భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి
భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి (లేదా హోమ్ మినిస్టర్) భారత ప్రభుత్వ హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖకు అధిపతి. కేంద్ర మంత్రివర్గంలోని అత్యంత సీనియర్ అధికారులలో ఒకడు. భారతదేశ అంతర్గత భద్రత నిర్వహణ హోం మంత్రి ప్రధాన బాధ్యతగా ఉంటుంది.దేశానికి చెందిన పెద్ద పోలీసు దళం దాని అధికార పరిధిలోకి వస్తుంది.హోమ్ మినిస్టరుకు అప్పుడప్పుడు, హోం వ్యవహారాల రాష్ట్ర మంత్రి, దిగువ స్థాయి హోం వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి సహకారాలు అందిస్తారు.
| భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి Griha Mantri | |
|---|---|
 | |
 | |
| మినిస్ట్రీ ఆఫ్ హోమ్ అఫైర్స్ | |
| విధం | గౌరవనీయుడు |
| Abbreviation | HM |
| సభ్యుడు | కేంద్ర మంత్రివర్గం |
| రిపోర్టు టు | ప్రధానమంత్రి, భారత పార్లమెంట్ |
| స్థానం | నార్త్ బ్లాక్, రాష్ట్రపతి భవన్, న్యూ ఢిల్లీ |
| నియామకం | ప్రధానమంత్రి సలహా మేరకు రాష్ట్రపతి |
| కాల వ్యవధి | 5 సంవత్సరాలు |
| అగ్రగామి | రాజ్‌నాథ్ సింగ్ (2014-2019) |
| ప్రారంభ హోల్డర్ | సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ (1947-1950) |
| నిర్మాణం | 1947 ఆగష్టు 15 |
| భారతదేశం |
ఈ వ్యాసం భారతదేశ రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
స్వతంత్ర భారతదేశం మొదటి హోం మంత్రి, సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ కాలం నుండి, కేంద్ర మంత్రివర్గంలో ప్రధానమంత్రికి మాత్రమే ఈ కార్యాలయం సీనియారిటీలో రెండవ స్థానంలో ఉంది. పటేల్‌లాగే పలువురు హోంమంత్రులు ఉప ప్రధానమంత్రిగా అదనపు మంత్రిత్వశాఖలను కలిగి ఉన్నారు.2020 ఫిబ్రవరి నాటికి, ముగ్గురు హోం మంత్రులు లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి, చరణ్ సింగ్, పివి నరసింహారావు ప్రధానమంత్రులు అయ్యారు. 1998 మార్చి 19 నుండి 2004 మే 22 వరకు సేవలందిస్తున్న ఎల్.కె.అద్వానీ, 2020 ఫిబ్రవరి నాటికి అత్యధిక కాలం పాటు హోం మంత్రిగా పనిచేసాడు.
2014 మే 26 నుండి, 2019 మే 30 వరకు, భారత హోం మంత్రిగా భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన రాజ్‌నాథ్ సింగ్, సుశీల్ కుమార్ షిండే నుండి పదవీబాధ్యతలు చేపట్టారు. 2019 మే 31న, రెండవ మోడీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రమాణ స్వీకారం తర్వాత అమిత్ షా దాని 31వ అధికారిగా పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు.
అంతర్గత భద్రత, సరిహద్దు నిర్వహణ, కేంద్రం-రాష్ట్ర సంబంధాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల పరిపాలన, కేంద్ర సాయుధ పోలీసు బలగాల నిర్వహణ, విపత్తు నిర్వహణ మొదలైన అనేక రకాల బాధ్యతలను హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (ఎం.హచ్.ఎ) నిర్వర్తిస్తుంది, హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ అంతర్గత భద్రతా పరిస్థితిని నిరంతరం పర్యవేక్షిస్తుంది, తగిన సలహాలను జారీ చేస్తుంది, ఇంటెలిజెన్స్ ఇన్‌పుట్‌లను పంచుకుంటుంది, భద్రత, శాంతి, సామరస్యానికి భంగం కలగకుండా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు మానవశక్తి, ఆర్థిక మద్దతు, మార్గదర్శకత్వం, నైపుణ్యాన్ని అందిస్తుంది.[1]
హోం మంత్రుల జాబితా మార్చు
హోం మంత్రుల జాబితా
| వ.సంఖ్య | చిత్రం | పేరు | పదవీకాలం | పదవీకాలం (సంవత్సరాలు, రోజుల్లో) | రాజకీయ పార్టీ (కూటమి) | ప్రధాన మంత్రి | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | .jpg) | సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ | 1947 ఆగస్టు 15 | 1950 డిసెంబరు 12 | 3 సంవత్సరాలు, 119 రోజులు | జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ | ||
| 2 |  | జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ | 1950 డిసెంబరు 12 | 1950 డిసెంబరు 26 | 14 రోజులు | |||
| 3 |  | సి.రాజగోపాలాచారి | 1950 డిసెంబరు 26 | 1951 నవంబరు 5 | 314 రోజులు | |||
| 4 |  | కైలాష్ నాథ్ కట్జూ | 1951 నవంబరు 5 | 1955 జనవరి 10 | 3 సంవత్సరాలు, 66 రోజులు | |||
| 5 |  | గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ | 1955 జనవరి 10 | 1961 ఫిబ్రవరి 25 | 6 సంవత్సరాలు, 46 రోజులు | |||
| 6 | .jpg) | లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి | 1961 ఫిబ్రవరి 25 | 1963 సెప్టెంబరు 1 | 2 సంవత్సరాలు, 188 రోజులు | |||
| 7 | .jpg) | గుల్జారీలాల్ నందా | 1963 సెప్టెంబరు 1 | 1966 నవంబరు 9 | 3 సంవత్సరాలు, 69 రోజులు | జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ, | ||
| 8 |  | ఇందిరా గాంధీ | 1966 నవంబరు 9 | 1966 నవంబరు 13 | 4 రోజులు | ఇందిరా గాంధీ | ||
| 9 |  | యశ్వంత్ రావ్ చవాన్ | 1966 నవంబరు 13 | 1970 జూన్ 27 | 3 సంవత్సరాలు, 226 రోజులు | |||
| (8) | | ఇందిరా గాంధీ | 1970 జూన్ 27 | 1973 ఫిబ్రవరి 5 | 2 సంవత్సరాలు, 223 రోజులు | |||
| 10 | ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ | 5 ఫిబ్రవరి1 973 | 1974 అక్టోబరు 10 | 1 సంవత్సరం, 247 రోజులు | ||||
| 11 |  | కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి | 1974 అక్టోబరు 10 | 1977 మార్చి 24 | 2 సంవత్సరాలు, 165 రోజులు | |||
| 12 |  | చరణ్ సింగ్ | 1977 మార్చి 24 | 1 జూలై 1978 | 1 సంవత్సరం, 99 రోజులు | జనతా పార్టీ | మొరార్జీ దేశాయి | |
| 13 |  | మొరార్జీ దేశాయి | 1 జూలై 1978 | 1979 జనవరి 24 | 207 రోజులు | |||
| 14 | హీరుభాయ్ ఎం.పటేల్ | 1979 జనవరి 24 | 28 జూలై 1979 | 185 రోజులు | ||||
| (9) | | యశ్వంత్ రావు చవాన్ | 28 జూలై 1979 | 1980 జనవరి 14 | 170 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs) | చరణ్ సింగ్ | |
| 15 | .png) | జ్ఞాని జైల్ సింగ్ | 1980 జనవరి 14 | 1982 జూన్ 22 | 2 సంవత్సరాలు, 159 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ||
| 16 | .jpg) | రామస్వామి వెంకటరామన్ | 22 జూన్ 1982 | 1982 సెప్టెంబరు 2 | 72 రోజులు | |||
| 17 | ప్రకాష్ చంద్ర సేథీ | 1982 సెప్టెంబరు 2 | 19 జూలై 1984 | 1 సంవత్సరం, 321 రోజులు | ||||
| 18 |  | పి.వి.నరసింహారావు | 19 July 1984 | 1984 డిసెంబరు 31 | 165 రోజులు | ఇందిరా గాంధీ, రాజీవ్ గాంధీ | ||
| 19 |  | శంకర్రావు చవాన్ | 1984 డిసెంబరు 31 | 1986 మార్చి 12 | 1 సంవత్సరం, 71 రోజులు | రాజీవ్ గాంధీ | ||
| (18) | | పి.వి.నరసింహారావు | 1986 మార్చి 12 | 12 May 1986 | 61 రోజులు | |||
| 20 | .jpg) | బూటా సింగ్ | 1986 మే 12 | 1989 డిసెంబరు 2 | 3 సంవత్సరాలు, 204 రోజులు | |||
| 21 |  | ముఫ్తీ మహ్మద్ సయ్యద్ | 1989 డిసెంబరు 2 | 1990 నవంబరు 10 | 343 రోజులు | జనతాదళ్ (నేషనల్ ఫ్రంట్) | వి.పి.సింగ్ | |
| 22 |  | చంద్రశేఖర్ | 1990 నవంబరు 10 | 1991 జూన్ 21 | 223 రోజులు | సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | చంద్రశేఖర్ | |
| (19) | | శంకర్రావ్ చవాన్ | 21 జూన్ 1991 | 1996 మే 16 | 4 సంవత్సరాలు, 330 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | పి.వి.నరసింహారావు | |
| 23 |  | మురళీ మనోహర్ జోషి | 1996 మే 16 | 1996 జూన్ 1 | 16 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | అటల్ బిహారీ వాజపేయి | |
| 24 |  | హెచ్.డి.దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | 1996 జూన్ 29 | 28 రోజులు | జనతాదళ్ (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) | హెచ్.డి.దేవెగౌడ | |
| 25 | ఇంద్రజిత్ గుప్తా | 29 జూన్ 1996 | 1998 మార్చి 19 | 1 సంవత్సరం, 263 రోజులు | కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) | హెచ్.డి.దేవెగౌడ, ఐ.కె. గుజ్రాల్ | ||
| 26 |  | ఎల్.కె.అద్వానీ | 1998 మార్చి 19 | 2004 మే 22 | 6 సంవత్సరాలు, 64 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ (జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి) | అటల్ బిహారీ వాజపేయి | |
| 27 |  | శివరాజ్ పాటిల్ | 2004 మే 22 | 2008 నవంబరు 30 | 4 సంవత్సరాలు, 192 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్) | మన్మోహన్ సింగ్ | |
| 28 | .jpg) | పి.చిదంబరం | 2008 నవంబరు 30 | 31 జూలై 2012 | 3 సంవత్సరాలు, 244 రోజులు | |||
| 29 |  | సుశీల్ కుమార్ షిండే | 31 జూలై 2012 | 2014 మే 26 | 1 సంవత్సరం, 299 రోజులు | |||
| 30 | .jpg) | రాజ్‌నాథ్ సింగ్ | 2014 మే 26 | 2019 మే 30 | 5 సంవత్సరాలు, 4 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ (జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి) | నరేంద్ర మోదీ | |
| 31 |  | అమిత్ షా | 2019 మే 30 | అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి[2] | 5 సంవత్సరాలు, 13 రోజులు | |||
రాష్ట్ర మంత్రుల జాబితా మార్చు
| రాష్ట్ర మంత్రి | చిత్రం | రాజకీయ పార్టి | పదవీకాలం | సంవత్సరాలు, రోజుల్లో | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ |  | జనతాదళ్ | 1990 ఏప్రిల్ 23 | 1991 జూన్ 21 | 212 రోజులు | |
| శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్ |  | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | 2004 మే 23 | 2009 మే 22 | 4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు | |
| ముళ్లపల్లి రామచంద్రన్ |  | 2009 మే 28 | 2014 మే 26 | 4 సంవత్సరాలు, 363 రోజులు | ||
| రతన్‌జిత్ ప్రతాప్ నారాయణ్ సింగ్ | 2012 అక్టోబరు 28 | 2014 మే 26 | 1 సంవత్సరం, 210 రోజులు | |||
| కిరణ్ రిజిజు |  | భారతీయ జనతా పార్టీ | 2014 మే 26 | 2019 మే 30 | 5 సంవత్సరాలు, 4 రోజులు | |
| హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌధరి |  | 2014 నవంబరు 9 | 5 జూలై 2016 | 1 సంవత్సరం, 239 రోజులు | ||
| హన్సరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ |  | 5 జూలై 2016 | 25 జూలై 2019 | 3 సంవత్సరాలు, 20 రోజులు | ||
| జి.కిషన్ రెడ్డి |  | 2019 మే 30 | 7 జూలై 2021 | 2 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు | ||
| నిత్యానంద్ రాయ్ |  | 2019 మే 30 | అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి[3] | 5 సంవత్సరాలు, 13 రోజులు | ||
| అజయ్ కుమార్ మిశ్రా | 7 జూలై 2021 | అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి[3] | 2 సంవత్సరాలు, 341 రోజులు | |||
| నిసిత్ ప్రమాణిక్ |  | 7 జూలై 2021 | అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి[3] | 2 సంవత్సరాలు, 341 రోజులు | ||
మూలాలు మార్చు
- ↑ "About the ministry | Ministry of Home Affairs | GoI". www.mha.gov.in. Retrieved 2021-11-26.
- ↑ DelhiMay 31, India Today Web Desk New; May 31, 2019UPDATED:; Ist, 2019 17:24. "Amit Shah is Home Minister, Rajnath is Defence Minister: Full list of new portfolios in Modi govt". India Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-11-26.
{{cite web}}:|first3=has numeric name (help)CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ 3.0 3.1 3.2 "Minister of State | Ministry of Home Affairs | GoI". www.mha.gov.in. Retrieved 2021-11-26.