Manipulatief gedrag herkennen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Het gedrag observeren

De communicatie beoordelen

Met een manipulatief persoon omgaan

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Manipulatie betekent het indirect proberen te beïnvloeden van andermans gedrag of daden. Onze emoties vertroebelen vaak ons beoordelingsvermogen, waardoor het moeilijk is om de realiteit achter een verborgen agenda of geheime motieven in bepaald gedrag te herkennen. Het controlerende aspect dat vaak met manipulatie gepaard gaat kan erg subtiel zijn waardoor het haast niet merkbaar is, en het kan ook verstopt zijn onder gevoelens van loyaliteit, liefde of gewoonte. Je kunt de tekenen leren herkennen zodat je voorkomt dat je er het slachtoffer van wordt.

Stappen

Methode 1

Methode 1 van 3:

Het gedrag observeren

Pdf downloaden

1. 
   1
   Let op of de ander altijd wil dat jij begint met praten. Manipulatieve mensen willen graag luisteren naar wat jij te zeggen hebt, zodat ze je sterke en zwakke kanten kunnen ontdekken. Ze zullen je aftastende vragen stellen zodat je over je persoonlijke meningen en gevoelens moet praten. Deze vragen beginnen meestal met "Wat", "Waarom" of "Hoe". Hun antwoorden en daden zijn meestal gebaseerd op de informatie die jij hen hebt gegeven.

   • Het is niet zo dat iemand die wil dat jij altijd begint met praten per se manipulatief is. Hou ook rekening met andere dingen die hij/zij doet.
   • Een manipulatief persoon deelt zelf niet zo veel persoonlijke informatie tijdens deze gesprekken, maar is meer op jou gericht.
   • Als je dit gedrag gedurende de meeste gesprekken met hem/haar opmerkt, kan dat een teken van manipulatie zijn.
   • Hoewel het misschien voelt als oprechte interesse, moet je in gedachten houden dat er een verborgen agenda achter deze vragen kan zitten. Als je de ander probeert te leren kennen en hij/zij weigert antwoord te geven of verandert snel van onderwerp, kan het zijn dat het geen oprechte interesse is.
2. 
   2
   Let op of de ander zijn/haar charme gebruikt om dingen voor elkaar te krijgen. Sommige mensen zijn van nature heel charmant, maar een manipulator gebruikt zijn/haar charme om dingen gedaan te krijgen. Deze persoon kan je bijvoorbeeld eerst een compliment geven voordat hij/zij je om een gunst vraagt. Misschien krijg je eerst een klein cadeautje, of zegt de ander dat hij/zij iets voor je zal doen, voordat je gevraagd wordt om iets te regelen.

   • Iemand kan bijvoorbeeld lekker voor je koken en doet heel aardig tegen je, voordat hij/zij je om geld vraagt, of om hulp vraagt bij een project.
3. 
   3
   Let op dwingend gedrag. Een manipulatief persoon probeert mensen over te halen om dingen te doen door geweld of dreigementen te gebruiken. Hij/zij kan tegen de ander schreeuwen, iemand bekritiseren, of bedreigen om iets gedaan te krijgen. De ander kan beginnen door te zeggen: "Als je dit of dat niet doet, zal ik ____", of "Ik doe ______niet, tot jij _______". Een manipulator zal deze tactiek niet alleen gebruiken om je dingen te laten doen, maar ook om je te laten ophouden met bepaald gedrag.
4. 
   4
   Let op hoe de ander met feiten omgaat. Als iemand feiten verdraait, of probeert je te overweldigen met feiten en informatie, kan het zijn dat hij/zij je probeert te manipuleren. De feiten kunnen worden verdraaid door te liegen, smoesjes te verzinnen, informatie achter te houden, of te overdrijven. Iemand kan doen alsof hij/zij altijd overal iets vanaf weet en jou overstelpen met feiten en statistieken. Dit doet hij/zij om zich machtiger te voelen dan jij.
5. 
   5
   Let op of de ander vaak een slachtofferrol aanneemt. Misschien doet de ander dingen voor je waar je niet voor gevraagd hebt, en gebruikt dat dan tegen je. Door je "een dienst te bewijzen", verwacht hij/zij dat je er iets voor terug doet, en kan hij/zij klagen als dat niet gebeurt.

   • Een manipulator kan ook klagen en zeggen: "Niemand houdt van me/ik ben zo ziek/ze moeten mij altijd hebben, etc." om je sympathie op te wekken zodat je dingen voor hem/haar gaat doen.
6. 
   6
   Overweeg of de vriendelijkheid van de andere persoon voorwaardelijk is. Ze kunnen lief en aardig tegen je zijn als je een bepaalde taak goed genoeg uitvoert, maar de hel kan losbarsten als je het waagt om iets verkeerd te doen. Dit soort manipulator lijkt twee gezichten te hebben: een engelachtige voor wanneer ze willen dat je ze aardig vindt, en een afschuwelijke voor wanneer ze willen dat je bang voor ze bent. Alles lijkt prima tot je niet aan hun verwachtingen voldoet.

   • Het kan zijn dat je op eieren loopt, bang om de ander boos te maken.
7. 
   7
   Observeer gedragspatronen. Alle mensen zijn wel eens manipulatief. Maar mensen die echte manipulators zijn, vertonen dit gedrag regelmatig. Een manipulator heeft een persoonlijke agenda en probeert anderen uit te buiten zodat hij/zij macht, controle en privileges krijgt ten koste van de andere persoon. Als dit gedrag regelmatig voorkomt, kan deze persoon manipulatief zijn.

   • Als je wordt gemanipuleerd, komen jouw rechten of interesses in het gedrang en zijn niet belangrijk voor de ander.
   • Realiseer je dat handicaps of geestelijke stoornissen een rol kunnen spleen. Een persoon met een depressie kan bijvoorbeeld in een echte schuldspiraal belanden zonder de bedoeling te hebben manipulatief te zijn, en een persoon met ADHD kan problemen hebben met het regelmatig controleren van de e-mail. Dit maakt iemand niet manipulatief.
   Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 3:

De communicatie beoordelen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Let op of je het gevoel krijgt dat je ontoereikend bent, of beoordeeld wordt. Een veelgebruikte techniek is je voor gek te zetten of je te plagen zodat je je ontoereikend voelt. Wat je ook doet, deze persoon vindt altijd wel iets wat niet goed is aan je. Niemand zal ooit goed genoeg zijn. In plaats van nuttige tips of opbouwende kritiek te geven, kraakt de ander je alleen maar af.

   • Dit kan ook bereikt worden door sarcastische opmerkingen of grappen. Een manipulator maakt misschien grappen over je kleding, je auto, je baan, je familie, etc. Hoewel het wordt gebracht als een grap, kun je er toch onzeker door worden.
2. 
   2
   Let op of je wordt genegeerd. Een manipulator kan je soms negeren om meer macht over je te krijgen. Hij/zij neemt de telefoon misschien niet op, of reageert een onredelijk lange tijd niet op sms-jes of e-mails. Jij vraagt je af wat er aan de hand is, terwijl de ander macht over je heeft.

   • Het negeren heeft meestal geen enkele aanleiding. Als een manipulatief persoon de andere persoon onzeker wil maken, dan is het willekeurig alle contact verbreken heel geschikt.
   • Als je de ander vraagt waarom je zo lang niets hebt gehoord, zal hij/zij misschien ontkennen dat er iets aan de hand is, en zegt wellicht dat je paranoïde of onredelijk bent.
3. 
   3
   Let op of hij/zij je een schuldgevoel probeert aan te smeren. Als iemand je een schuldgevoel probeert aan te praten, wil hij/zij dat jij je verantwoordelijk voelt voor zijn/haar gedrag, geluk, falen of succes. Uiteindelijk voel je je verplicht om dingen te doen voor hem/haar, ook al is dat volkomen onredelijk.

   • Een schuldgevoel aanpraten begint vaak met uitspraken zoals: "Als jij wat meer begrip zou tonen, zou je…", of "Als je echt van me zou houden dan zou je...", of "Ik heb dit voor jou gedaan, waarom wil jij dit niet voor mij doen? " (Voor iets waar je niet om gevraagd hebt).
   • Als je merkt dat je aan dingen toegeeft die je normaal niet zou doen omdat je je er ongemakkelijk door voelt, ben je misschien het slachtoffer van een manipulator.
4. 
   4
   Bekijk of je altijd maar je excuses moet aanbieden. Een manipulator kan een situatie zo verdraaien dat jij het gevoel hebt dat je iets verkeerd hebt gedaan. Dat kan komen omdat jij de schuld krijgt van iets dat je wel of niet hebt gedaan, of door je het gevoel te geven dat je verantwoordelijk bent voor een situatie. Stel dat jij hebt afgesproken met de ander om 13.00u, en hij/zij komt twee uur te laat. Als je er iets van zegt, kan hij/zij reageren met: "Je hebt gelijk. Ik kan ook nooit iets goed doen. Ik verdien je vriendschap niet". De ander probeert zo je medelijden op te wekken, en heeft het gesprek een heel andere draai gegeven.

   • Een manipulator zal ook dingen die jij zegt expres verkeerd interpreteren, zodat jij je excuses moet aanbieden voor wat je hebt gezegd.
5. 
   5
   Let op of de ander je altijd met andere mensen vergelijkt. Als hij/zij iets van je gedaan wil krijgen, kan hij/zij ook zeggen dat iedereen het doet, of je namen noemen van vrienden die het wel doen. Hij/zij kan je ook zeggen dat het stom is als je het niet doet. Dit doet hij/zij om je een schuldgevoel te geven en druk op je uit te oefenen zodat je toch doet wat hij/zij wil.

   • "Anderen mensen zouden wel____", of "Als ik het aan Marie zou vragen, zou die het wel doen", of "Iedereen denkt dat het goed is, behalve jij", zijn allemaal manieren om je proberen over te halen iets te doen, door middel van vergelijking.
   Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 3:

Met een manipulatief persoon omgaan

Pdf downloaden

1. 
   1
   Weet dat je gerust "nee" mag zeggen. Een persoon zal doorgaan met manipuleren zolang jij dat toestaat. Je moet "nee" zeggen om je eigen welzijn te beschermen. Kijk in de spiegel en oefen met het zeggen van: "Nee, daar kan ik je niet bij helpen", of "Nee, dat ga ik niet doen". Je moet voor jezelf opkomen, en je verdient het om met respect behandeld te worden.

   • Voel je niet schuldig als je "nee" zegt. Het is je goed recht om dat te doen.
   • Je kunt heel beleefd nee zeggen. Als een manipulatief persoon je iets vraagt, zeg je: "Ik zou het graag doen, maar ik heb het de komende maanden te druk", of "Bedankt dat je het me vraagt, maar nee".
2. 
   2
   Stel grenzen. De manipulator die alles oneerlijk vindt en zielig gaat doen, vertrouwt op een gevoel van "hulpeloosheid" en zal financiële, emotionele of andere steun van je vragen. Let op uitspraken als "Jij bent de enige die ik heb" en "Ik heb niemand anders om mee te praten", enz. Je bent niet verplicht en niet uitgerust om altijd maar aan de wensen van de ander te voldoen. .

   • Als hij/zij zegt: "Ik heb niemand anders om mee te praten", probeer dan te antwoorden met concrete voorbeelden, zoals:
     • "Weet je niet meer dat Tessa gisteren hier is geweest en de hele middag met je heeft gepraat? En Daan heeft gezegd dat ze het prima vindt als je haar belt om je hart te luchten. Ik kan nu best vijf minuten met je praten, maar dan moet ik naar een afspraak".
3. 
   3
   Geef jezelf niet de schuld. Een manipulator probeert je het gevoel te geven dat je ontoereikend bent. Onthou dat je gemanipuleerd wordt zodat je je slecht voelt over jezelf, en dat jij niet het probleem bent. Als je je slecht gaat voelen over jezelf, herken dan wat er gebeurt en bedenk waarom je je zo voelt.

   • Vraag jezelf af: "Behandelt hij/zij me met respect?", "Heeft de ander redelijke verwachtingen van mij?", "Is deze relatie eenrichtingsverkeer?", "Voel ik me goed in deze relatie?".
   • Als het antwoord op deze vragen "nee" is, dan is de manipulator het probleem, en niet jij.
4. 
   4
   Wees assertief. Manipulators verdraaien vaak de feiten en doen zichzelf voor als aantrekkelijker. Als je reageert op een verdraaid feit, vraag dan om verduidelijking. Leg uit dat dit niet is zoals jij je de feiten herinnert, en dat je nieuwsgierig bent naar zijn/haar uitleg. Stel de ander eenvoudige vragen over hoe jullie tot een overeenstemming zijn gekomen, hoe hij/zij denkt dat de aanpak tot stand is gekomen, etc. Als je dan volgende keer weer samen iets besluit, neem dit dan als het nieuwe uitgangspunt, niet het verdraaide feit. Bijvoorbeeld:

   • De ander zegt: "Jij komt nooit voor me op bij dit soort vergaderingen; het gaat alleen om je eigen belang en je gooit mij voor de leeuwen".
   • Jij reageert met: "Dat is niet waar. Ik dacht dat jij al klaar was om met de investeerders te gaan praten over je eigen ideeën. Als ik had gedacht dat het mis zou gaan, had ik wel ingegrepen, maar ik vond dat je het al helemaal goed voor elkaar had".
5. 
   5
   Luister naar jezelf. Het is heel belangrijk om goed naar jezelf te luisteren zodat je weet hoe je over een bepaalde situatie denkt. Voel je je onderdrukt, onder druk gezet, verplicht om dingen te doen voor deze persoon die je liever niet zou doen? Lijkt zijn/haar invloed op jou eeuwig door te gaan, waardoor er, als je eenmaal een keer hebt geholpen, van je verwacht wordt dat je dat blijft doen? Je antwoorden moeten dienen als richtlijn om te bepalen hoe de relatie met deze persoon zich verder gaat ontwikkelen.
6. 
   6
   Laat je geen schuldgevoel aanpraten. Een van de belangrijkste dingen om te onthouden als je geen schuldgevoel aangepraat wilt krijgen, is dat je zo snel mogelijk in moet grijpen. Geef de afzender een koekje van eigen deeg en laat hoe de ander jouw gedrag interpreteert de situatie niet bepalen. Deze aanpak houdt in dat je de manipulator vertelt dat hij/zij respectloos, onaardig, onrealistisch of kwetsend is.

   • Als hij/zij zegt "Het kan je niks schelen dat ik zo veel voor je heb gedaan", kun jij zeggen: "Ik vind het heel erg fijn dat je zoveel hebt gedaan. Dat heb ik al zo vaak gezegd. Maar het kan jou blijkbaar niet schelen dat ik dat fijn vind".
   • Zorg dat hij/zij geen macht over je heeft. Als een manipulator probeert je een schuldgevoel aan te praten door te doen alsof het jou niets kan schelen, trap daar dan niet in.
7. 
   7
   Leg de focus bij de manipulatieve persoon. In plaats van de manipulator toe te staan jou vragen te stellen en dingen van je te eisen, moet jij de situatie in eigen hand nemen. Als je wordt gedwongen iets onredelijks te doen, of iets wat je niet prettig vindt, stel de ander dan wat aftastende vragen.

   • Vraag hem/haar: "Vind je dat eerlijk voor mij?", "Vind je dat redelijk?", "Wat heb ik daaraan?" of "Hoe denk je dat ik me daardoor voel?".
   • Deze vragen kunnen ervoor zorgen dat de manipulator zich koest houdt.
8. 
   8
   Maak geen overhaaste beslissingen. Een manipulator kan je dwingen om snel een beslissing te maken. In plaats van daaraan toe te geven, kun je hem/haar zeggen: "Ik zal erover nadenken". Dan ga je niet akkoord met iets wat je misschien niet wilt, en laat je je niet in een hoek drijven.

   • Als een voorstel ingetrokken wordt wanneer je de tijd neemt om erover na te denken, dan kan dit zijn omdat je het niet zou doen als je de tijd had gehad om erover na te denken. Als de andere persoon je onder druk zet om een overhaaste beslissing te nemen, dan is het beste antwoord waarschijnlijk een "nee bedankt."
9. 
   9
   Bouw je ondersteunende network. Richt je op je gezondere relaties, en breng tijd door met mensen die je een gelukkig en tevreden gevoel geven. Denk aan familieleden, vrienden, mentors, een partner en/of vrienden op het internet. Deze mensen kunnen je helpen in balans en gelukkig met jezelf te blijven. Laat je niet isoleren!
10. 
    10
    Blijf bij de manipulator uit de buurt. Als je vindt dat het te moeilijk of schadelijk is om met de manipulatieve persoon om te gaan, hou hem/haar dan op afstand. Het is niet jouw taak om hem/haar te veranderen. Als de manipulator een familielid of collega is die je af en toe moet zien, probeer het contact dan zoveel mogelijk te beperken. Praat alleen met hem/haar als het echt noodzakelijk is.
    Advertentie

Tips

• Manipulatie kan in allerlei relaties voorkomen, zoals in een romantische relatie, een familierelatie of een platonische relatie.
• Let op een patroon in bepaald gedrag. Als je goed kunt voorspellen hoe iemand zich zal gedragen om bepaalde doeleinden te bereiken, dan is de kans groot dat jij goed bent in het herkennen van manipulatief gedrag.

Advertentie