breed genoeg is om op een pijlschacht te binden. Blijf verder gaan met het ronddraaien van de pijlpunt zodat je aan beide zijden van de inkeping evenredig werkt.
   • Schuur de binnenkant van de inkeping glad met een nagelvijl.
   • Maak een tweede inkeping aan de andere kant van de basis.
   Advertentie

Tips

• Voor bijzonder brosse kernstenen zoals obsidiaan, kan het zijn dat je zelfs bij Stap 1 een zachtere hamersteen nodig hebt.
• Voor het beste resultaat mik je op het vlakke deel van de kern in een hoek van ongeveer 50 graden ten opzichte van de gewenste breukliijn.
• Als je moeite hebt met het correct vormen van een pijlpunt, stel je dan een steen voor in de vorm van een lens, binnenin de scherf waar je aan werkt, en ga vervolgens aan de slag om al het reststeen te verwijderen.
• Als je je snijdt in je hand, of je krijgt ondanks de leren bescherming last van blaren, draag dan nog 1 of 2 leren beschermgrepen over je handpalm.
• Als het maar niet lukt om grotere scherven van de kernsteen af te slaan, klem de kernsteen dan ergens vast en gebruik beide handen om de hamersteen te hanteren. Een alternatief is om een billet tegen de vastgemaakte kernsteen aan te houden met de ene hand en de ander te gebruiken om met de hamersteen de kern te bewerken.
• De kernsteen iets verhitten kan het gemakkelijker maken om ermee te werken, maar het zorgt ervoor dat de scherven minder duurzaam zijn. Zorg dat je precies weet met wat voor soort materiaal je te maken hebt, want elk materiaal vereist weer een andere temperatuur.
• Het werken aan twee verschillende inkepingen tegelijkertijd (afwisselende scherven) kan helpen om ze symmetrisch te houden.

Advertentie

Waarschuwingen

• Deze procedure resulteert in heel veel scherpe kleine steentjes. Draag altijd een veiligheidsbril om je ogen te beschermen, en werk niet binnen.
• De kernsteen zal bijzonder scherp worden door het hakken. Je hebt extra stevige handschoenen nodig als bescherming.

Advertentie

Benodigdheden

Gereedschappen met vetgedrukte letters zijn in het voorgaande artikel uitgebreid aan bod gekomen.

• Stevige leren werkhandschoenen of een leren handbeschermer
• Veiligheidsbril
• Een plek buiten om te werken
• Kern (als je bij Stap 1 begint)
• Hamersteen of billet (als je bij Stap 1 begint)
• Scherf (als je bij Stap 2 begint)
• Drukbeitel
• Beitel (eventueel)