Չինական հորոսկոպ
Չինական հորոսկոպ (չինարեն՝ 生肖), դասակարգման սխեմա, որն ունի նշան որոշ կենդանիների և նրանց բնորոշ տարրերի հետ 12-ամյա ցիկլում։ Չինական հորոսկոպը, ինչպես նաև բուդդայական օրացույցը տարածված է թյուրքալեզու Չինաստանում, Կորեայում, Ճապոնիայում և Մոնղոլիայում, ինչպես նաև արևելյան Ասիայի այլ երկրներում, ինչպիսիք են Վիետնամը, Բիրման, Նեպալը, Բութանը, Շրի Լանկան, Կամբոջան, Թաիլանդը և Լաոսը։
Անվանում խմբագրել
«Կենդանակերպ» բառի օգտագործումը որոշակի կապ է արտացոլում կենդանակերպի արևմտյան նշանների հետ, ցիկլը այստեղ նույնպես բաժանված է 12 մասի, և դրանց մեծ մասը կապված է ինչ-որ կենդանու հետ։ Այնուամենայնիվ, կան էական տարբերություններ. չինական կենդանակերպում բաժանումը կատարվում է ըստ տարիների, ամիսների, օրերի և ժամերի, և ոչ միայն ամիսների, ինչպես արևմտյան աստղագուշակության մեջ։ Կենդանակերպի կենդանիները կապված չեն համաստեղությունների և երկնային ոլորտի հետ, այլ փոխկապակցված են տարվա ժամանկաների հետ։
Նշաններ խմբագրել
Կենդանակերպն ավանդաբար սկսվում է առնետի նշանով (այս կարգի պատճառների մասին շատ պատմություններ կան, դրանք թվարկված են ստորև)։ Ստորև բերված են բոլոր կենդանիները ըստ կարգի և երկրային ճյուղի հետ կապված[1]։
| Կենդանի | Անվանումը չինարենով | Երկրային ճյուղ | Էերգիա | Տրիգոն | Էլեմենտ |
|---|---|---|---|---|---|
| Առնետ/մուկ | 鼠 | 子 | Յան | Առաջին տրիգոն | Ջուր |
| Ցուլ/եզ/գոմեշ | 牛 | 丑 | Ին | Երկրորդ տրիգոն | Երկիր |
| Վագր/հովազ | 虎 | 寅 | Յան | Երրորդ տրիգոն | Ծառ |
| Կատու/ճագար/նապաստակ | 兔/兎 | 卯 | Ին | Չորրորդ տրիգոն | Ծառ |
| Վիշապ | 龍/龙 | 辰 | Յան | Առաջին տրիգոն | Երկիր |
| Օձ | 蛇 | 巳 | Ին | Երկրորդ տրիգոն | Կրակ |
| Ձի | 馬/马 | 午 | Յան | Երրորդ տրիգոն | Կրակ |
| Այծ/գառ | 羊 | 未 | Ին | Չորրորդ տրիգոն | Երկիր |
| Կապիկ | 猴 | 申 | Յան | Առաջին տրիգոն | Մետաղ |
| Աքաղաղ | 雞/鸡 | 酉 | Ին | Երկրորդ տրիգոն | Մետաղ |
| Շուն | 狗/犬 | 戌 | Յան | Երրորդ տրիգոն | Երկիր |
| Վարազ/խոզ | 豬/猪 | 亥 | Ին | Չորրորդ տրիգոն | Ջուր |
Ըստ Ռիչարդ Կուկի՝ վիշապի չինական սկզբնական նշանը (辰) կարող է կապված լինել կարիճի հետ[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Theodora Lau, The Handbook of Chinese Horoscopes, pp. 2—8, 30—35, 60—64, 88—94, 118—124, 148—153, 178—184, 208—213, 238—244, 270—278, 306—312, 338—344, Souvenir Press, New York, 2005
- ↑ Richard S. Cook The Etymology of Chinese Chen (und) // Linguistics of the Tibeto-Burman Area. — University of California, Berkeley. — Т. 18. — № 2. — С. 250. — ISSN 0731-3500. Архивировано из первоисточника 30 հունվարի 2020.