Karol Lutostański

polski prawnik

Karol Lutostański h. Ślepowron (ur. 13 stycznia 1880 w Radomiu, zm. 1 października 1939 w Warszawie) – polski prawnik, specjalista prawa rodzinnego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Karol Lutostański
Ilustracja
Karol Lutostański
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

13 stycznia 1880
Radom

Data i miejsce śmierci

1 października 1939
Warszawa

profesor nauk prawnych
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Profesura

1919

Doktor honoris causa
Uniwersytet w Lille – 1933
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Okres zatrudn.

1917

Dziekan
Wydział

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

Okres spraw.

1929–1930

Poprzednik

Tadeusz Brzeski

Następca

Bohdan Wasiutyński

Dziekan
Wydział

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

Okres spraw.

1932–1933

Poprzednik

Józef Rafacz

Następca

Józef Rafacz

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Grób Karola Lutostańskiego na warszawskim cmentarzu Stare Powązki

Życiorys

edytuj

Był synem Seweryna (1839–1905) prawnika, sędziego izby apelacyjnej w Warszawie i Marii z Chmielewskich (zm. 1924). Uczęszczał do IV Gimnazjum w Warszawie (do 1899), następnie studiował prawo na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim (1899–1903), uzyskując stopień kandydata prawa (1903, na podstawie pracy O pojęciu giełdy)[1]. Uzupełniał studia na uniwersytetach w Lipsku, Berlinie i Paryżu (do 1905). Był adwokatem pomocniczym (do listopada 1905), następnie kandydatem do posad sądowych (1905–1908) i adwokatem przysięgłym (1908–1918) w Warszawskiej Izbie Sądowej.

W 1913 wraz z Szymonem Rundsteinem, Stanisławem Posnerem i Zygmuntem Nagórskim był współzałożycielem czasopisma „Themis Polska”[2].

W 1917 podjął wykłady z prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim, od 1919 jako profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Prawa Cywilnego; pełnił również funkcję sędziego uniwersyteckiego (1919–1923) oraz trzykrotnie dziekana Wydziału Prawa (1929/1930, 1932/1933, 1934/1935). W 1919 wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej RP, w latach 1933–1939 był jej wiceprzewodniczącym. Kierował Departamentem Ustawodawczym Ministerstwa Sprawiedliwości (1933–1939), a w 1919 Biurem Prac Kongresowych, dostarczającym materiały na konferencję pokojową w Wersalu.

W 1908 został powołany na członka rzeczywistego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w 1929 na członka zwyczajnego. Działał w Towarzystwie Prawniczym (1912–1915 sekretarz generalny, 1920–1939 prezes), Kasie im. Mianowskiego (1913–1923 sekretarz generalny, od 1923 prezes), Polskim Komitecie Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej, Towarzystwie Obrony Prawa Autorskiego.

W 1920 otrzymał nagrodę Akademii Francuskiej, uniwersytet w Lille nadał mu doktorat honoris causa (1933). Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta oraz Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej.

W 1929 opracował projekt reformy przepisów prawa rodzinnego, dopuszczający rozwody oraz zawieranie małżeństw w formie świeckiej albo wyznaniowej, co spotkało się z krytyką Kościoła katolickiego oraz kół konserwatywnych. Przedstawił uzasadnienie zmiany polskiego prawa cywilnego, znoszącej przewagę prawną męża nad zamężną kobietą; był rzecznikiem przedkładania dobra rodziny nad dobrem jednostki w postępowaniu prawnym. Zajmował się również prawem spadkowym i majątkowym w kontekście małżeństwa oraz prawami kobiety względem mężczyzny w związku pozamałżeńskim. Zainicjował wydawnictwo zbiorowe „Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskim” (1914), przygotował edycję tomu dokumentów Les Partages de la Pologne et la lutte pour l'independance (1918). Ogłosił kilka przekładów, m.in. Zasady prawa konstytucyjnego Adhemara Esmeina (1904, z Władysławem Konopczyńskim), Niemieckie związki zawodowe Karla Legiena (1906), Prawo strajku i Strajki i kwestya społeczna Aleksandra Mikłaszewskiego (1906), Społeczne zadania nauki prawa (1908) i Prawo do całkowitego wytworu prawa (1909) Antona Mengera.

Życie prywatne

edytuj

Siostra Lutostańskiego Jadwiga (1887–1961), wyszła za mąż za znanego historyka Władysława Konopczyńskiego (szwagrowie współpracowali ze sobą w pracy naukowej). Druga siostra, Aleksandra (1885–1971) została żoną inżyniera elektryka Józefa Rząśnickiego.

W czasie niemieckiego bombardowania Warszawy 25 września 1939 odłamek pocisku wpadł do mieszkania Lutostańskiego i zranił go w szyję. Ponieważ chorował na cukrzycę, rana nie mogła się zagoić, co doprowadziło do poważnych powikłań i śmierci[3]. Został pochowany na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 182-2-14,15)[4].

Publikacje (wybór)

edytuj
  • Uspołecznienie prawa (1906),
  • O wpływie formy na ważność małżeństwa w katolickiem prawie kanonicznem (1906),
  • Z badań nad pierwiastkiem prywatnym i publicznym w procesie cywilnym (1907),
  • Zaręczyny w prawie małżeńskiem z roku 1836 (1907),
  • A Brief Outline of Polish History (1915, z Władysławem Konopczyńskim),
  • Regime politique et administrative de la Pologne Prussienne (1918),
  • La Pologne Autrichienne (1919),
  • Zasady projektu prawa małżeńskiego (1931),
  • Projekt majątkowego prawa małżeńskiego (1934),
  • De l'abus du droit dans la responsabilite (1940).

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Adam Redzik, Poczet prawników polskich XIX-XX w., 2. wyd., Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2011, ISBN 978-83-255-1718-2, OCLC 750520709 [dostęp 2020-02-07].
  2. Rundstein Szymon. sztetl.org.pl. [dostęp 2019-01-22].
  3. Andrzej Dziadzio: Powszechna historia prawa. Warszawa: 2008, s. 259. ISBN 978-83-01-15568-1.
  4. Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF RZĄŚNICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-03-17].
  5. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 19.

Bibliografia

edytuj