Natalia Aszkenazy

polska dyplomatka

Natalia Aszkenazy lub Natacha Eschkenazi[1] oraz Askenazy[2], w późniejszym okresie także Natalia Drohojowska (ur. 5 czerwca 1915 w Moskwie, zm. w 1988 w Nowym Jorku) – polska dyplomatka, wykładowczyni i publicystka.

Natalia Aszkenazy
Natalia Drohojowska
Data i miejsce urodzenia

5 czerwca 1915
Moskwa

Data i miejsce śmierci

1988
Nowy Jork

Miejsce spoczynku

Cuernavaca

Zawód, zajęcie

dyplomatka, wykładowczyni, publicystka

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Genewski

Rodzice

Alexandra Wadiaeff, David Askenazy

Małżeństwo

Jan Marceli Drohojowski (1943–1961), Marcel Franco (od 1964)

Dzieci

Francisco Drohojowski

Krewni i powinowaci

Szymon Askenazy

Życiorys

edytuj

Córka Alexandry Wadiaeff z rodziny Bukaran oraz warszawskiego bankiera Davida Askenazego[3]. Jej krewnym był Szymon Askenazy[3]. Ojciec zmarł 2 lata po jej narodzeniu. Matka Natalii przeniosła się wówczas do Rzymu, a następnie Paryża. Wyszła za mąż za bogatego przemysłowa Karola Sachsa. Rodzina osiadła w Warszawie, gdzie Natalia kształciła się w Liceum Francuskim[2]. Studiowała w Lycée Victor-Duruy w Paryżu, Londynie i Warszawie, gdzie w 1933 uzyskała tytuł bakałarski. Następnie kształciła się w zakresie ekonomii i nauk społecznych na Uniwersytecie Genewskim, gdzie w 1938 uzyskała dyplom z nauk politycznych. Opanowała polski, angielski, francuski i niemiecki[4][3].

W 1939, jeszcze przed wybuchem wojny, Aszkenazy opuściła Polskę i przez Francję trafiła do Stanów Zjednoczonych. Po rozpoczęciu II wojny światowej dołączyła w Nowym Jorku do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża[5]. Następnie, jeszcze w 1939, została rzeczniczką prasową Ambasady RP w Waszyngtonie[6]. Z uwagi na ustalenia wynikające z układu Sikorski-Majski została w 1941 skierowana do Ambasady RP w Moskwie, gdzie przebywała do 1943, kiedy ujawniono zbrodnię katyńską[7]. Jej ówczesna praca obejmowała m.in. opiekę nad 1,5 mln Polaków przebywających wówczas w ZSRS oraz ewakuację polskich Żydów z ZSRS do Iraku[potrzebny przypis]. Miała być wówczas jedyną kobietą w moskiewskim korpusie dyplomatycznym i jedyną kobietą w polskiej dyplomacji[8]. Podczas wojny wygłaszała w Stanach Zjednoczonych wykłady na temat swoich doświadczeń jako kobiety zdobytych podczas pracy w dyplomacji i o powojennych szansach dla Polaków[7]. Jej „namiętny” wygląd i stylizacja miały być w równym stopniu przedmiotem dyskusji co jej przemówienia[9][10][11]. Latem 1943 w Londynie wyszła za polskiego dyplomatę Jana Drohojowskiego (1901–1979)[12][13]. W 1944 zajęła się organizacją obchodów rocznicy uchwalenia polskiej konstytucji[14]. W 1945 wraz z mężem zostali wysłani przez władze Polski Ludowej jako dyplomaci do Meksyku, gdzie Jan objął stanowisko posła. W 1947 w Meksyku urodził się ich jedyny syn Francisco (Pancho) Drohojowski.[15] Ich dom stał się centrum spotkał intelektualistów i artystów. Dzięki zaangażowaniu na rzecz lokalnych społeczności, zyskała przydomek „Dobry Cień” („La Buena Sombra”). W meksykańskim San Sebastián Chimalpa ufundowała studnię i książki w 1950[16]. Korespondowała z Pablo Nerudą i Gabrielą Mistral[17]. Neruda dedykował jej w 1949 Canto General número 32[18]. Następnie parała się pisarstwem i publicystyką[19]. W 1950 małżeństwo zostało skierowane do Egiptu, gdzie Jan także objął stanowisko posła. W 1952 Drohojowski został uznany za persona non grata pod zarzutem spiskowania przeciwko monarchii. Sam został odwołany do Polski, Natalia zaś z synem udała się do Paryża. W 1957 otrzymała azyl polityczny w Meksyku. Pracowała w dziale public relations państwowej firmy naftowej. W 1962 założyła własną firmę PR. Została prezeską meksykańskiego oddziału Zonta International(inne języki), globalnej organizacji wspierającej pozycję kobiet. W 1961 rozwiodła się z mężem, który mimo podejmowanych prób nie mógł wyjechać z Polski. W 1964 wyszła za Marcela Franco, osiadłego w Meksyku obywatela amerykańskiego. Zaangażowała się z nim w działalność Komisji Praw Człowieka ONZ, Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, Instytutu Naukowego Weitzmana oraz Alliance Israélite Universelle[2].

Natalia Aszkenazy zmarła w 1988 w Nowym Jorku podczas wizyty u syna. Spoczęła w Cuernavaca w Meksyku pod drzewem, który jej syn nazwał Dobrym Cieniem[2].

Przypisy

edytuj
  1. Drohojowski and Eschkenazi accused of a „protocol incident” in Cairo (1952), „The Corpus Christi Caller-Times”, Corpus Christi, Texas, 25 kwietnia 1952, s. 14 [dostęp 2019-03-06].
  2. a b c d Francisco Drohojowski, Natalia Askenazy (1915–1988), [w:] Louis-Albert Mensdorff Pouilly, Stulecie Liceum Francuskiego w Warszawie, Tom 1: 1919–1939, Rafał Bukowicz, Benoit Baloge (tłum.), Warszawa: Liceum Francuskie w Warszawie, 2019, s. 72–73 [dostęp 2021-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-28] (pol. • fr.).
  3. a b c Natalia Aszkenazy spoke in San Bernardino (1944), „The San Bernardino County Sun”, San Bernardino, California, 1 maja 1944, s. 3 [dostęp 2019-03-06].
  4. Pole to Talk Here Friday, newspaperarchive.com, 15 stycznia 1941 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
  5. Soviet Women Strong, „The Port Arthur News”, 21 sierpnia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
  6. Nataliza Aszkenazy to be Presented by Literary Council Wed. Afternoon”, newspaperarchive.com, 8 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
  7. a b Natalia Askenazy Served For Two Years at Moscow, www.thecrimson.com, 21 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
  8. Poles Want Soviet Pact; Woman Diplomat Says They Should Be ‘on Speaking Terms’, „The New York Times”, 18 grudnia 1943, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
  9. Robert Playfair, Polish Beauty Visitor Hailed as Best-Dressed, „Daily Boston Globe”, 16 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06].
  10. Deweys Honor Envoy Leaving For Russia, „The Washington Post”, 1 listopada 1941 [dostęp 2019-03-06].
  11. The Valparaiso Torch, January 16, 1941 :: The Torch [online], collections.valpo.edu [dostęp 2019-03-06].
  12. England and Wales Marriage Registration Index, 1837-2005 [online], Family Search [dostęp 2019-04-06].
  13. Natalia Aszkenazy [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-03-06].
  14. Poles Observe Anniversary of Constitution, „Los Angeles Times”, 8 maja 1944 [dostęp 2019-03-06].
  15. Connections to China: A Family Story. NYU Shanghai [online], shanghai.nyu.edu [dostęp 2019-03-06].
  16. Pueblo de San Sebastian Chimalpa [online], pueblodesansebastianchimalpa.blogspot.com [dostęp 2019-03-06].
  17. Drohojowska, Natalia [online], BND: Territorial: Comunal [dostęp 2019-03-06].
  18. EyN: Nurieldín Hermosilla: “Le propongo a la Biblioteca Nacional completar su colección de Neruda” [online], web.archive.org, 1 maja 2017 [dostęp 2019-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-01].
  19. Andrés Henestrosa, Viajeras en México: 19 August 1951, [w:] México: Cámara de Diputados, 1 maja 2017, s. 33, ISBN 978-970-701-967-6 [dostęp 2019-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-01].