Fado

portugalski gatunek muzyczny

Fado (tłum. los, przeznaczenie) – gatunek muzyczny powstały w XIX wieku w biednych dzielnicach portowych miast Portugalii, głównie w lizbońskich kwartałach Alfama i Mouraria. Fado to melancholijna pieśń[1], wykonywana przez jednego wokalistę przy akompaniamencie dwóch gitar. Nazywane jest czasami portugalskim bluesem.

José Malhoa – Fado (1910)
Klasyczny akompaniament pieśni fado; po lewej tzw. gitara portugalska (tradycyjnie 12-strunowa), na której odgrywana jest zwykle główna melodia utworu.
Koncert fado w Porto

Istnieją dwa podstawowe rodzaje klasycznego fado: fado z Lizbony (śpiewane zarówno przez mężczyzn jak i kobiety) i śpiewane wyłącznie przez mężczyzn fado z Coimbry[2].

Pierwszą udokumentowaną pieśniarką fado była Maria Severa, ale za największą pieśniarkę fado, uznawaną za królową, międzynarodowy symbol i wzorzec artysty tego gatunku, uważa się Amálię Rodrigues[3].

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku fado zaczęło przeżywać swój renesans, głównie za sprawą pojawienia się na scenie nowego pokolenia artystów śpiewających zarówno klasyczne, jak i uwspółcześnione fado. Najważniejsi z nich to Dulce Pontes, Mariza, Mísia, Cristina Branco, Mafalda Arnauth, Carminho, Aldina Duarte, Camané, Paulo Bragança i Kátia Guerreiro. Niektórzy z nich są znani również za granicami swojego kraju: Mariza odnosi duże sukcesy w Wielkiej Brytanii, Dulce Pontes – w Hiszpanii, Cristina Branco – w Holandii, a Mísia – we Francji.

Fado pozostaje gatunkiem muzycznym uprawianym prawie wyłącznie w swojej ojczyźnie – Portugalii. Wyjątkiem jest Japonia, gdzie jest garstka artystów śpiewających fado po japońsku (chociaż należy zaznaczyć, że zdaniem purystów gatunkowych fado zaśpiewane w innym języku niż portugalski przestaje być fado). Innym wyjątkiem jest holenderska artystka Nynke Laverman, która, zainspirowana twórczością Cristiny Branco, nagrała płytę z utworami fado śpiewanymi w języku fryzyjskim.

27 listopada 2011 roku fado, jako styl popularnych pieśni został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Encyklopedia PWN: fado. [dostęp 2009-10-04].
  2. Douglas L. Wheeler, Walter C. Opello Jr.: Historical Dictionary of Portugal. Lanham: Scarecrow Press, 2010, s. 129. ISBN 978-0-8108-7075-8.
  3. Douglas L. Wheeler, Walter C. Opello Jr.: Historical Dictionary of Portugal. Lanham: Scarecrow Press, 2010, s. 130. ISBN 978-0-8108-7075-8.
  4. UNESCO, wpis dot. fado. [dostęp 2012-03-05].

Linki zewnętrzne

edytuj