Holmij
Hólmij je kemični element, ki ima v periodnem sistemu simbol Ho in atomsko število 67. Ta element iz skupine lantanidov je relativno mehka in kovna kovina, ki je pri sobni temperaturi in suhem zraku stabilna. Redkozemeljsko kovino holmij najdemo v mineralih monazitu in gadolinitu.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Holmij | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Izgovarjava | IPA: [hólmij] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Videz | srebrno bel | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Standardna atomska teža Ar, std(Ho) | 164,930328(7)[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Holmij v periodnem sistemu | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Vrstno število (Z) | 67 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Skupina | n/a | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Perioda | perioda 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Blok | blok f | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov | [Xe] 4f11 6s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov po lupini | 2, 8, 18, 29, 8, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizikalne lastnosti | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Faza snovi pri STP | trdnina | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Tališče | 1461 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Vrelišče | 2600 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Gostota (blizu s.t.) | 8,79 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| v tekočem stanju (pri TT) | 8,34 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Talilna toplota | 17,0 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Izparilna toplota | 251 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Toplotna kapaciteta | 27,15 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Parni tlak
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Lastnosti atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Oksidacijska stanja | 0,[2] +1, +2, +3 (bazični oksid) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | Paulingova lestvica: 1,23 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionizacijske energije |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomski polmer | empirično: 176 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Kovalentni polmer | 192±7 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Druge lastnosti | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Pojavljanje v naravi | prvobitno | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Kristalna struktura | heksagonalna gosto zložena (hgz) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Hitrost zvoka tanka palica | 2760 m/s (pri 20 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperaturni raztezek | poly: 11,2 µm/(m⋅K) (pri s.t.) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Toplotna prevodnost | 16,2 W/(m⋅K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Električna upornost | poly: 814 nΩ⋅m (pri s.t.) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetna ureditev | paramagnetik | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Youngov modul | 64,8 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Strižni modul | 26,3 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Stisljivostni modul | 40,2 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Poissonovo razmerje | 0,231 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Trdota po Vickersu | 410–600 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Trdota po Brinellu | 500–1250 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Številka CAS | 7440-60-0 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Zgodovina | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Odkritje | Jacques-Louis Soret in Marc Delafontaine (1878) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Najpomembnejši izotopi holmija | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Pomembne lastnosti uredi
Holmij, ta trivalentni kovinski redkozemeljski element, ima od vseh elementov iz narave največji magnetni moment (10,6 µB) in ima tudi druge nenavadne magnetne lastnosti. V kombinaciji z itrijem tvori visoko magnetne spojine.
Holmij je relativno mehak in koven element, ki je precej odporen proti koroziji in na suhem zraku pri standardni temperaturi in pritisku stabilen. Na vlažnem zraku in pri višji temperaturi hitro oksidira, ter pri tem tvori rumenkast oksid. V čisti obliki se holmij leskeče kovinsko svetlo-srebrno.
Uporaba uredi
Holmij so zaradi njegovih magnetnih lastnosti uporabili za izdelavo najmočnejših umetno ustvarjenih magnetnih polj, ko so ga umestili v magnete visoke moči kot del magnetnega pola (imenovan tudi koncentrator magnetnega pretoka). Ker lahko absorbira nevtrone, nastale pri jedrskem razpadu, se ta element uporablja tudi v palicah za nadzor jedrskega procesa. Druge komercialne rabe tega elementa vključujejo:
- njegov izjemno velik magnetni moment je primeren za rabo v laserjih vrste itrij-železo-granat (YIG) in itrij-lantan-fluor (YLF), v mikrovalovni opremi pri številnih zdravstvenih in zobozdravstvenih napravah.
- holmijev oksid se uporablja za barvanje stekla v rumeno barvo.
Za ta element je bilo odkritih še nekaj drugih uporab.
Sklici uredi
- ↑ Meija, Juris; in sod. (2016). »Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)«. Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
- ↑ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). »Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides«. Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017. and Arnold, Polly L.; Petrukhina, Marina A.; Bochenkov, Vladimir E.; Shabatina, Tatyana I.; Zagorskii, Vyacheslav V.; Cloke (15. december 2003). »Arene complexation of Sm, Eu, Tm and Yb atoms: a variable temperature spectroscopic investigation«. Journal of Organometallic Chemistry. 688 (1–2): 49–55. doi:10.1016/j.jorganchem.2003.08.028.
Zunanje povezave uredi
 | Ta članek o kemičnem elementu je škrbina. Pomagajte Wikipediji in ga razširite. |