Магадан
Магадан (рус. Магадан) — Россиядә шәһәр, Магадан өлкәсе үзәге.
| Магадан | |
| Байрак[d] | |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 1929 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |  Россия[1] |
| Нәрсәнең башкаласы | Городской округ город Магадан[d][1] |
| Административ-территориаль берәмлек | Городской округ город Магадан[d][1] |
| Сәгать поясы | МСК+8[d][2] һәм VLAT[d][2] |
| Халык саны | 92 782 (1 гыйнвар 2018)[3][4] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 70 метр |
| Кардәш шәһәр | Баранавичы[5][6] |
| Мәйдан | 295 ± 1 км² |
| Почта индексы | 685000 |
| Рәсми веб-сайт | magadangorod.ru(рус.) |
| Җирле телефон коды | 4132 |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
 | |
 Магадан Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 95 925 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 102 603 кеше.[7]
География үзгәртү
Магадан мәңгелек туңлык зонасында, Охота диңгезенең Тауй култыгында, Мәскәүдән 7110 километр төньяк-көнчыгыштарак урнаша.
| Магаданнан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Сусуман ~ 581 км | Анадыр ~ 1494 км (һава буенча) | ||||||||
| Якутск ~ 1724 км Мәскәү ~ 9709 км |  | Петропавловск- -Камчатский ~ 866 км (һава буенча) | |||||||
| Иркутск ~ 4610 км | Хабарау ~ 4102 км | ||||||||
Климат үзгәртү
- Уртача еллык температура — —1,3 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 3,6 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 72%
| Магадан климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Абсолют максимум, °C | 2,4 | 2,5 | 5,5 | 8,0 | 22,3 | 24,5 | 26,0 | 25,5 | 20,2 | 13,8 | 6,6 | 3,3 | 26,0 |
| Уртача максимум, °C | −14,2 | −12,5 | −8 | −1,6 | 4,9 | 11,3 | 14,8 | 15,0 | 10,4 | 1,7 | −7,4 | −12,8 | 0,1 |
| Уртача температура, °C | −16,5 | −15,4 | −11,4 | −4,6 | 1,8 | 7,8 | 11,8 | 12,0 | 7,5 | −0,9 | −9,8 | −14,9 | −2,7 |
| Уртача минимум, °C | −18,5 | −17,8 | −14,4 | −7,5 | −0,5 | 5,2 | 9,6 | 9,7 | 5,1 | −3,1 | −12 | −17 | −5,1 |
| Абсолют минимум, °C | −34,6 | −33,3 | −30,8 | −23,5 | −10,8 | −3 | 2,0 | −1 | −6,3 | −21,6 | −26,9 | −30,7 | −34,6 |
| Чыганак: Погода и климат ЕСИМО | |||||||||||||
Сәгать поясы үзгәртү
Магадан Владивосток вакыты (Vladivostok Time Zone, VLAT) сәгать поясында урнашкан. UTC белән аермасы +10:00 сәгать тәшкил итә. Мәскәү вакыты белән аермасы +7 сәгатьне тәшкил итә һәм Россиядә MSK+7 итеп күрсәтелә.
Тарих үзгәртү
Магадан 1929 елда ССРБ төньяк-көнбатышының табигать байлыклары үзләштерү аркасында нигезләнә.
1930—1931 елларда — Охот-Эвен милли округының үзәге.
1920-1950-елларда Магаданда ССРБ Эчке Эшләр Халык Комиссариатының Төньяк-Көнбатыш хезмәт белән төзәтү лагерьларның идарәсе урнашкан.
1954 елдан — Магадан өлкәсе үзәге.
2000—2002 елларда шәһәр составына Армань һәм Ола шәһәр тибындагы бистәләр булганнар.
Халык үзгәртү
| 1939[9] | 1959[10] | 1970[11] | 1979[12] | 1989[13] | 2002[14] | 2010[7] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ~27 000 | 62 225 | 92 105 | 121 250 | 151 652 | 99 399 | 95 925 |
Милли состав (2002): руслар — 83,2%, украиннар — 8,9%, белоруслар — 1,2%, татарлар — 1,1%, Төньяк милләтләре (ительменнар, коряклар, юкагирлар, камчадаллар, эвеннар, чукчалар) — барлыгы 1,0%.[15]
Икътисад үзгәртү
Механика заводы, агач эшкәртү комбинаты, шиналар ремонтлау заводы, сөт заводы, икмәк заводы, балык заводы.
Транспорт үзгәртү
М56 «Колыма» (Якутск — Магадан) автоюлның башлангыч пункты.
Амур-Якутия тимер юл магистралеьне Магаданга кадәр озайту планнары бар[16]; 1950-1956 елларда Магадан — Палатка тар эзәкле тимер юл эшләгән.[17]
«Сокол» халыкара аэропорты.
Диңгез порты.
Югары уку йортлары үзгәртү
- Төньяк-Көнчыгыш дәүләт университеты
- Санкт-Петербург идарә итү һәм икътисад академиясенең филиалы
- Мәскәү дәүләт хокук академиясенең филиалы
- Россия эшкуарлык академиясенең филиалы
- Заманча һуманитар академиясенең филиалы
Шәхесләр үзгәртү
- Дарья Минһаҗетдинова (1990), театр һәм кино актрисасы.
Галерея үзгәртү
Ленин проспекты
Магадан кафедраль соборы
Шулай ук карагыз үзгәртү
.svg){kind=small}
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 1,2 ОКТМО. 185/2016. Дальневосточный ФО
- ↑ 2,0 2,1 Федеральный закон от 05.04.2016 № 87-ФЗ — 2016.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar
- ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
- ↑ https://old.magadangorod.ru/magadan/7197-goroda-pobratimy.html
- ↑ https://baranovichy.by/goroda-pobratimi-ru
- ↑ 7,0 7,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-16
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 20.05.2021 № 304 «О присвоении почетного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“».
- ↑ http://www.mojgorod.ru/magadan_obl/magadan/
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-09-13
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2011-07-01, retrieved 2012-12-16
- ↑ http://sbchf.narod.ru/uzk49.html(үле сылтама)