Worklecy
Worklecy (němsce Räckelwitz) su wjes a gmejna w sakskej Hornjej Łužicy. Wone su čłonska gmejna zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe. Gmejna leži w katolskim jadrje serbskeho sydlenskeho ruma; wulki dźěl wobydlerstwa su Serbja.
| němsce | Räckelwitz | |
| ||
| Wopon | ||
|---|---|---|
| ||
| Zakładne daty | ||
| stat |  Němska | |
| zwjazkowy kraj |  Sakska | |
| wokrjes | Budyski | |
| wysokosć | 164 metrow n.m.hł. | |
| přestrjeń | 11,51 km² | |
| wobydlerstwo | 1.150 (31. dec 2022)[1] | |
| hustosć zasydlenja | 100 wob. na km² | |
| póstowe čisło | 01920 | |
| předwólba | (+49) 035796 | |
| awtowa značka | BZ, BIW, HY, KM | |
| Politika a zarjadnistwo | ||
| wjesnjanosta | Clemens Poldrack (bjezstronski) | |
| adresa | Hłowna 41 01920 Worklecy | |
| webstrona | raeckelwitz.de | |
 | ||
| Worklečan hród z kapałku | ||
wikidata: Worklecy (Q93285) | ||
Geografija a wobchad wobdźěłać
Gmejna leži něhdźe wósom kilometrow na wuchod wot wokrjesneho města Kamjenc a wokoło 15 kilometrow sewjerozapadnje wot Budyšina w serbskich Horjanach. A 4 je přez najězd na awtodróhu Horni Wujězd (wokoło 6 km) docpějomna. Gmejna leži w zapadnej Hornjej Łužicy na kromje Zapadołužiskeje pahórčiny, w přechodźe mjez płonymi hatnišćemi na sewjer a Łužiskich hór na juhu. Přez Worklecy běži Klóšterska woda, prawy přitok Čorneho Halštrowa.
Stawizny wobdźěłać
Worklecy buchu w lěće 1280 jako Rokolewicz prěni raz přez wopismo naspomnjene. Wot lěta 1304 běše tu ryćerkubło.[2] Poslednja wobsedźerka kubła, hrabina Monika von Stollberg, wotkaza knježi dom Malteskemu rjadej. W dobje wot 1903 do 2000 běše potom w něhdyšim knježim domje katolska chorownja tutoho rjada. Wulki dźěl wobydlerjow wokoliny je so we Worklecach narodźił.
Rěč wobdźěłać
Po Mukowej statistice z lětow 1884/85 rěčachu tehdy 522 wot cyłkownje 539 Worklečanow a Nowowješćanow serbsce.[3] Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 we Worklečanskej gmejnje serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 86,4 %.[4]
Politika wobdźěłać
Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 53 (Budyšin 2) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).
Gmejnska rada wobdźěłać
Gmejnska rada ma tuchwilu dwanaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:[5]
| Strony a zjednoćenstwa | 2019 | 2014 | ||
|---|---|---|---|---|
| % | sydła | % | sydła | |
| Křesćansko-demokratiska unija Němskeje (CDU) | 60,9 | 8 | 70,6 | 9 |
| Swobodne serbske wolerske zjednoćenstwo | 31,8 | 4 | 29,4 | 3 |
| PVR | 7,4 | - | - | - |
| cyłkownje | 100,0 | 12 | 100,0 | 12 |
| wobdźělenje | 69,8 % | 62,2 % | ||
Gmejnskej radźe přisłušeja wot 2019 slědowace radźićeljo a radźićelki:
- CDU: Dr. Beno Wałda, Maćij Bjeńš, Florian Šołta, Sigrid Brücknerowa, Jadwiga Richterowa, Pětr Brězan, Robert Šołta, Marcel Rjelka
- Serbske wolerske zjednoćenstwo: Antje Bobcyna, Jan Kliman, Stefan Hicka, Měrko Šmit[6]
Wjesnjanosta wobdźěłać
Čestnohamtski wjesnjanosta Worklec je wot 1. awgusta 2022 Clemens Poldrack, kiž bě při wólbach 12. junija tutoho lěta 54,3 % hłosow dóstał. Jeho přećiwny kandidat bě Pětr Brězan za CDU (45,7 %). Do toho steješe hižo z 1970tych lět Franc Brusk (CDU) na čole gmejny a bě w poslednich lětach najdlěje amtěrowacy wjesnjanosta Sakskeje.[7]
Wjesne dźěle wobdźěłać
Do Worklečanskeje gmejny słušeja slědowace wsy:
| wjes | wob. | přer. staroba | ♀/♂a | kwocient młodychb | kwocient starychc | wosoby/ domjacnosć |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Haty | 28 | 40,7 | 100 | 26 | 21 | 2,8 |
| Horni Hajnk | 12 | 52,9 | 140 | 17 | 83 | 3,0 |
| Nowa Wjeska | 168 | 41,5 | 115 | 24 | 23 | 2,9 |
| Smječkecy | 288 | 49,4 | 81 | 21 | 49 | 3,1 |
| Worklecy | 485 | 44,7 | 115 | 24 | 36 | 2,9 |
| Wudwor | 137 | 41,6 | 65 | 31 | 28 | 2,7 |
| gmejna | 1118 | 45,0 | 98 | 24 | 36 | 2,9 |
| podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[8] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 | ||||||
Kubłanje wobdźěłać
We Worklecach nadeńdźetej so Serbska zakładna a Serbska wyša šula „Michał Hórnik“.[9]
Wosobiny wobdźěłać
Dla porodneje stacije něhdyšeje Worklečanskeje katolskeje chorownje je so w 20. lětstotku wulki dźěl wobydlerjow susodnych gmejnow, tež wokrjesneho města Kamjenca, we Worklecach narodźił.
- Michał Hórnik (1833–1894), duchowny a jedyn z najwuznamnišich spěchowarjow serbskeho pismowstwa w 19. lětstotku
- Michał Kokla (1840–1922), burski kubler a zapósłanc Sakskeho krajneho sejma
- Mikławš Žur (1859–1932), farar a awtor
- Pawoł Njek (1891–1944), wučer, wopor nacionalsocializma; 1918–22 wučer we Worklecach
- Jurij Kubaš-Worklečan (1902–1983), wučer a spisowaćel
- Jurij Brězan (1916–2006), spisowaćel
- Jan Handrik (1924–2015), kulturny funkcionar a awtor
- Jěwa-Marja Čornakec (* 1959), spisowaćelka a nowinarka
- Stanisław Tilich (* 1959), politikar
- Peggy Wagenführ (* 1976), biatletka
- Lukas Rietzschel (* 1994), awtor
Zajimawostki wobdźěłać
- Knježi dom
Barokny knježi dom z dźewjeć wóskami a jednymi schodami pod hołym njebjom. Kedźby hódna je hrodowska kapałka Marije Maćerje Božeje w Beuronskim stilu, kotraž słuša ke Chróšćanskej wosadźe. W knježim domje běše chorownja připrawjena. Natwary 20. lětstotka čakaja hišć na wottorhanje. W zahrodowym domje su sotry žiwe, kotrež běchu hač do swojeho wuměnka w chorowni dźěłali. Na domje su wjacore wopony a monogramowe kamjenje hrabjow Stolberg-Stolberg.
Žórła wobdźěłać
- ↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2022; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
- ↑ Worklecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 252. [692 wobydlerjow, z nich 432 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 0 z pasiwnymi, 166 serbskich dźěći a młodostnych, 94 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
- ↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 we Worklecach na wahlen.sachsen.de
- ↑ Tole su woleni gmejnscy a měšćanscy radźićeljo. W Serbskich Nowinach dnja 29. meje 2019.
- ↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 12. junija 2022 we Worklecach na statistik.sachsen.de
- ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Worklecy (němsce)
- ↑ Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ
Wotkaz wobdźěłać
Commons: Worklecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Biskopicy |Bóšicy |Budestecy |Budyšin |Bukecy |Dobruša-Huska |Frankenthal |Großharthau |Großnaundorf |Halštrow |Halštrowska Hola |Haselbachtal |Hodźij |Hornja Hórka |Chrósćicy |Kamjenc |Kinspork |Kubšicy |Kulow |Kumwałd |Łaz |Łuty |Łužnica |Malešecy |Neukirch |Njebjelčicy |Njedźichow |Njeswačidło |Ohorn |Ottendorf-Okrilla |Pančicy-Kukow |Połčnica |Porchow |Radeberg |Radwor |Rakecy |Ralbicy-Róžant |Ramnow |Sćenjow |Sepicy |Smělna-Póckowy |Sprjewiny Doł |Swětła |Šěrachow-Korzym |Wachow |Warnoćicy |Wjazońca |Wjelećin |Wojerecy |Wołbramecy |Worklecy |Wóslink |Wóspork |Wulka Dubrawa |Wulke Rědorjecy |Załom |Zemicy-Tumicy
Zarjadniske zjednoćenstwa/zwjazki:
Biskopicy |Budestecy-Hornja Hórka |Großharthau |Kinspork |Njeswačidło |Połčnica |Při Klóšterskej wodźe
