ข้าวฟ่างหางหมา

ข้าวฟ่างหางหมา
เมล็ดยังไม่แก่
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Monocots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Commelinids
อันดับ:	Poales
วงศ์:	Poaceae
วงศ์ย่อย:	Panicoideae
สกุล:	Setaria
สปีชีส์:	S.  italica
ชื่อทวินาม
Setaria italica (L.) P. Beauvois
ชื่อพ้อง
Panicum italicum L. Chaetochloa italica (L.) Scribn.

ข้าวฟ่างหางหมา (Foxtail millet) ชื่อวิทยาศาสตร์: Setaria italica เป็นพืชในวงศ์หญ้า เป็นหญ้าปีเดียว ขึ้นเป็นกอมีสีเหลืองม่วง กาบใบรูปหลอด ด้านบนเปิดออก ผิวเกลี้ยงหรือมีขนปกคลุมเล็กน้อย ลิ้นใบสั้นเป็นชายครุย เห็นแกนใบชัดเจน ดอกช่อ เมล็ดรูปไข่ มีกาบบนและล่างหุ้มแน่น มีหลายสีตั้งแต่เหลืองอ่อน ส้ม แดง น้ำตาล ดำ มีความแตกต่างระหว่างสายพันธุ์อยู่มาก โดยแบ่งเป็นกลุ่มย่อยที่สำคัญ 3 กลุ่ม คือ

• กลุ่มย่อย indica ปลูกในอินเดีย ปากีสถาน ศรีลังกา และเนปาล
• กลุ่มย่อย maxima ปลูกในตะวันออกไกล
• กลุ่มย่อย moharia ปลูกในยุโรป รัสเซีย และอัฟกานิสถาน

ข้าวฟ่างหางหมาเป็นธัญพืชที่ปลูกมาตั้งแต่สมัยโบราณ มีการกระจายพันธุ์ตามธรรมชาติตั้งแต่ยุโรปจนถึงญี่ปุ่น ปัจจุบันเป็นธัญพืชที่สำคัญในจีน อินเดียและยุโรปทางตะวันออกเฉียงใต้ โดยนำเมล็ดมาปรุงอาหารแบบเดียวกับข้าว เมล็ดนำไปบดละเอียดได้แป้ง ใช้ทำขนมปังแบบไม่พองตัวได้ อาหารที่ทำจากข้าวฟ่างหางหมาในอินเดียเป็นอาหารที่ใช้ในพิธีกรรม ในจีนใช้เป็นอาหารของผู้สูงอายุและหญิงมีครรภ์ ใช้ผลิตน้ำส้มสายชูและไวน์ ในรัสเซียและพม่าใช้หมักเบียร์และเครื่องดื่มมีแอลกอฮอล์ เมล็ดนำไปเพาะให้งอกใช้เป็นผัก ลำต้นใช้เป็นอาหารสัตว์