Terytorium Północne
Terytorium Północne (ang. Northern Territory, NT) – terytorium federalne Związku Australijskiego, zajmujące północno-środkową część kontynentu australijskiego. Terytorium zajmuje obszar 1 347 791 km², co stanowi nieco ponad 1/6 całego terytorium Australii[1]. W 2019 roku zamieszkane było przez 245 869 osób, mniej niż 1% ogółu kraju[2]. Stolicą i głównym ośrodkiem miejskim terytorium jest Darwin. Wzdłuż wybrzeża występuje klimat tropikalny, wnętrze terytorium ma natomiast charakter pustynny i półpustynny[3].
| terytorium | |||||
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | 1 stycznia 1911 | ||||
| Kod ISO 3166-2 | AU-NT | ||||
| Premier | |||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia | 1 347 791 km²[1] | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 0,18 os./km² | ||||
| Kod pocztowy | NT | ||||
| Strefa czasowa | UTC+9:30 | ||||
| Liczba przedstawicieli w parlamencie | |||||
| Liczba Senatorów | 2 | ||||
| Liczba Reprezentantów | 2 | ||||
Położenie na mapie Australii | |||||
| Strona internetowa | |||||
Geografia edytuj
Terytorium Północne zajmuje północno-środkową część kontynentu australijskiego. Rozciąga się z północy na południe na długości ponad 1600 km, a z zachodu na wschód blisko 1000 km. Graniczy ze stanami Australia Zachodnia (na zachodzie), Australia Południowa (na południu) i Queensland (na wschodzie). Naturalną północną granicę stanowi wybrzeże Oceanu Indyjskiego – Morze Timor na północnym zachodzie i Morze Arafura z Zatoką Karpentaria na północnym wschodzie[3].
Klimat edytuj
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 31.8 | 31.5 | 32.1 | 32.9 | 32.3 | 30.8 | 30.8 | 31.6 | 32.8 | 33.5 | 33.5 | 32.7 | 32,2 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 28.4 | 28.2 | 28.4 | 28.6 | 27.4 | 25.5 | 25.1 | 26.0 | 28.0 | 29.3 | 29.6 | 29.2 | 29,2 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 25.0 | 24.9 | 24.7 | 24.3 | 22.5 | 20.1 | 19.4 | 20.4 | 23.2 | 25.0 | 25.6 | 25.6 | 23,4 |
| Opady [mm] | 466 | 373 | 335 | 108 | 24.7 | 2.3 | 1.2 | 5.8 | 17.4 | 65.4 | 137 | 276 | 1811 |
| Średnia liczba dni z opadami | 22.3 | 21.1 | 19.6 | 9.8 | 2.3 | 0.7 | 0.4 | 0.7 | 2.9 | 6.7 | 12.5 | 16.9 | 116 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 180 | 162 | 220 | 264 | 304 | 300 | 316 | 319 | 294 | 298 | 252 | 208 | 3111 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[4] | |||||||||||||
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 36.7 | 35.8 | 34.8 | 32.3 | 27.8 | 24.8 | 25.1 | 27.5 | 32.5 | 35.2 | 36.7 | 37.0 | 32,2 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 30.1 | 30.2 | 29.2 | 26.7 | 22.1 | 19.0 | 18.9 | 20.9 | 25.8 | 28.6 | 30.4 | 31.0 | 26,1 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 25.0 | 24.8 | 23.5 | 20.8 | 16.4 | 13.1 | 12.7 | 14.3 | 19.0 | 22.0 | 25.1 | 25.0 | 20,0 |
| Opady [mm] | 128 | 133 | 45.7 | 15.4 | 8.1 | 4.4 | 4.1 | 2.5 | 4.8 | 17.2 | 46.9 | 83.2 | 499 |
| Średnia liczba dni z opadami | 10.5 | 9.6 | 4.7 | 1.7 | 1.4 | 0.9 | 0.8 | 0.4 | 1.8 | 3.4 | 5.9 | 8.6 | 49,7 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 285 | 266 | 291 | 297 | 304 | 294 | 313 | 332 | 309 | 313 | 294 | 276 | 3587 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[5] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 376 m n.p.m., 1991-2020) | |||||||||||||
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 36.9 | 35.6 | 32.9 | 28.6 | 23.5 | 19.8 | 20.0 | 23.1 | 28.1 | 31.4 | 34.0 | 35.6 | 29,1 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 29.4 | 28.4 | 25.3 | 20.7 | 15.9 | 12.3 | 12.0 | 14.5 | 19.6 | 23.2 | 26.1 | 28.1 | 21,3 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 21.8 | 21.1 | 17.7 | 12.7 | 8.2 | 4.7 | 3.9 | 5.9 | 11.0 | 14.9 | 18.1 | 20.5 | 13,4 |
| Opady [mm] | 39.9 | 40.3 | 35.4 | 20.3 | 18.2 | 13.6 | 16.5 | 5.1 | 7.1 | 21.3 | 32.7 | 40.9 | 291 |
| Średnia liczba dni z opadami | 4.6 | 4.3 | 3.5 | 2.5 | 2.8 | 2.6 | 2.3 | 1.8 | 2.3 | 4.2 | 5.6 | 6.4 | 42,9 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 319 | 284 | 298 | 288 | 270 | 255 | 282 | 310 | 300 | 313 | 303 | 307 | 3509 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[6] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 546 m n.p.m., 1981-2010) | |||||||||||||
Demografia edytuj
Terytorium jest bardzo słabo zaludnione[2] a większą jego część stanowią obszary pustynne. Ważniejsze miasta to (ludność w 2011 na podstawie spisu powszechnego):
| Ranking | Nazwa | Ludność[7] |
|---|---|---|
| 1 | Darwin | 78 925 |
| 2 | Palmerston | 30 098 |
| 3 | Alice Springs | 28 449 |
| 4 | Litchfield | 20 039 |
| 5 | Katherine | 10 355 |
| 6 | Nhulunbuy | 4 383 |
| 7 | Tennant Creek | 3 515 |
| 8 | Wadeye | 2 682 |
| 9 | Jabiru | 1 271 |
| 10 | Yulara | 991 |
Ustrój polityczny edytuj
Choć formalnie kontrolę nad Terytorium sprawują władze federalne Australii, w praktyce od 1978 cieszy się ono stopniem samodzielności bardzo zbliżonym do stanów. Władzę ustawodawczą stanowi dwudziestopięcioosobowe Zgromadzenie Ustawodawcze. Na czele władzy wykonawczej nominalnie stoi administrator, powoływany przez gubernatora generalnego Australii na wniosek rządu federalnego i na podstawie rekomendacji rządu Terytorium. Faktycznie codzienną administracją Terytorium kieruje szef ministrów, będący odpowiednikiem premierów stanowych. Pochodzi on z nominacji administratora, który zwyczajowo powołuje na to stanowisko lidera większości parlamentarnej.
Historia edytuj
Terytorium Północne w latach 1825-1863 było częścią Nowej Południowej Walii, a następnie do 1911 wchodziło w skład Australii Południowej. Od 1 stycznia 1911 pozostawało pod kontrolą władz federalnych. W 1978 terytorium uzyskało własny rząd. W 1998 odbyło się referendum w sprawie przekształcenia terytorium w siódmy stan Australii, w którym 51,9% mieszkańców opowiedziało się za utrzymaniem dotychczasowego statusu.
Gospodarka edytuj
Gospodarka Terytorium Północnego opiera się głównie na przemyśle i turystyce.
- Eksploatacja górnicza
- Boksyty na półwyspie Gove
- Rudy manganu w Groote Eylandt
Turystyka edytuj
W części centralnej znajdują się dwie niezwykłe formacje skalne, Uluru (Ayers Rock) oraz Kata Tjuta (The Olgas), które są otaczane czcią przez Aborygenów oraz stanowią atrakcję turystyczną. Na terenie terytorium położony jest też Park Narodowy Kakadu.
Transport edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Area of Australia - States and Territories. Geoscience Australia. [dostęp 2020-11-14]. (ang.).
- ↑ a b c Australian Demographic Statistics, Jun 2019 [online].
- ↑ a b Northern Territory, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-11-14] (ang.).
- ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Darwin Airport.
- ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Tennant Creek Airport.
- ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Alice Springs Airport.
- ↑ 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2011 [online], Australian Bureau of Statistics.
Bibliografia edytuj
- Hill, Ernestine. 1951. The Territory: The classic saga of Australia's far north. Angus & Robertson. Reprint: 1995. ISBN 0-207-18821-1