Brandwonden behandelen

Brandwonden zijn een veelvoorkomende, maar erg pijnlijke verwonding. Lichte brandwonden kun je zonder al te veel medische hulp zelf behandelen, maar ernstige brandwonden moeten behandeld worden door een arts om infecties en ernstige littekens te voorkomen. Voordat je zelf een brandwond behandelt, is het belangrijk om te weten hoe ernstig de brandwond is en om welke soort het gaat.

Deel 1

Deel 1 van 4:

De gradatie van de brandwond vaststellen

Pdf downloaden

1
Zoek uit of je een eerstegraads brandwond hebt. Eerstegraads brandwonden komen het meest voor en ontstaan meestal door lichte verbrandingen, kort contact met hete voorwerpen of door te lang in de zon te hebben gezeten. Eerstegraads brandwonden beschadigen alleen de bovenste laag van de huid.^{[1]XBronDomino, F. (n.d.). In The 5-minute clinical consult standard 2015 (23rd ed.).} De wond ziet er waarschijnlijk rood uit, kan licht gezwollen zijn en kan enigszins pijn doen. Een eerstegraads verbranding kun je thuis behandelen, omdat er doorgaans geen noodzaak is om medische hulp in te schakelen. De buitenste huidlaag kan zichzelf herstellen met wat verzorging en tijd.^[2]XBron
- Eerstegraads brandwonden worden geclassificeerd als "lichte brandwonden" en dienen ook zo behandeld te worden. Soms kan een groot gedeelte van de huid eerstegraads brandwonden hebben, zoals wanneer je te lang in de zon hebt gelegen, maar hiervoor hoef je niet naar de dokter.
2
Zoek uit of je een tweedegraads brandwond hebt. De huid kan er vlekkerig uitzien, er kunnen blaren ontstaan en de pijn zal een stuk heviger zijn. Je kunt tweedegraads verbrandingen oplopen door kort erg hete dingen aan te raken zoals kokend water, door hete voorwerpen lang aan te raken en door lange tijd in de zon te zitten. Je kunt de tweedegraads brandwond als een lichte brandwond behandelen, tenzij deze zich op je gezicht, voeten, handen of in je kruis bevindt. Als je blaren hebt, prik ze dan niet door. Als de blaar toch vanzelf opengaat, houd het dan schoon door te spoelen met water en er antibacteriële zalf op aan te brengen. Je kunt de op je huid aangebrachte zalf ook bedekken met een pleister of een ander verband. Dit verband moet dagelijks verschoond worden.
- Een tweedegraads verbranding is dieper en brandt door twee lagen van je huid. Bel je huisarts voor medische hulp als de brandwond groter is dan 7 tot 8 centimeter, je voeten, handen, gewrichten of kruis bedekt of na enkele weken nog niet is genezen.^{[3]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
3
Kijk of je een derdegraads brandwond hebt. Deze zijn het ernstigst en voor behandeling moet direct medische hulp gezocht worden. Derdegraads brandwonden ontstaan wanneer de huid gedurende langere tijd in contact komt met een heet voorwerp en dit door alle drie lagen van de huid brandt. Soms ontstaat er hierbij schade aan spieren, vet en botten. De wond ziet er leerachtig uit en kan wit of zwart uitslaan. De pijn kan variëren, afhankelijk van hoe groot de schade aan de zenuwen in de huidlagen (pijnreceptoren) is. De brandwonden kunnen er "nat" uitzien door het scheuren van de cellen en het weglekken van proteïnen.
- Derdegraads verbrandingen worden altijd geclassificeerd als zeer ernstige brandwonden waarvoor zo snel mogelijk medische hulp gezocht moet worden.^[4]XBron
4
Controleer op vrieswonden. Je kunt ook "brandwonden" krijgen wanneer je huid langere tijd blootgesteld wordt aan zeer extreme koude, bijvoorbeeld door sneeuw of ijs. De plek zal felrood, wit of zwart worden en een sterk brandend gevoel geven als de huid opgewarmd wordt. Een vrieswond wordt ook als een verbranding gezien, omdat het weefsel in de huidlagen beschadigd raakt.
- Behandel een vrieswond in de meeste gevallen als een ernstige brandwond en zoek direct medische hulp.^[5]XBron
- Warm de huid na blootstelling aan kou direct op in water met een temperatuur van 37-39°C.^{[6]XBetrouwbare bronPubMed CentralGa naar de bron}
5
Stel vast of je een chemische brandwond hebt. Dit is een andere soort brandwond, die ontstaat doordat de huid in contact komt met schadelijke chemische stoffen die de huidlagen beschadigen. Van dit soort brandwonden krijg je veelal rode plekken, uitslag, blaren en open zweren op je huid. De eerste stap is altijd het identificeren van de stof die de brandwond heeft veroorzaakt. Bel ook direct het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
- Neem direct contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum als je denkt dat je een chemische brandwond hebt. Het telefoonnummer is 030 274 88 88. De chemische stof moet geneutraliseerd worden en er moet gezorgd worden dat deze zich niet verder kan verspreiden.^[7]XBron
- Spoel chemische brandwonden met veel water. Gebruik echter geen water als het om een stof als droge kalk of elementaire metalen als natrium, magnesium, fosfor en lithium gaat. Deze stoffen kunnen met water reageren en nog meer verwondingen veroorzaken.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 4:

Lichte brandwonden behandelen

Pdf downloaden

1
Laat zo snel mogelijk lauw water over de brandwond stromen. Daarmee voorkom je dat de huid verder beschadigd raakt. Houd de brandwond 10-15 minuten onder lauw stromend water of tot de pijn afneemt. Gebruik geen koud water, want dat kan de huid rondom de wond beschadigen.^{[8]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
- De plotselinge overgang van extreme hitte naar extreme koude zal het genezingsproces alleen maar vertragen.^{[9]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
Verwijder zo snel mogelijk of tijdens het spoelen van de wond alle dingen die vast kunnen komen te zitten als je huid opzwelt. Als je twijfelt, doe het dan af of uit. Zo kan er voldoende bloed naar de wond stromen en kan de genezing beginnen. Door strakke kleding en sieraden te verwijderen voorkom je ook verdere schade aan de huid.^[10]XBron
3
Breng een koud kompres aan. Kun je de wond niet onder lauw stromend water houden, leg dan een koud kompres aan of wikkel een ijszak in een handdoek en leg deze erop. Houd het kompres 10-15 minuten op de wond, wacht 30 minuten en leg het er dan nog eens 10-15 minuten op.^[11]XBron
- Leg nooit rechtstreeks ijs of een kompres op de wond, want dit kan schade veroorzaken. Leg in plaats daarvan een handdoek tussen de huid en het ijs.
4
Neem een pijnstiller. Pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn zoals ibuprofen, paracetamol, aspirine en naproxen kunnen de symptomen helpen verzachten. Als de pijn na enkele uren niet afgenomen is, neem dan nog een dosis van het medicijn. Geef jonge kinderen geen aspirine en neem dit ook niet in als je herstellende bent van een griep of de waterpokken.^[12]XBron
- Volg de instructies op de verpakking en in de bijsluiter. Ze verschillen per soort medicatie.
5
Maak de brandwond schoon. Nadat je je handen hebt gewassen, maak je de wond schoon met water en zeep om infectie te voorkomen. Breng wanneer je klaar bent een antibioticazalf aan om de wond schoon te houden.^[13]XBron Aloë vera kan de huid ook verzachten. Zoek naar aloë vera met zo weinig mogelijk toevoegingen. Antibioticazalf en aloë vera kunnen ook voorkomen dat het verband aan de wond gaat plakken.^{[14]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
- Prik de blaren niet open als je de wond schoonmaakt, want blaren beschermen je huid tegen infecties. Zorg ervoor dat je de blaar niet doorprikt en het vocht er niet uit laat stromen. Het lichaam is namelijk in staat om kleine blaren zelf te laten genezen. Je hebt geen antibioticazalf nodig als de blaren nog heel zijn. Als dat echter niet het geval is of als de wond open is, moet je een antibioticazalf gebruiken om infectie te voorkomen.^[15]XBron
6
Dek de wond lichtjes af met zalf en een gaasje. Je hoeft geen verband aan te leggen over een eerstegraads verbranding, blaren die nog heel zijn of huid die niet open is.^[16]XBron Bij kleine, tweedegraads brandwonden moet je echter een verband aanleggen om infectie tegen te gaan. Dek de brandwond lichtjes af met gaas en zet het voorzichtig vast met pleistertape. Verschoon het gaas elke dag.^[17]XBron
- Breng nooit een gaasje direct op een wond aan. Een wond moet altijd afgedekt worden met een crème of zalf voordat je er een gaasje op aanbrengt. Wanneer je het gaasje verwijdert zal alle nieuwe huid er anders mee afgescheurd worden.
- Verwijder het gaas in de richting van de haargroei rondom de wond. Als het gaas aan de wond vastplakt, gebruik dan lauw water of een zoutoplossing om het vastgeplakte gaasje er gemakkelijker af te kunnen halen. Maak een zoutoplossing door 1 theelepel zout toe te voegen aan 4 liter water.^[18]XBron
7
Gebruik geen huismiddeltjes zoals eiwitten, honing, boter en thee. Het internet staat vol met allerlei "wondermiddeltjes" tegen brandwonden, maar er bestaan niet veel wetenschappelijke bewijzen dat ze ook echt werken.^{[19]XBetrouwbare bronPubMed CentralGa naar de bron} Volgens veel betrouwbare bronnen, zoals het Rode Kruis, zijn ze juist slecht voor brandwonden, omdat ze bacteriën bevatten die tot infecties kunnen leiden.^[20]XBron
- Natuurlijke vochtinbrengende middelen zoals aloë vera en soja kunnen wel goed zijn bij verbranding door de zon.
8
Let goed op of de wond niet geïnfecteerd raakt. Houd de wond in de gaten en let op of deze van kleur verandert naar rood, bruin of zwart. Let ook op of er een groene verkleuring optreedt in de vetlagen onder en rondom de wond. Ga naar de huisarts als de wond binnen een paar weken niet is genezen. Als een brandwond niet wil genezen kan dat wijzen op complicaties, infectie of een ernstigere verbranding.^[21]XBron Laat het je huisarts weten als je last hebt van een van de volgende symptomen:
- Warmte rondom de wond
- Gevoeligheid
- Harde plekken in de wond
- Koorts met een lichaamstemperatuur hoger dan 39°C of lager dan 36,5°C (dit zijn tekenen van een ernstige infectie en je moet hiervoor onmiddellijk medische hulp inroepen)^[22]XBron
Jeuk tijdens de eerste stadia van het genezingsproces is een veelgehoorde klacht onder patiënten met een lichte brandwond. Topische middelen zoals aloë vera en vaseline kunnen het onaangename jeukende gevoel verzachten. Je kunt ook orale antihistaminica nemen om de jeuk te verhelpen.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 4:

Ernstige brandwonden behandelen

Pdf downloaden

1
Bel direct 112. Probeer ernstige brandwonden niet zelf te behandelen. Deze moeten meteen door een arts worden behandeld. Bel direct een ambulance of ga meteen naar de huisarts of eerste hulp.^{[23]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
- Behandel een ernstige brandwond nooit zelf. De volgende maatregelen zijn alleen proactieve stappen die je kunt uitvoeren terwijl je wacht op medische hulp.
2
Haal het slachtoffer voorzichtig weg van de hittebron. Doe alles wat je kunt om verdere verbranding of verwonding te voorkomen. Schakel de hittebron uit of verplaats de gewonde persoon.
- Trek of pak de persoon niet vast aan de verbrande plek. Als je dit doet, kun je de huid verder beschadigen en de wond mogelijk nog verder opentrekken. Dat veroorzaakt veel pijn voor het slachtoffer en kan leiden tot een shock.
Leg een lauwe, vochtige doek over de verbrande plek om het te beschermen tot de hulpdiensten er zijn. Gebruik geen ijs en dompel de wond niet onder in koud water. Dit kan onderkoeling of verdere schade aan de huid veroorzaken.
Als de brandwond is veroorzaakt door chemicaliën, maak de huid dan vrij van achtergebleven chemicaliën. Houd de plek onder een lauwe kraan of breng een koel kompres aan terwijl je wacht op de hulpdiensten. Gebruik geen huismiddeltjes bij een chemische brandwond.
Doe dit alleen als je de wond hoog kunt houden zonder verdere schade aan te richten.^[24]XBron
6
Zoek onmiddellijk hulp als het slachtoffer in shock is. Zoek naar symptomen van shock: zwakke of snelle pols, lage bloeddruk, klamme huid, verwarring of bewusteloosheid, misselijkheid en opstandigheid. Als je deze symptomen ziet bij een derdegraads verbranding, bel dan meteen 112. Laat het slachtoffer snel met een ambulance naar het ziekenhuis vervoeren. Dit is een levensbedreigende situatie bovenop een al bestaande gevaarlijke situatie.
- Ernstige derdegraads brandwonden kunnen een shock veroorzaken omdat het lichaam een aanzienlijke hoeveelheid vloeistoffen verliest wanneer een groot oppervlak is verbrand. Het lichaam kan niet normaal functioneren als het zoveel vloeistof en bloed heeft verloren.
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 4:

De behandeling van ernstige brandwonden in het ziekenhuis begrijpen

Pdf downloaden

1
Verwijder kleding en sieraden. Het slachtoffer wordt misschien onmiddellijk overgebracht naar een brandwondencentrum voor behandeling. Verwijder dan alle resterende kleding en sieraden die het lichaam kunnen beknellen als er zwelling optreedt.
- De brandwonden kunnen zo zeer opzwellen dat bepaalde delen van het lichaam gevaarlijk worden samengedrukt (compartimentsyndroom). Als dit gebeurt kan een operatie noodzakelijk zijn om de druk te verlagen. Dit kan ook de doorbloeding en zenuwfunctie verbeteren.^[25]XBron
Bij zware brandwonden kan een arts een buisje inbrengen in de luchtpijp, waardoor pure zuurstof stroomt. Dit wordt intubatie genoemd.^{[26]XBronDomino, F. (n.d.). In The 5-minute clinical consult standard 2015 (23rd ed.).} De vitale functies worden onmiddellijk in de gaten gehouden. Zo wordt de huidige toestand van de patiënt beoordeeld en kan een gericht behandelplan worden opgesteld.
Stop het verlies van vloeistoffen en vul de tekorten aan via een infuus. Bepaal het soort en de hoeveelheid vloeistof die nodig is op basis van de brandwond.^{[27]XBronDomino, F. (n.d.). In The 5-minute clinical consult standard 2015 (23rd ed.).}
4
Geef antibiotica en pijnstillers. Geef pijnstillers zodat de patiënt beter kan omgaan met de pijn. Antibiotica zijn ook van cruciaal belang.
- Antibiotica zijn noodzakelijk omdat het belangrijkste verdedigingsmechanisme van het lichaam tegen infecties (de huid) verzwakt is. Medicatie is nodig om te zorgen dat bacteriën in de wond geen infectie kunnen veroorzaken.^{[28]XBronDomino, F. (n.d.). In The 5-minute clinical consult standard 2015 (23rd ed.).}
Er wordt aangeraden veel calorieën en veel proteïnen te eten. Dit helpt het lichaam aan de benodigde energie en proteïnen om alle beschadigde cellen van de brandwond te herstellen.^{[29]XBronDomino, F. (n.d.). In The 5-minute clinical consult standard 2015 (23rd ed.).}
Advertentie

Tips

Iemand met derdegraads brandwonden of erger moet door een ambulance (of traumahelikopter; dit hangt af van de situatie van de patiënt) zo snel mogelijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis vervoerd worden.
Was je handen voordat je brandwonden aanraakt of behandelt. Draag wanneer mogelijk handschoenen.
Gebruik als eerste hulpmiddel bij ernstige brandwonden alleen schoon, zuiver, koel water OF zo mogelijk een zoutoplossing en dek de wond af met een steriele of erg schone doek, zoals een laken. Schakel meteen de medische hulpdiensten in.
Het advies in dit artikel vervangt geen medisch advies. Zoek bij twijfel meteen professionele medische hulp.
Dek lichte of zware brandwonden af met huishoudfolie als er geen gaas voorhanden is. Dit houdt infecties tegen op weg naar het ziekenhuis.
Houd een brandwond veroorzaakt door onbekende chemicaliën niet zomaar onder water, want daardoor kunnen de chemicaliën zich misschien over de rest van je huid verspreiden. Water kan sommige chemische brandwonden verergeren, zoals wonden veroorzaakt door kalk.
Stel de brandwond niet bloot aan schadelijke stoffen.

Advertentie

Waarschuwingen

Schakel meteen professionele hulp in bij ernstige brandwonden. Deze zullen zonder medische hulp niet vanzelf genezen.
Brandwonden veroorzaakt door radioactief materiaal zijn heel anders en heel ernstig. Zoek onmiddellijk medische hulp als je vermoedt dat er sprake is van straling en neem stappen om jezelf en de patiënt te beschermen.

Advertentie