Լյուբլին

Լյուբլին
Բնակավայր
	Լյուբլին
	լեհ.՝ Lublin
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Լեհաստան
Ներքին բաժանում	Lublin Old Town?, Abramowice?, Bronowice (Lublin)?, Felin (Lublin)?, Głusk?, Rury?, Szerokie?, Sławin?, Sławinek?, Tatary?, Wieniawa?, Wrotków?, Za Cukrownią?, Zemborzyce?, Śródmieście?, Dziesiąta?, Kalinowszczyzna?, Kośminek?, Ponikwoda?, Konstantynów (Lublin)?, Hajdów-Zadębie?, Czuby Północne?, Czuby Południowe?, Węglin Południowy?, Węglin Północny?, Czechów Północny? և Czechów Południowy?
Հիմնադրված է	1317 թ.
Մակերես	147,5 կմ²
ԲԾՄ	163±1 մետր
Բնակչություն	▼334 681 մարդ (մարտի 31, 2021)
Ժամային գոտի	կենտրոնաեվրոպական ամառային ժամ, UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ	81
Փոստային դասիչ	20-001–20-999
Ավտոմոբիլային կոդ	LU
Պաշտոնական կայք	lublin.eu(լեհ.)
	Լյուբլին (Լեհաստան)
	Լյուբլին (Լեհաստան)
	Լյուբլին Վիքիպահեստում

Լյուբլին (լեհ.՝ Lublin), քաղաք Լեհաստանում, Լյուբլինի վոևոդության վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Լյուբլինյան բարձրավանդակում, Բիստրիցա գետի ձախ վտակի՝ Վեպշի ափին։ Քաղաքի տարածքը կազմում է 147,5 կմ², բնակչությունը՝ 348450 մարդ ( 2010 թվական)։ Լյուբլինը համարվում է Լեհաստանի լավագույն քաղաքներից մեկը ձեռնարկատիրական գործունեություն ծավալելու^[2], բնակչության բարձր կենսամակարդակն ապահովելու^[3] տեսակետներից։

Պատմություն խմբագրել

Առաջին կառույցը Լյուբլինում հայտնվել է VI դարում^[4] Չվարտեկ բլրի վրա։ X դարում կառուցվել են փայտե պաշտպանական շինություններ, իսկ ավելի ուշ՝ քարե։ Առաջին գրավոր հիշատակությունը քաղաքի մասին եղել է 1198 թվականին։

1205 թվականին գալիցիական իշխան Ռոմանը մեկ ամիս պաշարել է քաղաքը, սակայն ի վերջո ստիպված է եղել նահանջել^[5]։

1241 թվականին մոնղոլները ավերեցին Լյուբլինը, իսկ երեք տարի անց այն կրկին ենթարկվեց ավերածությունների լիտվացիների կողմից, ովքեր գործում էին պրուսացիների և յատվյագների հետ։ Նույն թվականին իշխան Դանիել Գալիցկին, գրավելով քաղաքը, հիմնավորապես ամրացրել է այն^[5]։ 1260 թվականին դոմինիկյանների կողմից այստեղ կառուցվել է առաջին կաթոլիկ եկեղեցին, որը կրում էր Միքայել Հրեշտակապետի անունը։

1317 թվականին իշխան Վլադիսլավ Լոկետեկի օրոք քաղաքը ստացել է քաղաքային օրենք՝ մագդեբուրգյան իրավունքի տեսքով։ 1341 թվականին Կազիմիր Մեծը Լյուբլինի մերձակայքում հաղթանակ է տարել թաթարների նկատմամբ։

1474 թվականին Կազիմիր Յագելլոնը քաղաքը դարձրել է նորաստեղծ Լյուբլինյան վոևոդության մայրաքաղաքը։ XV— XVI դարերում Լյուբլինը բուռն ծաղկում է ապրել շնորհիվ այն բանի, որ այնտեղով էր անցնում Սև ծովից մինչև Արևմտյան Եվրոպա առևտրային ճանապարհը։ 1569 թվականին Լյուբլինում Լեհական թագավորությաև և Լիտվայի մեծ իշխանության միջև համաձայնագիր է կնքվել, որը պատմության մեջ մտել է «Լյուբլինյան ունիա» անվանումով։ Ըստ այդ համաձայնագրի՝ երկու տերություններն ստեղծել են Ռեչ Պոսպոլիտա անվանումով համադաշնային պետությունը։

XVII դարում քաղաքում տարածում գտած համաճարակը խլել է ավելի քան 5000 մարդու կյանք։ Քաղաքն ավերվել է նախ՝ Պյոտր Պոտյորմկինի գլխավորած ռուս-կազակական զորքերի, այնուհետև՝ շվեդների կողմից։ Հետագայում քաղաքի իրավիճակը չի բարելավվել հիմնականում Հյուսիսային մեծ պատերազմի պատճառով։ Դադարել են անցկացվել լյուբլինյան տոնավաճառները, եվրոպացի առևտրականները լքել են քաղաքը։

1703 թվականին Օգոստոս II- ը քաղաքին արտոնություններ է տվել, իրավունքներով հավասարեցրել Կրակով քաղաքի հետ։ Հյուսիսային մեծ պատերազմից հետո մի որոշ ժամանակահատված շինարարություն է ընթացել, հիմնականում վերականգնվել են առևտրական շինություններն ու եկեղեցիները։

1792 թվականին ռուսական զորքերը գրավել են քաղաքը։ Ռեչ Պոսպոլիտայի երրորդ բաժանումից հետո քաղաքը հայտնվել է Ավստրիայի տիրապետության տակ։ 1809 թվականին քաղաքը մտել է Վարշավայի իշխանության, 1815 թվականին՝ Լեհական թագավորության մեջ՝ ռուսական կայսրության կազմում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գերմանիան և Ավստրո-Հունգարիան գրավել են Լյուբլինը։ 1918 թվականին Լյուբլինում հիմնադրվել է Կաթոլիկ համալսարան։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ քաղաքը գրավվել է վերմախտի զորքերի կողմից։ 1944 թվականի հուլիսին խորհրդային զորքերը ազատագրել են Լյուբլինը, որը մինչև 1945 թվականի հունվարի 17-ը եղել է Լեհաստանի ժամանակավոր մայրաքաղաքը։ 1944 թվականի հոկտեմբերի 23- ին Լյուբլինում հիմնադրվել է Մարիա Կյուրի-Սկլադովսկայայի անվան համալսարանը։

Արտասահմանյան կապեր խմբագրել

Լյուբլինը Եվրոպայի խորհրդի և Եվրամիության «Միջմշակութային քաղաքներ» նախագծի պիլոտային քաղաքներից մեկն է^[6]։

Քույր քաղաքներ խմբագրել

Պատկերասրահ խմբագրել

Լյուբլինյան ամրոց ( XIV դար)
Արքայական դղյակը
Յուլիուշ Օստերվայի անվան թատրոնը
Տաճարը
Տաճարի ներսը
Դոմինիկյան աբբայության բակը
UMCS բուսաբանական այգին
14-րդ դարի Սբ. Երրորդության մատուռը
Մատուռի որմնանկարներից
Քաղաքային դարպասը
Փողոցային տոնավաճառ Հին քաղաքում
Լյուբլինյան միության 440-ամյակի տոնակատարության տեսարան
Մարզադաշտը
Zemborzyce լիճը
Պատմության հուշարձան համարվող շենքեր
Քաղաքի շրջանաձև ավտոմայրուղու մի հատվածը
Նոր քաղաքապետարանը
Ռադիոհեռուստատեսային աշտարակը
Տեսարան քաղաքի կենտրոնից
Օդանավակայանը

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

«Люблин». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լյուբլին» հոդվածին։

Վիքիճամփորդն ունի Լյուբլինին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 642)։

[_d05621823186b74b-1] ttps://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/060611163011-0954700?var-id=1639616&format=jsonapi

[2] Lublin, UM. «Why Lublin? / Lublin – investment destination / Investors / Business / Lublin City Office». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 20-ին.

[3] Lublin, UM. «Standard of living in Lublin / Lublin – investment destination / Investors / Business / Lublin City Office». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 20-ին.

[4] Dzieje Lublina. Próba syntezy. t. I, praca zbiorowa pod redakcją Lublin 1965

[Викитека_ЭСБЕ-5] 5,0 ^5,1 Вейнберг Л. Б (1890–1907). «Люблин». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[6] Council of Europe (2011). «Intercultural city: Lublin, Poland». coe.int. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 22-ին.

[_19949faee44f7023-7] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/alcal-de-henares-hiszpania,9095,w.html

[_52e73eb1e7566879-8] 8,00 ^8,01 ^8,02 ^8,03 ^8,04 ^8,05 ^8,06 ^8,07 ^8,08 ^8,09 ^8,10 ^8,11 ^8,12 ^8,13 https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/1,strona.html

[_be36e2b9efba3843-9] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/bari-wlochy,11427,w.html

[_eceb6a9cd610d6cd-10] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/grenada-hiszpania,9109,w.html

[_e124b98bcc7accbb-11] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/graz-austria,10829,w.html

[_b84386ecb64126f5-12] ttps://www.debrecen.hu/hu/debreceni/testvervarosok/lublin

[_4b963ec6281c3141-13] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/debreczyn-wegry,9102,w.html

[_b6a5aa177dadc3a3-14] 14,00 ^14,01 ^14,02 ^14,03 ^14,04 ^14,05 ^14,06 ^14,07 ^14,08 ^14,09 ^14,10 ^14,11 ^14,12 ^14,13 ^14,14 https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/2,strona.html

[_e036b1ab8b49137f-15] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/delmenhorst-niemcy,9106,w.html

[_f006ffb0614c8cf7-16] ttps://www.delmenhorst.de/leben/stadt/partnerstaedte/lublin.php

[_4fcded7dcfde5b09-17] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/dniepr-ukraina,10464,w.html

[_a30bc923b6a4cc03-18] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/erie-usa,9107,w.html

[_ed5442126eeb4c33-19] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/tbilisi-gruzja,9132,w.html

[_23f189d75a547f35-20] 20,00 ^20,01 ^20,02 ^20,03 ^20,04 ^20,05 ^20,06 ^20,07 ^20,08 ^20,09 ^20,10 ^20,11 https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/3,strona.html

[_ca8b458c73cee9bb-21] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/tilburg-holandia,9133,w.html

[_8a243560f1592d9f-22] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/zytomierz-ukraina,11792,w.html

[_7a0ed04b25786515-23] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/iwano-frankiwsk-ukraina,9111,w.html

[_e9724fabf2f523a7-24] ttps://www.mvk.if.ua/news/4114

[_fca6906c749f32a5-25] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/lancaster-wielka-brytania,9116,w.html

[_9794e61a3a8f97fd-26] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/lugansk-ukraina,9119,w.html

[_60ad5d46e51525e3-27] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/luck-ukraina,9118,w.html

[_b594f02e9ceae763-28] ttp://old.lutskrada.gov.ua/en/citizen/lublin

[_2dbb603c8cfd9e07-29] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/lwow-ukraina,9117,w.html

[_1b3892dad07c76d3-30] ttps://lvivrada.gov.ua/deputaty/2013-12-02-11-38-10/item/2962-liublin-respublika-polshcha

[_3beb170671545faf-31] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/charkow-ukraina,10740,w.html

[_7758b53d63193261-32] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/kamieniec-podolski-ukraina,10321,w.html

[_9c19d760dc9f21a3-33] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/krzywy-rog-ukraina,10460,w.html

[_2e81a94b957f945f-34] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/hjrring-dania,10382,w.html

[_ed09706750222103-35] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/maribor-slowenia,10459,w.html

[_bdf17b72b55fc3fb-36] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/mnster,9120,w.html

[_a37c626f300d56f3-37] ttps://www.stadt-muenster.de/international/staedtepartnerschaften/lublin

[_e7e1956ab5ac405f-38] ttps://www.nancy.fr/citoyenne/relations-internationales/nancy-partenaire-de-11-villes-dans-le-monde-516.htmlhttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/nancy,9121,w.html

[_0d71a69912764a6f-39] ttps://www.nancy.fr/citoyenne/relations-internationales/nancy-partenaire-de-11-villes-dans-le-monde-516.html

[_6964f851d91f813b-40] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/nancy,9121,w.html

[_071dda6bba7d9913-41] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/nilfer-turcja,9122,w.html

[_00118ee4b7412a0d-42] ttps://www.nilufer.bel.tr/icerik/kardes-kentler

[_990d405fd5d922fd-43] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/nikic-czarnogora,10023,w.html

[_07406f531026ece3-44] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/nowy-sad-serbia,9123,w.html

[_95c361fcfd467233-45] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/windsor-kanada,9136,w.html

[_34ada777eb025721-46] ttps://www.citywindsor.ca/cityhall/committeesofcouncil/Advisory-Committees/International-Relations-Committee-(IRC)/Pages/Lublin,-Poland-.aspx

[_8b25d2f3d4e8f693-47] ttps://www.citywindsor.ca/cityhall/committeesofcouncil/Advisory-Committees/International-Relations-Committee-(IRC)/Pages/Our-Twin-Cities.aspx

[_5079d391f4eceab3-48] ttp://www.panevezys.lt/lt/veiklos-sritys/uzsienio-rysiu-skyrius_1247/tarptautinis-bendradarbiavimas-220/miestai-partneriai.html

[_367ff69c68f1ea67-49] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/poniewiez-litwa,9126,w.html

[_06613c3f153b61bf-50] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/pernik-bulgaria,9125,w.html

[_828607de2b337603-51] ttp://pernik.bg/obshtina-pernik/pobratimeni-gradove/lyublin-polsha/

[_cd7fe3a24fc6360f-52] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/ramallah-palestyna,9127,w.html

[_6798b310ba8a0c7b-53] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/rishon-lezion-izrael,9128,w.html

[_be8c834bc8c2eb67-54] ttp://www.city-adm.rv.ua/RivnePortal/ukr/city_partners/lublin_dov.aspx

[_988669e20597b453-55] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/rowne-ukraina,9129,w.html

[_785d03bb6baf6d63-56] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/xiangyang-chiny-miasto-zaprzyjaznione,10048,w.html

[_7d7a4c0535a68533-57] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/sumy-ukraina,9131,w.html

[_a08a0a9e8d65c463-58] ttps://smr.gov.ua/en/misto/mista-partneri/387-m-lyublin-polshcha.html

[_3901dd5621945bef-59] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/stari-grad-belgrad-serbia,9097,w.html

[_f190d071a7456da3-60] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/starobielsk-ukraina,9130,w.html

[_d2438945d1466e53-61] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/wanadzor-armenia-miasto-zaprzyjaznione,10457,w.html

[_57fe4139cc8f0c07-62] ttps://www.cm-viseu.pt/index.php/diretorio/cidades-geminadas

[_1e7253285415ae67-63] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/viseu,9135,w.html

[_17729b8ea38fac3b-64] ttps://vilnius.lt/lt/tarptautinis-bendradarbiavimas/

[_eab82f57b633807f-65] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/wilno-litwa-miasto-zaprzyjaznione,10806,w.html

[_3d37f7be43e32d77-66] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/winnica-ukraina-miasto-zaprzyjaznione,9137,w.html

[_da2a0bf71ae19c91-67] ttps://www.vmr.gov.ua/en/Contents/ContentItems/4s2h44bepmbphsvkdf1vt4qscy#parentHorizontalTab11

[_4f8ebad9f20256c3-68] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/timioara-rumunia,9134,w.html

[_ca5bbc6a4103d901-69] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/tirana-albania-miasto-zaprzyjaznione,10807,w.html

[_845ba04dae0e1b67-70] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/jiading-dystrykt-szanghaju-chiny,9113,w.html

[_74a0c9c0088082f1-71] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/jiaozuo-chiny,9115,w.html

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]