Autostrady we Włoszech

Autostrady we Włoszech (wł. Autostrade in Italia) – sieć autostrad we Włoszech, licząca w sumie ok. 7170 km (według stanu na 1 stycznia 2021 roku). Prawie wszystkie trasy są płatne – darmowe przejazdy możliwe są tylko w regionie południowym, który jest znacznie biedniejszy od północy i centrum kraju. Obsługą tras zajmuje się kilku koncesjonariuszy. Największą spółką odpowiedzialną za ok. 3408 km jest spółka Autostrade per l’Italia. Innymi operatorami są firmy ATP (na północnym zachodzie), Autovie Venete (na północnym wschodzie) czy spółka SALT w centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Na autostradach obowiązuje ograniczenie prędkości do 130 km/h, a na niektórych odcinkach zarządca może wprowadzić ograniczenie do 150 km/h (jeżeli są dostępne 3 pasy w każdym z kierunków jazdy)[potrzebny przypis]. Najważniejsze trasy to biegnące z południa na północ autostrady A1 i A14 oraz przecinająca całe północne Włochy trasa A4. Najdłuższą z autostrad jest arteria A1 – liczy ok. 760 kilometrów.

Autostrady we Włoszech
Autostrade in Italia
Ilustracja
Włoski znak drogowy oznaczający autostradę
Państwo

 Włochy

Długość:
autostrad


7169[1] km

Mapa
Mapa sieci drogowej
Sieć autostrad we Włoszech

Historia edytuj

Włochy były pierwszym krajem na świecie, który rozpoczął budowę sieci autostrad. Właśnie tutaj 21 września 1921 otwarto pierwszy w historii odcinek autostrady. Arteria powstała dzięki robotom publicznym i połączyła Mediolan z Varese. Organizując właśnie roboty publiczne rządzący ówcześnie we Włoszech Benito Mussolini przyczynił się do znaczącej rozbudowy tras szybkiego ruchu. W latach 30. XX wieku ideą budowy autostrad we Włoszech zainteresował się rząd amerykański, który zdecydował się na podobne rozwiązania w swoim kraju. Obecnie sieć jest ciągle rozbudowywana i modernizowana.

Przegląd sieci edytuj

Sieć włoskich autostrad jest podzielona na następujące kategorie:

  • autostrady (autostrade) – biegnące między głównymi miastami kraju
  • obwodnice (tangenziali) – ciągi drogowe umożliwiające ominięcie większych aglomeracji miejskich
  • odgałęzienia (diramazioni) – krótkie odcinki dróg odchodzących od głównych autostrad; często tworzą połączenia między dwoma autostradami
  • łączniki (raccordi autostradali) – dłuższe połączenia autostradowe
  • tunele (trafori) – ważne tunele drogowe, posiadające odrębne numery

Wykaz autostrad edytuj

Autostrada Słońca pod Bolonią
Autostrada Słońca w Toskanii
Autostrada Zielonomorska A6
Autostrada Kwiatów A10 w rejonie Loano
Autostrada Przełęczy Cisa A15
Autostrada Brennerska na północ od Werony
Autostrada Parków A25
Autostrada A29
ZnakNazewnictwoPrzebiegDługość
(km)
StanUwagi
oficjalnepotoczne
Autostrada A1Autostrada SłońcaA51MediolanBoloniaFlorencjaRzymNeapolA30 759,6istnieje
Autostrada A2Autostrada ŚródziemnomorskaA30/RA2FiscianoSalernoVilla San Giovanni – A20 454,0istnieje
  • rok otwarcia: 1966[3] / 2017[4]
  • bezpłatna
A30/RA2 – Fisciano – AvellinoA1600 25,0planowana przebudowa 
Autostrada A3 A1 – Neapol – Salerno – A200 57,0istnieje
Autostrada A4La SerenissimaTuryn – Mediolan – WenecjaRA130 525,0istnieje
  • rok otwarcia: 1927[6]
  • droga częściowo płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[6]
Autostrada A5Autostrada Doliny AostyA55 – Turyn – AostaCourmayeurT1 ( )0 145,3istnieje
Autostrada A6La VerdemareA55 – Turyn – SavonaA100 130,9istnieje
  • rok otwarcia: 1960[8]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrada dei Fiori[8]
Autostrada A7Autostrada KwiatówA50 – Mediolan – Genua – A100 134,0istnieje
  • rok otwarcia: 1935[9]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[9]
Autostrada A8Autostrada JeziorA4/A50 – Mediolan – Varese00 42,6istnieje
  • rok otwarcia: 1924[10]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia
Autostrada A9A8LainateComo – (A2 )00 42,3istnieje
Autostrada A10Autostrada KwiatówA7 – Genua – Ventimiglia – (A8 )0 158,7istnieje
  • rok otwarcia: 1956[12]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[12]
Autostrada A11Florencja – MorzeA1 – Florencja – PizaA1200 81,2istnieje
Autostrada A12Autostrada LazurowaA7 – Genua – LivornoSan Pietro in PalazziSS10 206,0istnieje
TarquiniaCecina0 188,0planowana 
SS1 – Civitavecchia – Tarquinia – A9100 82,0istnieje 
Autostrada A13Autostrada EuganejskaA1/A14 – Bolonia – PadwaA40 116,7istnieje
  • rok otwarcia: 1970[15]
  • droga płatna w systemie zamkniętym – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[15]
Autostrada A14Autostrada AdriatyckaA1 – Bolonia – AnconaPescaraBariMassafraSS70 743,4istnieje
  • rok otwarcia: 1969[16]
  • droga płatna w systemie zamkniętym – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[16]
Autostrada A15Autostrada przełęczy CisaA1 – ParmaLa Spezia00 82,0istnieje
Parma – A22?w budowie 
Autostrada A16Autostrada Dwóch MórzA1 – Neapol – Canosa di Puglia – A140 172,0istnieje
  • rok otwarcia: 1969[18]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[18]
Autostrada A17 A1 – Neapol – BariSS16000 0,0oznaczenie zniesione[18]włączona do przebiegów A14 i A16
Autostrada A18A20MessinaKataniaA18dir/RA1500 75,6istnieje
  • rok otwarcia: 1971[19]
  • droga płatna – koncesjonariusz Consorzio Autostrade Siciliane[19]
SS114SyrakusRosolini00 41,9istnieje 
Rosolini – RagusaGela00 91,0w budowie 
Autostrada A19A19dir – Palermo – Katania – A18/RA150 199,0istnieje
Autostrada A20A18MessinaCefalùA190 181,0istnieje
  • rok otwarcia: 1972[21]
  • droga płatna – koncesjonariusz Consorzio Autostrade Siciliane[21]
Autostrada A21Autostrada WinA55 – Turyn – PiacenzaBrescia – A40 238,0istnieje
Autostrada A22Autostrada BrennerskaA1 – ModenaWeronaBolzanoBrenner – (A13 )0 313,0istnieje
Autostrada A23Autostrada Alpy – AdriatykA4 – PalmanovaUdineTarvisio – (A2 )0 120,0istnieje
Autostrada A24Autostrada ParkówRzymL’AquilaTeramoSS80racc0 166,5istnieje
  • rok otwarcia: 1969[25]
  • droga płatna – koncesjonariusz Strada dei Parchi[25]
Autostrada A25Autostrada ParkówA24 – ToranoPescara – A140 114,0istnieje
  • rok otwarcia: 1969[26]
  • droga płatna – koncesjonariusz Strada dei Parchi[25]
Autostrada A26Autostrada TunelowaA10 – GenuaAlessandriaGravellona ToceSS330 197,0istnieje
  • rok otwarcia: 1976[27]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[27]
Autostrada A27Autostrada di AlemagnaA57 – Wenecja – TrevisoBellunoSS5100 84,0istnieje
  • rok otwarcia: 1972[28]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[28]
Autostrada A28A4Portogruaro – Pordenone – Conegliano – A2700 44,0istnieje
  • rok otwarcia: 1974[29]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autovie Venete[29]
Autostrada A29A29racc bisMazara del ValloSS150 115,7istnieje
Autostrada A30A1CasertaFiscianoA2/RA200 55,0istnieje
  • rok otwarcia: 1976[31]
  • częściowo płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[31]
Autostrada A31Autostrada Doliny Astico[32]Piovene RocchetteVicenzaBadia PolesineSS43400 40,0istnieje
  • rok otwarcia: 1976[32]
  • droga płatna – koncesjonariusz Società Autostrada Brescia-Verona-Vicenza-Padova[32]
Autostrada A32Autostrada „Frejus”A55 – Turyn – BardonecchiaTunel Fréjus (T4) ( )00 72,4istnieje
Autostrada A33CuneoA6AstiA2100 93,0istnieje
  • rok otwarcia: 2005[34]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrada dei Fiori[34]
  • częściowo wspólny odcinek z A6
Autostrada A34Raccordo Villesse - GoriziaA4VillesseGorycja 00 17,0istniejerok otwarcia: 2013[potrzebny przypis]
Autostrada A35Autostrada BreBeMiA4 – BresciaA5800 62,1istnieje
  • rok otwarcia: 2014[35]
  • droga płatna – koncesjonariusz Brebemi Spa[35]
Autostrada A36Autostrada Pedemontana LombardaA4 – MonzaA9A800 87,0istnieje
  • rok otwarcia: 2015[36]
  • bezpłatna od 1 listopada 2015 r., planowany elektroniczny system poboru opłat[35]
Autostrada A91Rzym – Fiumicino00 18,5istnieje
Autostrada Catania–SiracusaAutostrada Catania – SiracusaRA15CataniaAugustaSS11400 25,2istnieje
  • rok otwarcia: 2009[38]
  • bezpłatna[38]
  • jedyna włoska autostrada oficjalnie bez numeracji[38]
 Autostrada Sistiana–Rabuiese RA13TriestSS202H5 00 10,1istnieje 
Pedemontana VenetaSuperstrada Pedemontana VenetaA4 – Montecchio MaggioreSpresianoA2700 94,75istnieje 


Autostrady w budowie i planowane edytuj

NazwaPrzebiegStan
TelesinaCaianelloBeneventoplanowana
CispadanaReggioloFerraraplanowana
Autostrada della Val TrompiaBresciaLumezzaneplanowana
CrMCremonaMantuaplanowana
Autostrada Nuova RomeaWenecjaRawennaplanowana
Autostrada Nogara – MareNogaraChioggiaplanowana
Pedemontana VenetaMontecchio MaggioreSpresianow budowie
Autostrada Rzymm – LatinaRzymLatinaplanowana

Obwodnice autostradowe edytuj

A57
Wielka Obwodnica Rzymu A90 – mapa

Obwodnice autostradowe (wł. Tangenziale) posiadają własną numerację w sieci włoskich autostrad. Numery te są usystematyzowane, nie będąc przypisanymi do poszczególnych obszarów geograficznych państwa. Najważniejsze i najbardziej obciążone ruchem znajdują się dookoła Mediolanu (trasy A50, A51 i A52) oraz wokół stolicy Włoch, Rzymu (A90, znana również jako Grande Raccordo Anulare (GRA)). Długość obwodnic jest różna, w zależności od tego wokół którego miasta biegną. Przykładowo, Turyn, leżący w północno-zachodnich Włoszech nie posiada „prawdziwej” obwodnicy tylko kilka łączników autostradowych, które są oficjalnie uznawane za jedną arterię A55.

Niektóre z obwodnic są drogami płatnymi.

ZnakNazewnictwoPrzebiegDługość
(km)
StanUwagi
oficjalnepotoczne
Autostrada A50Tangenziale Ovest di Milanozachodnia obwodnica Mediolanu0 31,5istnieje
Autostrada A51Tangenziale Est di Milanowschodnia obwodnica Mediolanu0 30,1istnieje
Autostrada A52Tangenziale Nord di Milanopółnocna obwodnica Mediolanu0 12,9istnieje
Autostrada A53[a]Raccordo Autostradale di PaviaA7BereguardoPawiaA5400 9,1istnieje
Autostrada A54Tangenziale Ovest di Paviazachodnia obwodnica Pawii00 8,4istnieje
Autostrada A55Tangenziale Nord di Torinopółnocna obwodnica Turynu0 20,2istnieje 
Tangenziale Sud di Torinopołudniowa obwodnica Turynu0 25,9istnieje 
Raccordo della Falcherałącznik Falchera00 3,1istnieje 
Diramazione per Moncalieriodgałęzienie Moncalieri00 6,2istnieje 
Asse di penetrazione urbana di corso Regina Margheritaoś miejska Regina Margherita00 0,8istnieje 
Autostrada del PinerolesePłd. Obwodnica TurynuTurynPinerolo0 23,4istnieje 
Asse di penetrazione urbana di corso Orbassanooś miejska Orbassano00 1,3istnieje 
Autostrada A56Tangenziale di Napoliobwodnica Neapolu0 20,2istnieje
Autostrada A57Tangenziale di Mestreobwodnica Mestre0 26,0istnieje
Autostrada A58Tangenziale esterna di Milanowschodnia zewnętrzna obwodnica Mediolanu0 32,0istnieje
Autostrada A59Tangenziale di Comoobwodnica Como00 2,4istnieje
00 6,6planowane
Autostrada A60Tangenziale di Vareseobwodnica Varese00 4,5istnieje
  • rok otwarcia: 2015[48]
00 6,0planowane
Autostrada A90Grande Raccordo Anulare (di Roma)wielki pierścień autostradowy wokół Rzymu0 68,2istnieje
Raccordo autostradale 1Tangenziale di Bolognaobwodnica Bolonii0 19,6istnieje
Raccordo autostradale 4Tangenziale di Reggio Calabriaobwodnica Reggio Calabria00 5,5istnieje 
Raccordo autostradale 15Tangenziale di Cataniaobwodnica Katanii0 23,3istnieje 

Odgałęzienia autostradowe edytuj

We Włoszech istnieją także odgałęzienia (wł. Diramazioni autostradali), pełniące funkcje łączników pomiędzy głównymi trasami komunikacyjnych. Tworzą także połączenia autostrad z niektórymi miastami i ważnymi obiektami, np. portami lotniczymi.

ZnakNazewnictwoPrzebiegDługość
(km)
StanUwagi
oficjalnepotoczne
Autostrada A1dir NordDiramazione Roma NordA1Fiano Romano – Rzym – GRA0 23,0istnieje 
Autostrada A1dir SudDiramazione Roma SudA1 – San Cesareo – Rzym – GRA0 20,0istnieje 
Autostrada A1var(inne języki)Variante di ValicoA1 – MarzabottoBarberino di Mugello – A10 33,0istniejeodcinek równoległy do A1
Autostrada A2dir NA(inne języki)Diramazione NapoliA2SalernoA300 2,4istnieje 
Autostrada A2dir RC(inne języki)Diramazione Reggio CalabriaA2 – Villa San GiovanniReggio Calabria00 9,1istnieje 
Autostrada A4/A5Diramazione Ivrea – SanthiàA4/A26/4SanthiàIvreaA50 23,6istnieje 
Autostrada A8/A26Diramazione Gallarate – GatticoA8GallarateGatticoA260 23,2istniejerok otwarcia: 1925[potrzebny przypis]
Autostrada A11/A12Bretella A11/A12A11LuccaViareggioA120 18,2istnieje 
Autostrada A14dirDiramazione RavennaA14Castel BologneseRawennaSS16/SS3090 29,8istnieje 
Autostrada A18dir(inne języki)Diramazione CataniaA18/RA15 – centrum Katanii00 5,0istnieje 
Autostrada A19dir(inne języki)Diramazione per via GiafarA19/SS121Palermo00 5,2istnieje 
Autostrada A21dir(inne języki)Diramazione Fiorenzuola d'ArdaA1 – A210 12,3istniejerok otwarcia: 1973[potrzebny przypis]
Autostrada A21racc(inne języki)Ospitaletto – MontichiariAutostrada A35 Montichiari0 28,5istnieje 
Autostrada A26/A4Diramazione Stroppiana – SanthiàA26StroppianaSanthiàA4/A4/50 29,7istnieje 
Autostrada A26/A7Diramazione Predosa – BettoleA26 – PredosaTortonaA70 17,0istnieje 
Autostrada A29dir(inne języki)Diramazione Alcamo – TrapaniA29AlcamoTrapani0 36,9istnieje 
Autostrada A29dir A(inne języki)Diramazione per BirgiA29dir – Paceco Trapani-Birgi0 13,1istnieje 
Autostrada A29racc(inne języki)Bretella Aeroporto "Falcone e Borsellino"A29 – Punta Raisi00 4,0istnieje 
Autostrada A29racc bis(inne języki)Raccordo A29 – Palermo (Raccordo per via Belgio)A29/SS113Palermo00 5,6istnieje 

Łączniki autostradowe edytuj

Połączenie autostradowe RA06 – Perugia

Mianem łącznika autostradowego (wł. Raccordo Autostradale) nazywa się drogi we Włoszech biegnące między większymi miasta lub innymi ważnymi obiektami nie posiadającymi bezpośredniego połączenia z siecią autostrad. Obecnie spośród 17 łączników 4 z nich sklasyfikowane są jako „zbliżone do autostrady” (oznakowane na zielono), a 12 przynależy do sieci dróg krajowych (wł. viabilità statale ordinaria; oznakowane na niebiesko). Arteria RA7 jest jedynym łącznikiem oznakowanym i traktowanym jako pełnoprawna autostrada (A53). Oznaczenie RA7 jest używane wyłącznie przez ANAS.

Przejazd po wszystkich łącznikach autostradowych jest bezpłatny.

ZnakNazewnictwoDrogi
docelowe
PrzebiegDługość
(km)
StanUwagi
skrótowepełne
RA2Raccordo autostradale 2 A2/A30Atripalda0 21,0istnieje 
RA3Raccordo autostradale 3 ImprunetaSienaSS6740 56,4istnieje 
RA5Raccordo autostradale 5 A2SicignanoPotenzaSS4070 51,5istnieje 
RA6Raccordo autostradale 6 BettollePerugiaSS3 bis0 58,4istnieje 
RA7Raccordo autostradale 7 A7PawiaA5400 9,1istniejeoznaczenie nadane przez ANAS; oficjalnie droga oznakowana jako autostrada A53
RA8Raccordo autostradale 8 A13FerraraPorto GaribaldiSS3090 54,0istnieje 
RA9Raccordo autostradale 9 A16BeneventoSS3720 12,7istnieje 
RA10Raccordo autostradale 10 A55 Caselle0 11,1istnieje 
RA11Raccordo autostradale 11 SS4Ascoli PicenoSan Benedetto del TrontoSS160 26,3istnieje 
RA12Raccordo autostradale 12 SS5ChietiPescara – SS160 14,8istnieje 
RA3Raccordo autostradale 13 A4Sistiana-Rabuiese0 24,1istnieje 
RA14Raccordo autostradale 14 RA13A3 00 1,5istnieje 
RA16Raccordo autostradale 16 A28SS1300 3,8istnieje 
RA17Raccordo autostradale 17 A4VillesseGorycjaH4 0 17,0oznaczenie zniesionepo przebudowie włączona do A34

Tunele edytuj

PPO – tunel Frejus

Ważne jednotubowe tunele autostradowe (wł. traforo) mają przypisaną własną numerację. Obecnie funkcjonują trzy takie obiekty, a korzystanie z nich wymaga uiszczenia osobnej opłaty.

ZnakNazewnictwoPrzebiegDługość
(km)
StanUwagi
oficjalnepotoczne
Traforo 1Traforo del Monte Bianco(SS26dir) – CourmayeurT1Chamonix-Mont-Blanc 0 11,6istniejerok otwarcia: 1965
Traforo 2Traforo del Gran San BernardoSaint-Rhémy-en-BossesT2Bourg-Saint-Pierre 00 5,8istniejerok otwarcia: 1964
Traforo 3Traforo di Bargagli – Lumarzo-FerriereBargagliT3Ferriere00 2,031w 1989[50] przeklasyfikowano na SS225rok otwarcia: 1971[51]
Traforo 4Traforo del FréjusA32BardonecchiaT4Modane – (A43 )0 12,9istniejerok otwarcia: 1980


Uwagi edytuj

  1. Numer ten znajduje się na oznakowaniu w terenie. W dokumentacji ANAS droga występuje pod oznaczeniem RA 7

Przypisy edytuj

  1. Autostrada (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. Cytat: Het netwerk van autostrade is per 1 januari 2021 7.169 kilometer lang en vormt het hoofdtransportnetwerk van het land. (niderl.).
  2. a b A1 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  3. A2 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  4. Oznaczenie A2 nadano w 2017 na odcinku drogi RA02 Fisciano – Salerno oraz autostrady A3 Salerno – Villa San Giovanni, który otwarto w latach 60. XX wieku.
  5. a b A3 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  6. a b A4 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  7. a b A5 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  8. a b A6 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  9. a b A7 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  10. A8 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  11. a b A9 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  12. a b A10 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  13. A11 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  14. a b A12 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  15. a b A13 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  16. a b A14 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  17. A15 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  18. a b c A16 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  19. a b A18 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  20. a b A19 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  21. a b A20 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  22. a b A21 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  23. a b A22 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  24. a b A23 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  25. a b c A24 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  26. A25 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  27. a b A26 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  28. a b A27 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  29. a b A28 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  30. a b A29 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  31. a b A30 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  32. a b c A31 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  33. a b A32 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  34. a b A33 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  35. a b c A35 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  36. A36 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  37. a b A91 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  38. a b c Autostrada Catania-Siracusa. Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  39. A50 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  40. A51 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  41. A52 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  42. A53 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  43. A54 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  44. A56 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  45. a b A57 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  46. A58 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  47. A59 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  48. A60 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  49. A90 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  50. Traforo. Wegenwiki. [dostęp 2021-07-22]. (niderl.).
  51. The World's longest Tunnel Page: Tunnels in Italy, 3 500 m - 2000 m, 2002 [zarchiwizowane 2002-12-03] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj