Pałac Maryjski w Petersburgu

Pałac Maryjski[1][2] (ros. Мариинский дворец, Marinskij dworiec) – pałac w Petersburgu, na Wyspie Kazańskiej, przy placu św. Izaaka 6[1], wzniesiony w latach 1839–1844 jako prezent ślubny dla Marii Nikołajewny, córki cara Mikołaja I. Po rewolucji lutowej w 1917 r. był siedzibą Rządu Tymczasowego.

Pałac Maryjski
Мариинский дворец
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Rosja

Miasto wydzielone

 Petersburg

Styl architektoniczny

klasycyzm lub eklektyzm

Architekt

Leontij Benois

Rozpoczęcie budowy

1839

Ukończenie budowy

1844

Położenie na mapie Petersburga
Mapa konturowa Petersburga, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac Maryjski”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Pałac Maryjski”
59°55′51″N 30°18′34″E/59,930833 30,309444
Strona internetowa
Pałac Maryjski nocą

Historia

edytuj

Pałac został zbudowany według projektu Andrieja Stackenschneidera w latach 1839–1844, na miejscu, gdzie znajdowała się wcześniej miejska rezydencja feldmarszałka Iwana Czernyszowa (dzieło Jeana-Baptiste'a Vallina de la Mothe z lat 1762–1768)[1]. Na początku XIX w. obiekt ten zajmowała szkoła junkrów i podchorążych kawalerii[3]. Nowy pałac w stylu klasycystycznym (według innego źródła: eklektycznym[4]) wzniesiono na polecenie cara Mikołaja I jako ślubny prezent dla jego córki Marii, wychodzącej za mąż za Maksymiliana księcia Leuchtenbergu[1]. Car osobiście wybrał miejsce dla rezydencji swojej ulubionej córki. Chciał, by jej pałac znajdował się w niewielkiej odległości od carskiego Pałacu Zimowego[4]. Przy wznoszeniu Pałacu Maryjskiego częściowo wykorzystano mury starszej budowli[3]. Nad wystrojem wnętrza pracowali rzeźbiarz David Jensen i malarz Antonio Vighi[1]. W 1845 r. budynek oddano do użytku, a przez kilka pierwszych dni był dostępny dla publiczności[4]. Już po zakończeniu prac nad budynkiem Maria Nikołajewna zaprosiła malarza Grigorija Gagarina, by wykonał nową dekorację malarską w prywatnej pałacowej cerkwi św. Mikołaja, którą uznała za nazbyt skromną[4].

Osiem lat po śmierci Marii Nikołajewny, w 1884 r., jej spadkobiercy sprzedali Pałac Maryjski państwu rosyjskiemu za 3 mln rubli[4]. W końcu XIX w. stał się on siedzibą Kancelarii Państwowej, Komitetu Ministrów, Rady Państwa, a także kancelarii przyjmującej prośby kierowane bezpośrednio do cara[4]. 7 maja 1901 r. w rotundowej sali pałacu odbyło się uroczyste posiedzenie Rady Państwa, które Ilja Riepin uwiecznił na obrazie[3].

W latach 1906–1907 pałacowy ogród zimowy został przebudowany na nową salę posiedzeń Rady Państwa, która zyskała nowe kompetencje, a dotychczasowe pomieszczenia przestały być dla niej wystarczające[4]. Autorem projektu tej przebudowy był Leontij Benois[1].

Po rewolucji lutowej Pałac Maryjski został siedzibą rosyjskiego Rządu Tymczasowego i pozostawał nią do lipca 1917 r.[3] W sierpniu 1917 r. w budynku zaczęła pracę komisja przygotowująca wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty)[4]. W czasie rewolucji październikowej, zbrojnego zamachu przeprowadzonego przez bolszewików, pałac należał do kluczowych obiektów w mieście, które zajmowali uczestnicy przewrotu[3]. Pałac Maryjski został zajęty 7 listopada przed południem przez marynarzy oraz żołnierzy Pułku Keksholmskiego[2]. Rada Komisarzy Ludowych rozlokowała w pałacu Wyższą Radę Gospodarki Narodowej i Ludowy Komisariat Majątku[1]. W grudniu 1917 r. w tym właśnie gmachu podjęta została decyzja o znacjonalizowaniu banków[3]. Gdy rząd Rosji radzieckiej przeniósł się z Piotrogrodu do Moskwy, Pałac Maryjski zaadaptowano na koszary Armii Czerwonej i siedziby innych instytucji państwowych[4]. W dawnej cerkwi pałacowej umieszczono salę kinową, dekorację malarską ścian zakryto, a ikonostas zniszczono[4].

W czasie II wojny światowej i blokady Leningradu Pałac Maryjski pełnił funkcję sztabu leningradzkiego pospolitego ruszenia[4]. Budynek został uszkodzony podczas jednego z ostrzałów miasta[4].

W latach 1945–1991 w pałacu pracowała Rada Deputowanych Ludowych Leningradu (Lensowiet)[1]. Od 1994 r. obiekt należy do Zgromadzenia Ustawodawczego Petersburga[1]. W latach 80. XX wieku częściowo zrekonstruowano ikonostas pałacowej cerkwi. Natomiast w 2015 r. do cerkwi domowej wstawiono ikonostas marmurowy, odtworzono też freski na jej ścianach. Świątynia ponownie jest użytkowana liturgicznie, w szczególny sposób dla modlitwy w intencji żyjących i zmarłych działaczy państwowych i przedstawicieli hierarchii Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej[4].

Architektura

edytuj

Pałac Maryjski zajmuje parcelę na lewym brzegu Mojki, między placem św. Izaaka, Prospektem Wozniesieńskim i zaułkiem Antonienki[3]. Elewacje obiektu zostały utrzymane w stylu klasycystycznym[4]. Fasada budowli posiada trzy ryzality i arkadowy podjazd, podtrzymujący wysoki balkon zdobiony sześcioma wazami[1][3]. W centralnym ryzalicie, na wyższym piętrze budowli, mieściła się prywatna cerkiew św. Mikołaja[4].

Wnętrze pałacu pierwotnie podzielone były na urządzone z wielkim przepychem prywatne apartamenty Marii Nikołajewny i jej rodziny oraz przestrzenie oficjalne[4]. Pomieszczenia, rozplanowane w amfiladzie, rozmieszczono wzdłuż centralnej osi budynku, prowadziły do rotundy, zdobionej 32 kolumnami i nakrytej kopułą. Za rotundą znajdował się początkowo ogród zimowy, przebudowany na pocz. XX w. na wielką salę posiedzeń Rady Państwa[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j Pałac Maryjski [online], www.polskipetersburg.pl [dostęp 2023-08-21].
  2. a b M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 257.
  3. a b c d e f g h i red. B. Piotrowski i inni, Sankt-Pietierburg..., s. 363-364.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p Мариинский дворец: традиции законотворчества [online], web.archive.org, 28 lipca 2021 [dostęp 2023-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2021-07-28].

Bibliografia

edytuj
  • red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel'stwo Bol'szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1.