Երկչափ տարածություն

Երկչափ տարածություն է համարվում այն n-չափանի տարածությունը, որտեղ n=2: Երկչափ տարածության օրինակ է հանդիսանում հարթությունը (երկչափ էվկլիդեսյան հարթություն)։ Այստեղ յուրաքանչյուր կետ տրվում է երկու կոորդինատներով, որոնք կոչվում են աբցիս և օրդինատ[1]։ Հարթ մարմինները ունեն երկու բնութագրիչներ՝ երկարություն և լայնություն։

Երկչափ տարածության երկրաչափություն

խմբագրել

ԲազմանիստերՀիմնական հոդվածը՝ բազմանկյուն։Երկչափ տարածությունում գոյություն ունեն անվերջ շատ կանոնական բազմանիստեր. կանոնավոր բազմանկյուններ։ Ներքևում բերված են մի քանի օրինակներ։ -ն կոչվում է Շլեֆլիի խորհրդանիշ, նշանակում է Կանոնավոր - բազմանկյուն։

ԱնվանումԵռանկյուն
(3-չափ)
Քառակուսի
(2-քառակուսի )
Հնգանկյուն
(Հնգանկյուն բազմանիստ)
Կանոնավոր վեցանկյունՅոթանկյուն
Շլեֆլիի սիմվոլ
Տեսք
ԱնվանումՈւթանկյունԻննանկյունՏասանկյունՏասնմեկանկյունՏասներկուանկյուն
Շլեֆլիի սիմվոլ
Տեսք
ԱնվանումՏասներեքանկյուն[en]ՏասչորսանկյունՏասնհինգանկյունՏասնվեցանկյուն[en]Տասնյոթանկյուն
Շլեֆլիի սիմվոլ
Տեսք
ԱնվանումՏասնութանկյունՏասնինանկյուն[en]Քսանանկյունn-անկյուն
Շլեֆլիի սիմվոլ
Տեսք

Ոչ ուռուցիկ բազմանիստեր

խմբագրել

Երկչափ տարածությունում գոյություն ունեն անվերջ շատ ոչ ուռուցիկ բազմանիստեր, որոնբց {n/m} կազմված է {n/m} տեսքի ռացիոնալ թվերից, որոնք կոչվում են աստղային պոլիգոններ։ Ոչ ոռուցիկ բազմանկյուն աստղերի համար {n/m} Շլեֆլիի սիմվոլը ընտրվում է այնպես, որ m < n/2, այլ կերպ ասած {n/m} = {n/(nm)}։

ԱնվանումըՊենտագրամՀեպտագրամՕկտագրամԷնիագրամԴեցագրամ...n-ագրամ
Շլեֆլի{5/2}{7/2}{7/3}{8/3}{9/2}{9/4}{10/3}{n/m}
Տեսքը  

Երկչափ տարածությունում կոորդինատների համակարգը

խմբագրել

Հիմնական հոդվածը. Կոորդինատային համակարգԵրկչափ տարածությունում առավել տարածված են ուղղանկյուն կոորդիանատային համակարգը և բևեռային կոորդինատային համակարգը։ Երկչափ գնդի համար օգտագործվում է աշխարհագրական կոորդինատային համակարգը։

Հիպերգունդ

խմբագրել

Հիմնական հոդվածներ. շրջան և շրջանագիծԵրկչափ տարածությունում հիպերգունդ է կոչվում այն շրջանագիծը (միաչափ գունդ) որի մակերևույթը միաչափ է։ Նրանով սահմնափակված մեկերևույթի մակերեսը (շրջանի մակերես) հավասար է

, որտեղ -ը շրջանագծի շառավիղն է։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Գուշչին Դ․ Դ․ «Տարածությունը որպես մաթեմատիկական հասկացություն»