Libacja alkoholowa
Libacja alkoholowa – spotkanie towarzyskie, którego głównym celem jest wprowadzenie uczestników w stan upojenia alkoholowego.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/William_Hogarth_-_A_Midnight_Modern_Conversation.jpg/400px-William_Hogarth_-_A_Midnight_Modern_Conversation.jpg)
Podczas libacji alkoholowych występują towarzyszące im rytuały, takie jak wznoszenie toastów czy rytualne śpiewy typowe dla kultury, do której przynależą jej uczestnicy. Dość obszernego podziału libacji alkoholowych dokonał w Antropologii codzienności Roch Sulima.
Libacje okolicznościowe
edytujSą to libacje, które zazwyczaj są sformalizowane i towarzyszą różnego rodzaju spotkaniom z okazji świąt, urodzin, ślubu i tym podobnym okoliczności. Zazwyczaj w tego typu libacjach sformalizowanych jej uczestnicy tworzą zhierarchizowaną grupę celową, której zadaniem jest wprowadzenie się w stan nietrzeźwości.
Libacje niesformalizowane
edytujSą to libacje, które zdarzają się przypadkowo wśród znajomych, w których istnieje pełna wspólnotowość np. libacje po pracy, w akademikach czy zdarzające się na wycieczkach itp.
Formy libacji ze względu na funkcje (według Rocha Sulimy)
edytujLibacje zwyczajowo-obrzędowe
edytujSą to libacje, które towarzyszą pewnym rytuałom, obrzędom bądź zwyczajom, często związane z rytuałami przejścia jak wkupne, wesele, libacje z okazji wypłaty, oblewanie egzaminu, „parapetówka” (związana z wprowadzeniem do nowego miejsca zamieszkania). Libacje związane z rytuałem przejścia określane są też przez R. Sulimę mianem libacji wieńczących/otwierających.
Libacje spotkaniowe
edytujLibacje nieplanowane, zdarzające się najczęściej w tych samych miejscach w przestrzeni społecznej, bardzo często poza instytucjami służącymi temu celowi – jak bary czy restauracje. Libacje tego typu cechuje terytorializm – grupy spotkaniowe, zazwyczaj kilkuosobowe, spotykają się w specjalnie wydzielonych obszarach, np. pod sklepem, „w bramie”, gdzie może panować względna intymność picia. Tego typu libacje mogą mieć charakter spotkania także z okazji np. meczu piłkarskiego.
W badaniach prowadzonych za pomocą wieloletniej obserwacji „napowietrznych” grup spotkaniowych, czyli grup spotykających się w trwałych miejscach w przestrzeni miasta, Roch Sulima zauważył, że najczęściej są to libacje, w których uczestniczą małe grupy trzy- lub czteroosobowe, spotykające się w dni powszednie w dwóch porach: przedpołudniowej i przedwieczornej. Libacje te charakteryzują się też pewnego rodzaju sekwencyjnością:
- Faza pierwsza – oczekiwanie na przypadek spotkania kogoś chętnego do picia lub kogoś, kto mógłby zafundować picie; bardzo często podejmowane są próby wyłudzenia pieniędzy od przypadkowych przechodniów;
- Faza druga – zawiadamianie członków „napowietrznej” grupy spotkaniowej o okazji do picia;
- Faza trzecia – zbieranie się w ustalonej przestrzeni;
- Faza czwarta – składanie się na picie lub fundowanie; podczas tej fazy negocjowane są wielkości wkładu do składki;
- Faza piąta – kupowanie alkoholu; w tej fazie negocjowane jest wybieranie osoby, która powinna kupić alkohol; najczęściej wybierane są osoby elokwentne, potrafiące dogadać się ze sprzedawcą lub te, które nie mają długów w sklepie;
- Faza szósta – otwieranie (odkorkowywanie), które jest bardzo istotnym rytuałem; wcześniej rytuału tego dokonywała odpowiednia osoba, posiadająca korkociąg bądź scyzoryk. Obecnie także są wyznaczane osoby do dokonania otwarcia butelki;
- Faza siódma – rozlewanie; zazwyczaj do rozlewania wybierana jest odpowiednia osoba, najczęściej ta, której wkład w składkę był największy albo osoba, która zwyczajowo pełni funkcję rozlewającego, ustalana jest także kolejka, komu pierwszemu należy się nalanie;
- Faza ósma – picie; jest to faza końcowa, w tej fazie zawiązuje się sytuacja wspólnotowości, uczestnicy spotkania „zapadają się w czas”, sytuacja ta staje się komunią wspólnego napoju alkoholowego i przypomina libację jako ofiarowanie czasu dla bóstwa.
Czas oczekiwania na picie między fazą pierwszą a ósmą trwać może do kilku godzin. Nie obejmuje to wszakże libacji typu spontanicznego, podczas których dystans czasowy pomiędzy poszczególnymi fazami potrafi ulec radykalnemu skróceniu.
Libacje w drodze (odyseja alkoholowa)
edytujLibacje zdarzające się w środkach transportu, najczęściej w pociągach lub tramwajach, ale także na wycieczkach, na szlaku turystycznym czy na konferencjach naukowych. Cechuje je brak związku z jakimś stałym miejscem, jak to wygląda w przypadku libacji spotkaniowych. Libacje tego typu służą do celów zapoznawczych grupy przypadkowych osób przebywających w tym samym miejscu. Zobacz np. utwór Moskwa-Pietuszki.
Libacje egzystencjalne
edytujTego typu libacje ujmowane są metaforycznie jako libacje, w których jednostka pije samotnie, „do lustra”. Libacje egzystencjalne są powodowane np. przez smutek po byciu opuszczonym przez partnera\kę, niezdanym egzaminem, problemami w pracy, jak również prozaiczną niemożliwością znalezienia współtowarzysza do picia.
Libacje szkolne
edytujLibacje odbywające się w placówkach edukacyjnych pod nieobecność lub za cichym przyzwoleniem ciała pedagogicznego, a rzadziej przy aprobacie i uczestnictwie jego członków.
Porównanie międzykulturowe
edytujMężczyźni upijają się na ogół częściej niż kobiety, co uzasadniane jest przede wszystkim czynnikami kulturowymi[1]. Według Amerykańskiego Departamentu Zdrowia około 24% mężczyzn i 9% kobiet w USA uczestniczy regularnie w libacjach alkoholowych[2].
Zjawisko upijania się występuje szczególnie często wśród ludzi młodych. W niektórych kulturach zjawisko to wiąże się często z rytuałem przejścia w dorosłość, jak też innego rodzaju naciskami społecznymi i kulturowymi[3].
Są kultury, w których głównym wzorcem spożywania alkoholu są libacje alkoholowe. Na przykład wśród Indian amerykańskich ogólne spożycie alkoholu jest niższe niż w populacji ogólnej, ale kiedy już spożywają oni alkohol, odbywa się to zazwyczaj w formie pijatyki[4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Zjawisko upijania się. International Center for Alcohol Policies, kwiecień 1997. s. 3. [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-23)].
- ↑ Results from the 2007: National Survey on Drug Use and Health: National Findings. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA). [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-12)].
- ↑ Zjawisko upijania się. International Center for Alcohol Policies, kwiecień 1997. s. 4. [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-23)].
- ↑ Welty et al. (1995): American Journal of Epidemiology 142:269-287.
Literatura
edytuj- Semantyka libacji alkoholowej. W: Roch Sulima: Antropologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, s. 93–118. ISBN 83-233-1339-3.