वंगभंग चळवळ

• १९ जुलै १९०५ :- बंगालच्या अन्य्याय फाळणीची अधिसुचना
• मूळ कल्पना :- सर विल्यम वार्ड (१८९६)
• फाळणीस विरोध :- सर हेन्री काटन (१८९६)
• फाळणी विरोधात स्वदेशी चळवळीस सुरुवात :- १७ ऑगस्ट १९०५

१९०३ मध्ये काँग्रेसचा १९ व्या अधिवेशन मद्रास मध्ये झाले. त्याच्या सभापती श्री. लालमोहन घोष यांनी आपल्या सर्वसमावेशक धोरणाबद्दल प्रतिक्रियावादी धोरणाचे विवेचन केले होते. ते म्हणाले की या प्रकारचे एक षड्यंत्र चालू आहे.काँग्रेसच्या पुढील सभेत सभापती पदाने हेनरी कॉटन यांनीही असे म्हटले होते की जर हे बहाणा आहे की इतके मोठया प्रांतात एका राज्यपालची काळजी घेतली जाऊ शकत नाही तर मग मुंबई आणि मद्राससारख्या बंगालचे राज्यसभेत परिषद राज्यपाल बंगाली व वेगवेगळ्या भाषेत एक प्रांत तयार करेल त्या वेळी बंगाल प्रांत मध्ये बिहार आणि उड़ीसा देखील समाविष्ट असेल.