Kurkuma kweken

Kurkuma is een plant die geoogst kan worden om kurkumapoeder te maken –- een specerij met een sterke, bittere smaak die wel wat op gember lijkt. Om kurkuma te kweken moet je een rizoom of wortelstok planten, wat een jonge, onvolgroeide kurkumawortel is. Kurkuma kweken is gemakkelijk, als je de wortelstok maar in de gaten houdt en hem regelmatig water geeft. Dit zou een niet al te grote taak moeten zijn, want het groeiproces vindt grotendeels binnenshuis plaats en de plant heeft daarbij geen zonlicht nodig. Om kurkuma te kweken koop je enkele wortelstokken van de kurkumaplant, plant je ze in kleinere potten of plantenbakken en verplaats je ze na zes tot tien maanden naar buiten, waarna je ze kunt oogsten.

Deel 1

Deel 1 van 4:

De wortelstokken klaarmaken voor het planten

Pdf downloaden

1
Plant je kurkuma binnenshuis in de late winter. Het duurt lang voordat de kurkumaplant ontkiemt, maar gelukkig kun je dit in de winter binnenshuis doen. De plant heeft tevens geen licht nodig totdat hij begint te ontkiemen, dus hij zal niet vijf of zes maanden lang voor het raam hoeven te staan om te ontkiemen.^[1]XBron
- In warmere landen is het mogelijk om de wortelstokken in de tuin te planten om buiten kurkuma te kweken. Dit kan gedaan worden in de winter na de laatste vorst, zodat de wortelstokken in de zomermaanden ontkiemen. Buiten planten is echter niet mogelijk als de temperatuur in de winter onder de 10 °C komt, en dit kan dus niet in Nederland en België.
- Als je kurkuma buiten plant, doe dit dan indien mogelijk in een bak in een kas. De wortels van de plant hebben veel ruimte nodig en de plant heeft om te kunnen groeien een hoge luchtvochtigheid nodig.
2
Koop enkele wortelstokken op een markt of bij een natuurvoedingswinkel. Om kurkuma te kunnen kweken moet je wortelstokken van de kurkumaplant kopen. Ze zien er een beetje uit als gemberwortels en kunnen bij de meeste natuurvoedingswinkels gekocht worden. Zoek naar wortelstokken met een hoop kleine bultjes op het ronde gedeelte dat uit de wortel steekt. Dit zijn knopen, en het aantal knopen op een wortelstok bepaalt hoe groot de plant wordt.^[2]XBron
- Als je geen wortelstokken bij een winkel bij je in de buurt kunt vinden, dan kun je ze ook online kopen.
Tip: als je geen wortelstokken van de kurkumaplant bij een winkel bij je in de buurt kunt kopen, ga dan naar een toko. Kurkuma is een populair ingrediënt in veel Aziatische en Indiase gerechten.
3
Koop potten met een diepte van ten minste 30 centimeter en een diameter van 30-45 centimeter. De wortelstokken hebben veel ruimte in de pot nodig om te kunnen groeien. Kurkuma kan wel een meter hoog worden, dus kies een pot die groot genoeg voor de plant is terwijl hij groeit. Je kunt prima aardewerken of plastic potten of plantenbakken gebruiken.^[3]XBron
- Gebruik een pot of plantenbak met afwateringsgaatjes in de bodem.
- Je kunt plantenbakken in plaats van potten gebruiken als ze de juiste grootte en diepte hebben.
- Als je de kurkuma buiten plant, denk er dan over om een plantenbak te gebruiken zodat je zeker weet dat de wortelstok genoeg ruimte onderin heeft om te groeien. Een eenvoudige plantenbak met een diepte van 30-60 centimeter zou groot genoeg moeten zijn.
4
Snijd de steel van de wortelstok, als hij er eentje heeft. Afhankelijk van de soort wortelstokken die je gekocht hebt kan het zijn dat de wortelstokken nog aan de steel vastzitten. De steel lijkt op een dik stuk gedroogde knoflook en er kunnen kleine harige takjes uit steken. Je kunt de wortelstokken verwijderen door ze eraf te trekken als ze uitgedroogd zijn. Gebruik anders een mes om de steel van de wortelstokken te snijden.^[4]XBron
- Je kunt de wortelstokken in kleinere stukken snijden als je kleinere potten of plantenbakken hebt.
Bekijk een wortelstok en kijk hoeveel knopen je ziet. De knopen zijn de kleine bultjes die uit de wortelstok omhoogsteken. Snijd de wortelstokken in kleinere stukken zodat ieder stuk twee of drie knopen heeft.^[5]XBron
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 4:

De wortelstokken planten

Pdf downloaden

1
Vul iedere pot of plantenbak met acht tot vijftien centimeter potgrond. Zoek naar een zak potgrond die ietwat basisch is en een pH tussen de zes en acht heeft. Doe de potgrond in de pot zodat het onderste derde deel van de pot gevuld is. Je hoeft de potgrond niet aan te drukken, maar je kunt het als je dat wilt verplaatsen met je vingers zodat het plat is.^[6]XBron
- De pH geeft aan hoe zuur de grond is. Kurkuma groeit het beste in grond die ietwat zuur is.
2
Leg een stuk wortelstok plat op de potgrond met de knopen naar boven. Leg een wortelstok midden op de potgrond. Draai de wortelstok zodat het grootste deel van de knopen naar boven wijst naar de opening van de pot. Als de knopen zich aan verschillende kanten van de wortelstok bevinden, draai hem dan zodat het grootste deel van de knopen naar de opening van de pot wijst, ook al wijzen ze schuin naar boven.^[7]XBron
- De stelen van je kurkumaplant groeien uit de knopen, dus als de meeste knopen naar de opening van de pot wijzen, groeien de stelen waarschijnlijk naar boven toe naar de opening van de pot.
- Maak je geen zorgen als er een steel uit de bodem van de pot of plantenbak groeit. De steel sterft af omdat hij geen zonlicht krijgt.
3
Bedek de wortelstok met potgrond en laat bovenin de pot drie tot vijf centimeter ruimte over. Vul de rest van de pot of plantenbak met potgrond. Kantel de open zak met potgrond boven de pot of plantenbak en houd hem schuin naar beneden om de aarde in de pot te laten vallen. Vul alle delen van de pot of plantenbak met evenveel potgrond totdat je bovenin nog een klein beetje ruimte hebt.
- Bij sommige eeuwenoude Aziatische en Indiase methoden om kurkuma te oogsten wordt de wortelstok met mest, kunstmest of compost bedekt. Dit wordt om gezondheidsredenen niet aangeraden.
4
Begiet de pot of plantenbak grondig totdat de aarde zichtbaar nat is. Vul een gieter of een grote beker met kraanwater en giet een royale hoeveelheid water in de pot of plantenbak totdat de aarde overal nat is. Laat water in de pot stromen totdat de aarde zichtbaar nat is. Doe dit langzaam om te voorkomen dat je wortelstok verdrinkt.^[8]XBron
- Zorg dat je pot of plantenbak op een schotel staat als hij afwateringsgaatjes in de bodem heeft om te voorkomen dat je er een troep van maakt.
5
Stop de pot of plantenbak in een doorzichtige plastic zak. Koop een plantenzak of grote plastic vuilniszak en stop de pot erin. Zet de pot onderin de zak en vouw de zak aan de bovenrand om zodat de opening iets kleiner is. Zet de kurkuma op de plek waar je hem wilt kweken.^[9]XBron
- Als je de kurkuma in je tuin plant, plant hem dan in een broeikas, als dat mogelijk is. Als dat niet kan, overweeg dan om een kleine broeikas te maken voor je planten.
- De kurkuma kan nog steeds groeien zonder plastic zak of broeikas, maar om de plant te laten ontkiemen is het belangrijk dat je hem vochtig houdt. Als je de plant niet in een broeikas kunt planten of in een zak kunt doen, spuit dan iedere dag met een verstuiver water op de kurkuma.
- Je hoeft de zak niet dicht te maken. Een beetje ventilatie is juist goed om de groei van de plant te stimuleren.
6
Zet de pot of plantenbak op een warme plek neer. Wortelstokken van de kurkumaplant groeien bij een temperatuur tussen de 21 en 35 °C. Als de temperatuur onder de 10 °C zakt, dan kan de plant afsterven voordat hij de kans krijgt om te ontkiemen.^[10]XBron
- Als je geen warme plek hebt om de plant neer te zetten, gebruik dan een warmtekussen of een bureaulamp om hem warm te houden.
- Als je de kurkumaplant niet op een kunstmatige manier warm wilt houden en je geen goede plek hebt om hem neer te zetten, stop hem dan in een grote plastic koelbox op een warme plek in huis.
- Tijdens dit deel van het groeiproces maakt het niet uit of de plant blootgesteld wordt aan licht.
Je moet de wortelstok regelmatig begieten, vooral als het erg warm weer is en het water vrij snel verdampt. Controleer de kurkuma om de paar dagen en kijk of de aarde vochtig is. Als de aarde nog een klein beetje vochtig is, dan kun je nog een dag wachten met begieten. Begiet de wortelstokken met kraanwater totdat de aarde bovenaan zichtbaar vochtig is.^[11]XBron
Tip: als het buiten koud is of de aarde nog nat is wanneer je de wortelstok wilt begieten, dan hoef je de kurkuma niet direct water te geven. Als je de plant echter vochtig wilt houden, dan kun je hem gerust bespuiten met een verstuiver met water.
De kurkuma begint te ontkiemen na zes tot tien maanden in vochtige aarde op een warme plek. Wanneer je een steel uit de pot of plantenbak ziet steken begint de plant uit te groeien tot een volwassen plant. Laat de kurkumaplant waar hij is totdat de stelen 10-20 centimeter lang zijn.^[12]XBron
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 4:

De stelen naar buiten verplaatsen

Pdf downloaden

1
Verplaats de stelen naar hun uiteindelijke pot wanneer ze 10-20 centimeter lang zijn. Wanneer er stelen uit de aarde steken zul je ze naar een grotere pot of plantenbak moeten verplaatsen waar ze worden blootgesteld aan zonlicht. Om een plant te verpotten vul je de nieuwe pot voor de helft met aarde. Graaf met je handen in de pot met de kurkumaplant om de wortelstok te vinden. Haal de plant voorzichtig uit de aarde en veeg indien nodig de bovenste laag aarde weg. Zet planten die je in dezelfde pot of plantenbak poot ten minste 50 centimeter van elkaar.^[13]XBron
- Gebruik dezelfde aarde als je voor het planten van de wortelstok gebruikt hebt.
- Als je kurkuma in je tuin kweekt, dan hoef je de plant niet te verplaatsen.
- Als je de plant in een plantenbak poot, graaf het gat dan zo dat de plant in iedere richting ten minste 50 centimeter ruimte heeft.
Tip: iedere pot die minstens twee keer zo groot als de oorspronkelijke pot is zou groot genoeg voor je plant moeten zijn.
2
Zet de plant op een plek met halfschaduw wanneer je hem in een grotere pot of plantenbak gepoot hebt. Zoek een plek die zich deels in de schaduw bevindt om te voorkomen dat de bladeren verbranden terwijl de plant aan het zonlicht went. Wanneer je de plant naar een grotere pot of plantenbak verplaatst hebt zet je hem buiten neer zodat hij zonlicht kan krijgen en kan blijven groeien. Kurkuma heeft niet veel licht nodig om gezond te blijven, en door hem op een plek neer te zetten die ten minste een deel van de dag schaduw heeft zorg je ervoor dat de bladeren niet snel uitdrogen.^[14]XBron
- Je zult de plant binnenshuis voor het raam moeten zetten als de buitentemperatuur lager dan 10 °C is.
3
Geef buitenplanten om de twee tot drie dagen water. Het naar buiten verplaatsen van de plant is belangrijk wanneer de bladeren gegroeid zijn, want de plant heeft zonlicht nodig om te kunnen groeien. Geef je plant net zo vaak water als je binnenshuis hebt gedaan om te voorkomen dat hij uitdroogt. Als de plant niet genoeg water krijgt, zal hij beginnen af te sterven.^[15]XBron
- Spuit met een tuinslang een fijne waternevel op je plant om te voorkomen dat de bladeren beschadigd raken.
4
Let op beschadigingen en verkleuringen. Als je ziet dat de bladeren op veel plekken beschadigd zijn, dan kan dat een teken zijn dat er tripsen of rupsen aan je plant vreten. Gebruik een biologisch bestrijdingsmiddel als neemolie of behandel de aarde met een niet-giftig middel om ongedierte te bestrijden.^[16]XBron Als je een wortelstok bekijkt of verwijdert en hij grijs of bleek van kleur is, dan kan het zijn dat hij aangevreten is door schildluizen. Gooi de wortelstok weg om te voorkomen dat de insectenplaag zich uitbreidt en behandel de aarde met dimethoaat.
- In streken met een gematigd klimaat, zoals in West-Europa, is de kurkumaplant vaak onaantrekkelijk voor veel insecten. Bij sommige planten kun je zelfs kurkumapoeder gebruiken als pesticide.
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 4:

De plant oogsten

Pdf downloaden

1
Oogst je kurkuma wanneer de bladeren en de steel bruin en droog beginnen te worden. In de komende twee tot drie maanden zal de kurkumaplant bruin beginnen te worden en uitdrogen. Dit is het beste moment om je kurkuma te oogsten. Als je de plant laat groeien, dan begint hij op den duur te rotten en kun je geen kurkuma meer oogsten.^[17]XBron
- Als de plant bijna geen water meer opneemt en snel uitdroogt, is hij bijna klaar om geoogst te worden.
2
Knip de stelen op drie tot acht centimeter boven de aarde van de plant. Om de kurkuma te oogsten moet je bij de volwassen wortelstokken in de aarde kunnen komen. Knip of snijd om te beginnen met een tuinschaar of een snijmes de stelen in de buurt van de aarde af. Gooi de bladeren op de composthoop.^[18]XBron
- Als de plant droog genoeg is, dan zou je de stelen gewoon af moeten kunnen breken in de buurt van de aarde.
3
Haal de wortelstok uit de aarde en was hem in de gootsteen. Wanneer je de stelen afgeknipt hebt haal je de rest van de plant met je handen uit de aarde. Knip of snijd de rest van de stelen af en spoel de volwassen wortelstok af in de gootsteen. Houd hem onder de warme kraan en wrijf er zachtjes met je handen overheen om al het vuil en aarde te verwijderen.^[19]XBron
- Schrob de wortelstok niet. Je hoeft alleen maar de buitenste lagen vuil en aarde te verwijderen voordat je de kurkuma maalt, gebruikt of bewaart.
Stop alle wortelstokken die je niet wilt gebruiken in een luchtdichte plastic zak of opbergdoos. Je kunt ze maximaal zes maanden in de koelkast bewaren zonder dat de smaak van de kurkuma aangetast wordt.^[20]XBron
Tip: je kunt de wortelstokken als je dat wilt opnieuw planten nadat je ze in je koelkast bewaard hebt. Als je de wortelstokken niet kookt of op een andere manier bereidt, dan kun je ze op dezelfde manier planten als hierboven beschreven is.
5
Kook en schil een wortelstok om hem straks te kunnen vermalen. Om een wortelstok klaar te maken voor het vermalen kook je hem in een pan met water. Wanneer het water borrelend kookt draai je het vuur omlaag zodat het water zachtjes pruttelt. Na 45-60 minuten giet je de pan af in een vergiet of zeef. Je kunt de schil na het koken van de wortelstok wrijven, maar je kunt de schil ook prima laten zitten.^[21]XBron
- Als je met een vork gemakkelijk in de wortelstok kunt prikken na het koken, dan is hij klaar om vermalen te worden.
6
Vermaal de wortelstok om kurkumapoeder te maken. Laat de wortelstok enkele uren in de zon uitdrogen. Trek rubberen handschoenen aan voordat je kurkumapoeder maakt, want het oranje poeder dat je maakt kun je niet gemakkelijk van je huid wassen. Snijd de wortelstok in kleinere stukken en vermaal hem in een kruidenmolen of met een vijzel en stamper totdat je een fijn poeder hebt.^[22]XBron
- Je kunt de wortelstok als je dat wilt sneller uit laten drogen in een voedseldroger die je op een temperatuur van 60 °C hebt ingesteld. Wanneer de wortelstok broos en droog is kun je hem in stukken snijden en vermalen. Dit proces duurt meestal 30-45 minuten.
- Bewaar kurkumapoeder in een luchtdichte opbergdoos bedoeld voor voedsel om het later te kunnen gebruiken.
Advertentie

Waarschuwingen

Vermaal geen wortelstokken die je met een chemische pesticide behandeld hebt. Was ze in plaats daarvan en plant ze opnieuw voordat je ze gebruikt.
Als je kurkumaplant begint te stinken wanneer hij in huis staat, dan kan dit erop duiden dat de wortelstok aan het rotten is door een te grote hoeveelheid water.
Het duurt lang voordat je kurkumaplant volgroeid is en hij heeft veel water nodig om gezond te blijven. Je kunt beter geen kurkuma kweken als je weet dat je het volgende jaar gedurende een lange periode niet thuis bent.

Advertentie