Marian Seyda

polski polityk, minister

Marian Seyda (ur. 7 lipca 1879 w Poznaniu, zm. 17 maja 1967 w Buenos Aires) – polski polityk, historyk, dziennikarz i publicysta związany z ruchem narodowym[1], w II RP poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I kadencji, senator II i III kadencji, członek Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju z ramienia Stronnictwa Narodowego od 8 listopada 1939 roku[2].

Marian Seyda
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 lipca 1879
Poznań, Prowincja Poznańska, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

17 maja 1967
Buenos Aires, Argentyna

Minister sprawiedliwości
Okres

od 20 lipca 1940
do 22 sierpnia 1941

Przynależność polityczna

Stronnictwo Narodowe

Poprzednik

Władysław Sikorski

Następca

Herman Lieberman

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 28 maja 1923
do 27 października 1923

Przynależność polityczna

Związek Ludowo-Narodowy

Poprzednik

Aleksander Skrzyński

Następca

Roman Dmowski

Odznaczenia
Miecze Hallerowskie Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii
Grób Mariana Seydy na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu

Brat Zygmunta.

Życiorys

edytuj

Już w gimnazjum należał do tajnej organizacji samokształceniowej „Czerwona Róża”, później przystąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a od połowy 1900 roku należał do Ligi Narodowej. W kilka lat później wszedł w skład Rady powstałej w 1905 roku w Poznaniu „Straży” – stowarzyszenia stawiającego sobie za cel obronę polskich interesów w państwie pruskim. Od początków XX wieku zajmował stanowisko komisarza Ligi Narodowej na zabór pruski.

Pod koniec 1915 roku z ramienia wielkopolskiej Narodowej Demokracji wyjechał do Szwajcarii, gdzie został współzałożycielem Centralnej Agencji Polskiej w Lozannie. Kiedy 15 sierpnia 1917 w Lozannie pod przewodnictwem Romana Dmowskiego utworzono Komitet Narodowy Polski, wszedł w jego skład. W 1919 roku był ekspertem do spraw politycznych przy delegacji na konferencję pokojową w Paryżu, członkiem Komisji Zaboru Pruskiego i członkiem Stałej Narady.

Powróciwszy do kraju zaangażował się w pracę polityczną jako poseł do Sejmu Ustawodawczego, gdzie był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych. Funkcję tę pełnił również później, gdy ponownie wszedł do Sejmu w 1922 roku. Kiedy w 1923 roku zawarto tzw. „pakt lanckoroński”, został ministrem spraw zagranicznych. Po zamachu majowym na stałe powrócił do pracy w prasie i od września 1926 roku objął stanowisko redaktora naczelnego „Kuriera Poznańskiego”. Senator II kadencji wybrany w 1928 roku z województwa poznańskiego z Listy Związku Ludowo-Narodowego[3]. W 1930 roku przed wyborami do Sejmu i Senatu mianowany został przez władze centralne Stronnictwa Narodowego komisarzem wyborczym listy SN na województwo poznańskie[4]. W 1936 roku, nie zgadzając się z polityką „młodych” w Stronnictwie Narodowym, wycofał się z czynnego udziału we władzach partii.

Po wybuchu II wojny światowej wszedł w skład rządu Władysława Sikorskiego początkowo jako członek Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju, a od 1940 roku minister sprawiedliwości. W późniejszym okresie objął Ministerstwo Prac Kongresowych, w 1942 wykluczony ze Stronnictwa Narodowego przez Tadeusza Bieleckiego[5]. Po ustąpieniu Stanisława Mikołajczyka w dniu 24 listopada 1944 roku, Seyda nie wszedł w skład rządu Tomasza Arciszewskiego. W tym okresie skoncentrował się ponownie na publicystyce, w której domagał się międzynarodowego uznania polskiej granicy zachodniej. Zajmował nieprzejednane stanowisko wobec opartych na kompromisie prób nawiązania stosunków z ZSRR. Po wojnie pozostał na emigracji.

Odznaczony m.in. austriacką Wielką Złotą Odznaką Honorową na Wstędze, rumuńską Wielką Wstęgą Orderu Gwiazdy i kombatanckimi Mieczami Hallerowskimi[4].

Był żonaty z Marią z Proszyńskich, malarką[6].

Pochowany na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu (kwatera 7, miejsce 74)[7].

Przypisy

edytuj
  1. Marian Seyda [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-09-27] (pol.).
  2. Lidia Barbara Paszkiewicz, Komitet dla Spraw Kraju. Zarys działalności Adama Ciołkosza w latach 1940–1942, w: Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty, Toruń, R. 2010, Zeszyt 1–2 (12–13), s. 159.
  3. Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 166, 168.
  4. a b Zygmunt Kaczmarek: Marian Seyda. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-05-13].
  5. Eugeniusz Duraczyński, Rząd Polski na Uchodźstwie 1939–1945. Organizacja, Personalia, Polityka, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1993, s. 249.
  6. David Buckman, Artists in Britain Since 1945, t. 2: M–Z, 2006.
  7. Poznan.pl – Plan Poznania – Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-05-23].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj