فهرست شاهان ایران

این فهرست بر پایهٔ شاهنامهٔ خالقی مطلق فراهم شده‌است:

چیدمان (پادشاه ایران)	چیدمان (پادشاه دودمان)	پادشاه	نگاره	پادشاهی	پدر
پیشدادیان (۰–۲۴۳۲ پس از کیومرث)
۱	۱	کیومرث		۳۰ سال (۰–۳۰)	ندارد
۲	۲	هوشنگ		۴۰ سال (۳۰–۷۰ پس از کیومرث)	سیامک
۳	۳	طهمورث		۳۰ سال (۷۰–۱۰۰ پس از کیومرث)	هوشنگ
۴	۴	جمشید		۷۰۰ سال (۱۰۰–۸۰۰ پس از کیومرث)	طهمورث
۵	۵	ضحاک		۱۰۰۰ سال (۸۰۰–۱۸۰۰ پس از کیومرث)	مرداس
۶	۶	فریدون		۵۰۰ سال (۱۸۰۰–۲۳۰۰ پس از کیومرث)	آبتین
۷	۷	منوچهر		۱۲۰ سال (۲۳۰۰–۲۴۲۰ پس از کیومرث)	پشنگ
۸	۸	نوذر		۷ سال (۲۴۲۰–۲۴۲۷ پس از کیومرث)	منوچهر
۹	۹	زَوْ		۵ سال (۲۴۲۷–۲۴۳۲ پس از کیومرث)	طهماسپ
کیانیان (۲۴۳۲–۳۰۸۴ پس از کیومرث)
۱۰	۱	کی‌قباد		۱۰۰ سال (۲۴۳۲–۲۵۳۲ پس از کیومرث)	منوچهر
۱۱	۲	کی‌کاووس		۱۲۰ سال (۲۵۳۲–۲۶۵۲ پس از کیومرث)	کی‌اپیوه (در اوستا) کی‌قباد (در شاهنامه)
۱۲	۳	کی‌خسرو		۶۰ سال (۲۶۵۲–۲۷۱۲ پس از کیومرث)	سیاوش
۱۳	۴	کی‌لهراسپ		۱۲۰ سال (۲۷۱۲–۲۸۳۲ پس از کیومرث)	اَوْرَنْد
۱۴	۵	کی‌گشتاسپ		۱۲۰ سال (۲۸۳۲–۲۹۵۲ پس از کیومرث)	کی‌لهراسپ
۱۵	۶	کی‌بهمن		۶۰ سال (۲۹۵۲–۳۰۱۲ پس از کیومرث)	اسفندیار
۱۶	۷	همای چهرزاد		۳۲ سال (۳۰۱۲–۳۰۴۴ پس از کیومرث)	کی‌بهمن
۱۷	۸	داراب		۱۲ سال (۳۰۴۴–۳۰۵۶ پس از کیومرث)	کی‌بهمن
۱۸	۹	دارا		۱۴ سال (۳۰۶۵–۳۰۷۰ پس از کیومرث)	داراب
۱۹	۱۰	اسکندر		۱۴ سال (۳۰۷۰–۳۰۸۴ پس از کیومرث)	داراب

جلال خالقی مطلق ابیات مربوط به پادشاهی گرشاسپ را الحاقی و غیر اصیل می‌داند، و این ابیات را در نسخهٔ تصحیحی خود ندارد؛ زیرا که این ابیات در نسخه‌های فلورانس (۶۱۴ هجری) و استانبول (۷۳۱ هجری) نیست و در ترجمهٔ عربی بنداری هم نیامده است. و همچنین با توجه به اشعار شاهنامه پس از درگذشت زَوْطهماسپ، ایران بی‌شاه می‌ماند و ایرانیان به زال پناه می‌برند و از زابل، زال و رستم و سپاه ایران برای مقابله با افراسیاب می‌شتابند.^[۱]

تمدن ایلام (حدود ۲۷۰۰ تا ۶۷۸ پیش از میلاد) ویرایش

پادشاهی ماد (۷۲۶ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) ویرایش

خاندان ماد،[۱۸] ۶۷۴ تا ۵۴۹ پیش از میلاد
نام	نگاره سکه	فرنام	زادروز درگذشت	آغاز سلطنت	پایان سلطنت	خویشاوندی	یادداشت
دیاکو		شاه ماد	نامشخص ۶۷۵ پ.م.	۷۲۷ پ.م.[۱۹]	۶۷۵ پ.م.		به عنوان نخستین حاکم در ماد شناخته می‌شود.
فرورتیش		شاه ماد	نامشخص ۶۵۳ پ.م.	۶۷۵ پ.م.[۲۰]	۶۵۳ پ.م.	پسر دیاکو	قبایل پراکنده مادی را متّحد و به یک کشور تبدیل کرد و سرانجام در نبرد با آشوریان کشته شد.
هووخشتره		شاه ماد	نامشخص ۵۸۵ پ.م.	۶۲۵ پ.م.[۲۱]	۵۸۵ پ.م.	پسر فرورتیش	هووخشتره، نخست سکاها را که پس از مرگ پدرش بر ماد سلطه یافته‌بودند شکست داد و پس از آن برای مقابله با آشوریان، نیروی نظامی مجهزی تشکیل داد، در سال ۶۱۴ پیش از میلاد از کوه‌های زاگرس گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری در سر راه، پایتخت باستانی دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، نبوپلسر (پادشاه بابل) در شهر آشور به دیدار هووخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی میان ماد و بابل بسته شد. در سال ۶۱۲ پیش از میلاد هووخشتره و نبوپلسر توانستند با حمله به نینوا (پایتخت آشوریان) و فتح آن، به عمر امپراتوری آشور خاتمه دهند. پس از فتوحات و پیروزی‌های فراوان، هووخشتره این بار متوجه غرب و لیدیه و شهرهای تجاری یونان باستان در آسیای صغیر شد. وی با الیاتس، پادشاه لیدیه جنگید و توانست سرزمین‌های بالای رود هالیس را تصرف کند. جنگ بین مادها و لیدی‌ها سرانجام در سال ۵۸۵ پیش از میلاد مسیح به‌دلیل خورشیدگرفتگی ناگهانی پایان یافت و هووخشتره هم در همان سال یا سال بعد از آن درگذشت.
ایشتوویگو		شاه ماد	نامشخص نامشخص	۵۸۵ پ.م.	۵۵۰ پ.م.	پسر هووخشتره و پدربزرگ کوروش بزرگ	در طول سلطنت خود مرزهای ماد را گستراند و به‌گفته هرودوت سرانجام از سلطنت خلع شد و کوروش بزرگ به عنوان نخستین شاهنشاه هخامنشی امپراتوری یکپارچه ایران را بنیان گذارد.

پادشاهی هخامنشی ۷۳۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد ویرایش

نگاره	نام	خویشاوندی	سلطنت	یادداشت	منبع
دودمان هخامنشی (۷۰۵–۵۵۹ پیش از میلاد)
	هخامنش		حدود ۷۰۵ ق. م	نخستین پادشاه هخامنشی	[۲۲]
	چیش پیش	فرزند هخامنش	حدود ۶۴۰ ق. م		[۲۳]
	کوروش یکم	فرزند چیش پیش	حدود ۵۸۰ ق. م		[۲۴]
	کمبوجیه یکم	فرزند کوروش یکم پدر کوروش بزرگ	حدود ۵۵۰ ق. م		[۲۵]

شاهنشاهی هخامنشی^[۲۶] ۵۵۰ تا ۳۲۹ پیش از میلاد ویرایش

دودمان هخامنشی، ۵۵۹ تا ۳۲۹ پیش از میلاد
نام	نگاره سکه	فرنام	زادروز درگذشت	آغاز سلطنت	پایان سلطنت	خویشاوندی	یادداشت	منبع
کوروش بزرگ		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه انشان، شاه ماد، شاه بابل، شاه لیدیه، شاه سومر و اکد، شاه چهار گوشهٔ جهان	۶۰۰ پ.م. ۵۳۰ پ.م.	۵۵۹ پ.م.	۵۳۰ پ.م.	پسر کمبوجیه یکم و ماندانا	وی بنیان‌گذار و نخستین شاهنشاه هخامنشی بود که به مدت سی سال، در میانه سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت کرد.	[۲۷]
کمبوجیه دوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه بابل، فرعون مصر	نامشخص ۵۲۲ پ.م.	۵۳۰ پ.م.	۵۲۲ پ.م.	پسر کوروش بزرگ و کاساندان	وی دومین شاهنشاه هخامنشی و بنیانگذار دودمان بیست و هفتم مصر بود، کمبوجیه پیش از پادشاهی و در دوران فرمانروایی پدرش، نایب‌السلطنه بوده و پس از مرگ پدرش، جانشین وی شد. او پس از به تخت‌نشینی، بیش از هر چیز وقت خود را صرف تهیهٔ مقدمات لشکرکشی به مصر کرد. سپاه کمبوجیه در ماه مه سال ۵۲۵ پیش از میلاد خود را به پلوزیوم رساند و و درنهایت بر سپاه پسامتیخ سوم غلبه کرد و در ماه ژوئن همان سال، با پیمودن درهٔ نیل از شمال به جنوب، سراسر مصر را مطیع شاهنشاهی هخامنشی ساخت، کمبوجیه سرانجام در ژوئیهٔ ۵۲۲ پیش از میلاد درگذشت.	[۲۸]
گئومات		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه بابل، فرعون مصر	نامشخص ۵۲۱ پ.م.	۵۲۲ پ.م.	۵۲۱ پ.م.	شاید پسر کوروش بزرگ	در سال ۵۲۲ پیش از میلاد کمبوجیه در راه بازگشت از مصر می‌میرد. گئومات مغ (بردیای دروغین) با فریبکاری و زورستانی با طرح معرفی خود با نام بردیا فرزند کوروش بزرگ تخت پادشاهی را مالک می‌شود. بعد از آن داریوش بزرگ از خویشاوندان کوروش با یاری جمعی از نجیب‌زادگان پارسی، گئومات را کشت و به پادشاهی رسید.	[۲۹]
داریوش بزرگ		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه بابل، فرعون مصر	۵۴۹ پ.م. ۴۸۶ پ.م.	۵۲۲ پ.م.	۴۸۶ پ.م.	پسر ویشتاسب و روزگونه	وی در سال ۵۲۲ پیش از میلاد، با کمک چندی از بزرگان هفت خانوادهٔ اشرافی پارسی با کشتن گئومات مغ بر تخت نشست. پس از آن به فرونشاندن شورش‌های درون‌مرزی پرداخت. فرمانروایی شاهنشاهی را استحکام بخشید و سرزمین‌هایی چند به شاهنشاهی افزود. آغاز ساخت پارسه (تخت جمشید) در زمان پادشاهی او بود. از دیگر کارهای او حفر راه آبی بود که دریای سرخ را به رود نیل و از آن سو به دریای مدیترانه پیوند می‌داد. آرامگاه او در دل کوه رحمت در جایی به نام نقش رستم در مرودشت فارس (نزدیک شیراز) است. پس از جهانگیری کوروش بزرگ و کمبوجیه سراسر خاورمیانه و آسیای کوچک جزو قلمرو او محسوب می‌گردید.	[۳۰]
خشایارشا بزرگ		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، شاه بابل، فرعون مصر	۵۱۹ پ.م. ۴۶۵ پ.م.	۴۸۶ پ.م.	۴۶۵ پ.م.	پسر داریوش یکم و آتوسا		[۳۱]
اردشیر یکم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	نامشخص ۴۲۴ پ.م.	۴۶۵ پ.م.	۴۲۴ پ.م.	پسر خشایارشا و آمستریس		[۳۲]
خشایارشا دوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	نامشخص ۴۲۳ پ.م.	۴۲۴ پ.م.	۴۲۴ پ.م.	پسر اردشیر یکم و داماسپیا		[۳۳]
سغدیانه		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	نامشخص نامشخص	۴۲۴ پ.م.	۴۲۳ پ.م.	پسر اردشیر یکم و آلوگونه		[۳۴]
داریوش دوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	نامشخص ۴۰۴ پ.م.	۴۲۳ پ.م.	۴۰۴ پ.م.	پسر اردشیر یکم و کسمارتیدن	درحالی که جنگ‌های پلوپونزیبه اوج شدت رسیده بود اسپارت (دولت-شهر یونانی) می‌کوشید که برای از بین بردن حریف خود دولت-شهر آتن از طلای داریوش دوم استفاده کند ولی داریوش می‌دانست که اگر طلاها را با تأخیر به اسپارت برساند جنگ به طول خواهد کشید و ایران خواهد توانست تا هنگامی که یونانیان مشغول جنگند دولت-شهرهای یونانی آسیای صغیر را دوباره به قلمرو ایران ضمیمه کند	[۳۵]
اردشیر دوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس	۴۳۵ پ.م. ۳۵۸ پ.م.	۴۰۴ پ.م.	۳۵۸ پ.م.	پسر داریوش دوم و پروشات		[۳۶]
اردشیر سوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	۴۰۰ پ.م. ۳۳۸ پ.م.	۳۵۸ پ.م.	۳۳۸ پ.م.	پسر اردشیر دوم و استاتیرا		[۳۷]
اردشیر چهارم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	۳۵۷ پ.م. ۳۳۶ پ.م.	۳۳۸ پ.م.	۳۳۶ پ.م.	پسر اردشیر سوم و آتوسا		[۳۸]
داریوش سوم		شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه پارس، فرعون مصر	۳۸۰ پ.م. ۳۳۰ پ.م.	۳۳۶ پ.م.	۳۳۰ پ.م.	پسر آرشام (نوهٔ داریوش دوم) و سی‌سی‌گامبیس (دختر اردشیر دوم)	دراین زمان آریو برزن سعی کرد از پیشروی سپاهیان اسکندر به سوی پارس جلوگیری کند اما کشته شد و داریوش (سوم) فرار کرد و سلسله هخامنشیان به پایان رسید	[۳۹]

امپراتوری سلوکی^[۴۰] ۳۳۴ تا ۱۳۸ پیش از میلاد ویرایش

دودمان آرگید، ۳۳۶ تا ۳۰۶ پیش از میلاد
نام	نگاره سکه	فرنام	زادروز درگذشت	آغاز سلطنت	پایان سلطنت	خویشاوندی	یادداشت
اسکندر مقدونی		باسیلئوس مقدونیه، هژمون اتحادیهٔ هلنی، شاهنشاه پارس، فرعون مصر، ارباب آسیا	۳۵۶ پ.م. ۳۲۳ پ.م.	۳۳۶ پ.م.	۳۲۳ پ.م.	پسر فیلیپ دوم، پادشاه مقدونیه و ملکه المپیاس	پادشاه مقدونیه از ۳۳۶ پیش از میلاد و شاهنشاه ایران از ۳۳۰ پیش از میلاد بود، او در سال ۳۵۶ پیش از میلاد در شهر پلا متولد شد و تا سن شانزده سالگی تحت تعلیم ارسطو قرار داشت. اسکندر توانست تا پیش از رسیدن به سن سی‌سالگی یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان باستان را شکل دهد که از دریای یونان تا کوه‌های هیمالیا گسترده بود، وی سرانجام در ۱۰ یا ۱۱ ژوئن ۳۲۳ پ.م. و در سن ۳۲ سالگی در کاخ نبوکدنصر دوم در بابل درگذشت.
فیلیپ سوم		باسیلئوس مقدونیه، هژمون اتحادیهٔ هلنی، شاهنشاه پارس، فرعون مصر، ارباب آسیا	۳۵۶ پ.م. ۳۱۷ پ.م.	۳۲۳ پ.م.	۳۱۷ پ.م.	پسر فیلیپ دوم، پادشاه مقدونیه و ملکه لاریسا	به عنوان جانشین اسکندر تاج‌گذاری کرد و سرانجام توسط المپیاس کشته شد.
اسکندر چهارم		باسیلئوس مقدونیه، هژمون اتحادیهٔ هلنی، شاهنشاه پارس، فرعون مصر، ارباب آسیا	۳۲۳ پ.م. ۳۰۹ پ.م.	۳۲۳ پ.م.	۳۰۹ پ.م.	پسر اسکندر بزرگ و ملکه روشنک	به عنوان جانشین قانونی اسکندر بزرگ در ۳۲۳ پیش از میلاد تاج‌گذاری کرد و سرانجام در حدود سن ۱۴ سالگی به دست کاساندر کشته شد.
دودمان سلوکی، ۳۱۱ تا ۱۲۹ پیش از میلاد
نام	نگاره سکه	فرنام	زادروز درگذشت	آغاز سلطنت	پایان سلطنت	خویشاوندی	یادداشت
سلوکوس یکم		باسیلئوس	ح. ۳۵۸ پ.م. ۲۸۱ پ.م.	۳۰۵ پ.م.	۲۸۱ پ.م.	پسر آنتیوخوس	او سابقاً به عنوان یک ژنرال پیاده‌نظام در ارتش اسکندر خدمت می‌کرد و پس از مرگ زود هنگام اسکندر و در خلال جنگ‌های دیادوخوی، موفق شد بر بخش بزرگی از امپراتوری اسکندر دست یابد و در نهایت امپراتوری سلوکی را بنیاد گذارد.
آنتیوخوس یکم		باسیلئوس	ح. ۳۲۴ پ.م. ۲۶۱ پ.م.	۲۸۱ پ.م.	۲۶۱ پ.م.	پسر سلوکوس یکم
آنتیوخوس دوم		باسیلئوس	ح. ۲۸۶ پ.م. ۲۴۶ پ.م.	۲۶۱ پ.م.	۲۴۶ پ.م.	پسر آنتیوخوس یکم
سلوکوس دوم		باسیلئوس	ح. ۲۶۵ پ.م. ۲۲۵ پ.م.	۲۴۶ پ.م.	۲۲۵ پ.م.	پسر آنتیوخوس دوم
سلوکوس سوم		باسیلئوس	ح. ۲۴۳ پ.م. ۲۳۲ پ.م.	۲۲۵ پ.م.	۲۲۳ پ.م.	پسر سلوکوس دوم
آنتیوخوس سوم		باسیلئوس مگاس	ح. ۲۴۱ پ.م. ۱۸۷ پ.م.	۲۲۲ پ.م.	۱۸۷ پ.م.	پسر سلوکوس دوم
سلوکوس چهارم		باسیلئوس	ح. ۲۱۸ پ.م. ۱۷۵ پ.م.	۱۸۷ پ.م.	۱۷۵ پ.م.	پسر آنتیوخوس سوم

پادشاهی اشکانی ۲۴۷ تا ۱۷۱ پیش از میلاد ویرایش

فهرست شاهان محلی اشکانی
پرتره	نام پادشاه	لقب	یادداشت	سلطنت	مرگ
	اشک یکم 𐭀𐭓𐭔𐭊 (Arsak)	پادشاه	رهبر قبیله پرنی که آندروگوراس ساتراپ پارت را شکست داد و خود را پادشاه پارت خواند و علیه سلوکیان قیام کرد.	۲۴۷ پ. م - ۲۱۷ پ. م	۲۱۷ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	اشک دوم 𐭀𐭓𐭔𐭊 (Arsak)	پادشاه	پسر اشک یکم. او ابتدا همدان و ری را تصرف کرد اما از آنتیوخوس سوم شکست خورد و در نتیجه صلح نامه پادشاه پارت شناخته شد.	۲۱۷ پ. م - ۱۹۱ پ. م	۱۹۱ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد
	اشک سوم	شاه اشکانی، فریاپت	نوه برادر اشک یکم یا فرزند اشک دوم. وی موفق شد حکومت اشکانی را از زیر سلطه سلوکیان خارج سازد.	۱۹۱ پ. م - ۱۷۷ پ. م	۱۷۷ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	فرهاد یکم 𐭐𐭓𐭇𐭕 (Frahat)	پادشاه، شاه اشکانی	پسر اشک سوم. در زمان حکومت وی تپورستان فتح شد.	۱۷۶ پ. م - ۱۷۱ پ. م	۱۷۱ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.

شاهنشاهی اشکانی^[۴۱] ۱۷۱ پیش از میلاد تا ۲۲۸ میلادی ویرایش

فهرست شاهنشاهان اشکانی
پرتره	نام پادشاه	لقب	یادداشت	سلطنت	مرگ
	مهرداد یکم (بزرگ) 𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (Mihrdat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی، یونانی دوست	پسر اشک سوم. فتوحات او دولت اشکانی را از یک پادشاهی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی تبدیل کرد. او اولین پادشاه اشکانی است که عنوان پادشاهان هخامنشی، شاهنشاه را برای خود برگزید و با تصرف سلوکیه با این عنوان تاج گذاری کرد.	۱۷۱ پ. م - ۱۳۲ پ. م	۱۳۲ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	فرهاد دوم 𐭐𐭓𐭇𐭕 (Frahat)	شاه بزرگ، شاه اشکانی، یونانی دوست	پسر مهرداد یکم، در اوایل سلطنت به دلیل پایین بودن سن، ملکه رینون اداره حکومت را بر عهده داشت. وی در نبرد، آنتیوخوس هفتم را شکست داد.	۱۳۲ پ. م - ۱۲۷ پ. م	۱۲۷ پ م طی مقابله با تهاجمات سکاهای شرقی و یوئه چی‌ها کشته شد.
	اردوان یکم 𐭍𐭐𐭕𐭓 (Ardawan)	شاه بزرگ، شاه اشکانی، یونانی دوست	پسر اشک سوم فریاپت.	۱۲۷ پ. م - ۱۲۴ پ. م	۱۲۴ پ. م در نبرد با سکاهای مهاجم کشته شد.
	مهرداد دوم بزرگ 𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (Mihrdat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر اردوان یکم، زمانی که او به سلطنت رسید حکومت اشکانی در نابسامانی به سر می‌برد وی با دلاوری و درایت تمام نواحی اشغال شده را پس گرفت و مرزهای ایران را در شرق تا کوه‌های هیمالیا و در غرب تا میان رودان رساند. او از لقب شاهنشاه استفاده کرد و این لقب تا زمان ساسانیان مورد استفاده شاهان اشکانی بود.	۱۲۴ پ. م - ۹۱ پ. م	۹۱ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	گودرز یکم 𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 (Godarz)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر مهرداد دوم، او علیه پدرش قیام کرد	۹۱ پ. م - ۸۷ پ. م	۸۷ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	مهرداد سوم 𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (Mihrdat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر مهرداد دوم.[۴۲] [۴۳][۴۴] به نبرد با برادرش گودرز و برادرزاده اش ارد یکم پرداخت و پس از مرگ برادرش سلطنت را غصب کرد.	۸۷ پ. م - ۸۰ پ. م	۸۰ پ. م از سرنوشت و نحوه مرگش اطلاع دقیقی در دست نیست.
	ارد یکم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر گودرز یکم،	۸۰ پ. م - ۷۵ پ. م	۷۵ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد
	سیناتروک	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر مهرداد دوم، با کمک سکاها و در میانسالی به سلطنت رسید	۷۵ پ. م - ۶۹ پ. م	۶۹ پ. م به مرگ طبیعی فوت شد.
	فرهاد سوم 𐭐𐭓𐭇𐭕 (Frahat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر سیناتروک	۶۹ پ. م - ۵۷ پ. م	۵۷ پ. م به دست فرزندانش مسموم و کشته شد.
	مهرداد چهارم 𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (Mihrdat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر فرهاد سوم	۵۷ پ م - ۵۴ پ. م	۵۴ پ. م به دست برادرش ارد دوم کشته شد.
	ارد دوم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر فرهاد سوم، در زمان او سرزمین‌های بسیاری به قلمرو اشکانیان اضافه شد، و جنگ‌های زیادی با روم رخ داد که نبرد حران اولین آن‌ها بود. ارد پایتخت اشکانیان را به تیسفون منتقل کرد.	۵۴ پ. م - ۳۷ پ. م	۳۷ پ. م او تاج و تخت سلطنت را به پسرش فرهاد چهارم منتقل کرد اما بعد از مدتی به دستور پسرش در خواب خفه شد
	فرهاد چهارم 𐭐𐭓𐭇𐭕 (Frahat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر ارد دوم، او در طول حکومتش توسط تیرداد برکنار شد اما بعداً دوباره به سلطنت رسید.	۳۷ پ. م - ۲ پ. م	۲ پ. م به دست همسر و پسرش مسموم و کشته شد.
	موزا	شهبانو	همسر فرهاد چهارم، او حکومت را به صورت مشترک با پسرش اداره می‌کرد.	۲ پ. م - ۲ م	۲ میلادی، به همراه پسرش توسط اشراف کشته شد.
	فرهاد پنجم یا فرهادک 𐭐𐭓𐭇𐭕 (Frahat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر فرهاد چهارم، او حکومت را به صورت مشترک با مادرش اداره می‌کرد.	۲ پ. م - ۲ م	۲ میلادی، به همراه مادرش توسط اشراف کشته شد.
	ارد سوم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	یک شاهزاده اشکانی احتمالاً پسر فرهاد چهارم	۲ میلادی - ۶ میلادی	۶ میلادی، توسط اشراف برکنار شد.
	بهنام یکم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر ارد سوم،	۶ میلادی - ۱۲ میلادی	۱۹ میلادی، به دلیل فرار از حبس کشته شد.
	اردوان دوم 𐭍𐭐𐭕𐭓 (Ardawan)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	نوه دختری فرهاد چهارم.	۱۰ میلادی - ۴۰ میلادی	۴۰ میلادی، به دلیل ناشناخته فوت شد.
	وردان یکم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر اردوان دوم، همزمان با او گودرز دوم ادعای سلطنت داشت.	۴۰ میلادی - ۴۷ میلادی	۴۷ میلادی، توسط اشراف ترور شد.
	گودرز دوم 𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 (Godarz)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر اردوان دوم، وی در زمان برادرش ادعای سلطنت داشت و با مرگ او تنها شاه اشکانی شد.	۴۰ میلادی - ۵۱ میلادی	۵۱ میلادی، به خاطر تندخویی به قتل رسید.
	ونن دوم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	برادر اردوان دوم، او تنها چند ماه سلطنت کرد.	۵۱ میلادی	۵۱ میلادی، به مرگ طبیعی فوت شد.
	بلاش یکم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (WalaΓs)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بهنام دوم، در طول سلطنت وی آداب و رسوم ایرانی بیش از پیش احیا شد و فرهنگ هلنی از بین رفت.	۵۱ میلادی - ۷۸ میلادی	۷۸ میلادی، به مرگ طبیعی فوت شد.
	وردان دوم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش یکم، وی علیه پدرش قیام کرد و فقط بر بخش کوچکی از سرزمین اشکانیان تسلط یافت	۵۵ میلادی - ۵۸ میلادی	نامشخص
	پاکور دوم	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش یکم	۷۸ میلادی - ۱۱۰ میلادی	۱۱۰ میلادی
	بلاش دوم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (WalaΓs)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش یکم، رقیب پاکور دوم در سلطنت	۷۸ میلادی - ۸۰ میلادی	۸۰ میلادی، در جنگ با پاکور دوم کشته شد.
	اردوان سوم 𐭍𐭐𐭕𐭓 (Ardawan)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش یکم، رقیب پاکور دوم در سلطنت	۸۰ میلادی - ۸۱ میلادی	۸۱ میلادی در جنگ با پاکور دوم کشته شد.
	خسرو یکم 𐭇𐭅𐭎𐭓𐭅 (Husrow)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بهنام دوم، پادشاه بخشی از سرزمین اشکانی و رقیب پاکور دوم و بلاش سوم.	۱۰۹ میلادی - ۱۲۹ میلادی	۱۲۹ پیش از میلاد به مرگ طبیعی فوت کرد.
	بلاش سوم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (WalaΓs)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش دوم.	۱۱۰ میلادی - ۱۴۷ میلادی	۱۴۷ میلادی
	مهرداد پنجم 𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (Mihrdat)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر پاکور دوم	۱۲۹ میلادی - ۱۴۰ میلادی	۱۴۰ میلادی، در حمله به پادشاهی کوماژن کشته شد.
	بلاش چهارم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (Walaγš)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر مهرداد پنجم	۱۴۷ میلادی – ۱۹۱ میلادی	۱۹۱ میلادی
	بلاش پنجم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (Walaγš)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش چهارم	۱۹۱ میلادی – ۲۰۸ میلادی	۲۰۸ میلادی
	بلاش ششم 𐭅𐭋𐭂𐭔 (Walaγš)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش پنجم، تا سال ۲۱۳ تنها شاه اشکانی بود اما بعداً تنها پادشاه بخش کوچکی از سرزمین اشکانیان بود	۲۰۸ میلادی – ۲۲۸ میلادی	۲۲۸ میلادی، در جنگ با ساسانیان شکست خورد و کشته شد.
	اردوان چهارم 𐭍𐭐𐭕𐭓 (Ardawān)	شاهنشاه، شاه بزرگ، شاه اشکانی	پسر بلاش پنجم، از سال ۲۱۳ شاه بخش وسیعی از سرزمین اشکانیان بود. وی در جنگ با امپراتوری روم پیروز شد اما در نهایت در جنگ با ساسانیان شکست خورد.	۲۱۳ میلادی – ۲۲۴ میلادی	۲۲۴ میلادی در نبرد هرمزدگان توسط اردشیر بابکان شکست خورد و کشته شد.

پادشاهی محلی پارس (دست‌نشانده اشکانیان) ۱۳۲ پیش از میلاد تا ۲۲۴ پس از میلاد ویرایش

شاهان پارس
۱۳۲ پیش از میلاد–۲۲۴ پس از میلاد
گستردگی تقریبی پادشاهی پارس
وضعیت	خراج‌گذار شاهنشاهی اشکانی
پایتخت	اصطخر
زبان(های) رایج	زبان پارسی میانه
دین(ها)	مزدیسنا
حکومت	پادشاهی
شاه
• پس از ۳۳۷ پ. م –؟	بغداد یکم (نخستین)
• ۲۱۱/۲–۲۲۴	اردشیر پنجم (واپسین)
دوره تاریخی	اواخر باستان
• بنیان‌گذاری	۱۳۲ پیش از میلاد
• ضمیمه شاهنشاهی ساسانی شد	۲۲۴ پس از میلاد
واحد پول	درام
پیشین پسین فرترکه پارس (استان ساسانی)
امروز بخشی از	ایران

شاهان پارس اشاره به پادشاهانی دارد که از حدود ۳۳۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴ پس از میلاد، بر منطقه شاه‌نشین پارس، در جنوب ایران، حکومت کردند. این پادشاهان، فرمانروای اشکانی را به عنوان شاهنشاه خود به رسمیت می‌شناختند؛ با این حال در نهایت یکی از آن‌ها (اردشیر بابکان) شورشی را علیه آخرین شاهنشاه اشکانی اردوان پنجم رهبری کرد و شاهنشاهی ساسانی را بنیان نهاد.

نام		دوران	سکه	نسبت با پادشاه پیشین	یادداشت
۱	دارایان یکم	سال‌های پایانی قرن دوم پیش از میلاد		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۲	وادفراداد سوم	سده اول پیش از میلاد		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۳	دارایان دوم	سده اول پیش از میلاد		پسر وادفرداد سوم	دست‌نشانده اشکانیان. جمله نوشته شده بر روی سکه: d’ryw mlk brh wtprdt mlk؛ دارایان شاه، پسر وادفرداد شاه
۴	اردشیر دوم	سده اول پیش از میلاد		پسر دارایان دوم	دست‌نشانده اشکانیان؛ توسط برادرش وهشیر یکم کشته شد
۵	وهشیر یکم	سده اول پیش از میلاد		پسر دارایان دوم	دست‌نشانده اشکانیان
۶	پاکور یکم	سده اول میلادی		پسر وهشیر یکم	دست‌نشانده اشکانیان
۷	پاکور دوم	سده اول میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۸	نامبد	سده اول میلادی		پسر اردشیر دوم	دست‌نشانده اشکانیان
۹	نپاد	سده اول میلادی		پسر نامبد	دست‌نشانده اشکانیان
۱۰	ناشناس	سده اول میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۱۱	وادفراداد چهارم	سده دوم میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۱۲	منوچهر یکم	سده دوم میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۱۳	اردشیر سوم	سده دوم میلادی		پسر منوچهر یکم	دست‌نشانده اشکانیان
۱۴	منوچهر دوم	سده دوم میلادی		پسر اردشیر سوم	دست‌نشانده اشکانیان
۱۵	پاکور سوم	سده دوم میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان
۱۶	منوچهر سوم	سده دوم میلادی		پسر منوچهر دوم	دست‌نشانده اشکانیان
۱۷	اردشیر چهارم	سده دوم میلادی		پسر منوچهر سوم	دست‌نشانده اشکانیان
۱۸	وهشیر دوم	۲۰۶–۲۱۰ میلادی		؟	دست‌نشانده اشکانیان؛ آخرین شاه دودمان بازرنگی
۱۹	شاپور	سده سوم میلادی		برادر اردشیر یکم ساسانی	دست‌نشانده اشکانیان
۲۰	اردشیر پنجم (اردشیر یکم ساسانی)	سده سوم میلادی		نخستین شاهنشاه ایران از دودمان ساسانی	دست‌نشانده اشکانیان

شاهنشاهی ساسانی^[۴۵] ۲۲۴ تا ۶۵۲ میلادی ویرایش

شاهنشاهان ساسانی، ۲۲۴ تا ۶۵۲ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
اردشیر یکم	اَرْتَخْشَتْرَ 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥		اردشیر پاپکان، شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: سپتامبر ۲۴۲ - به مرگ طبیعی فوت کرد	ح. ۲۱۲ میلادی به عنوان شاه پارس و از ۲۸ آوریل ۲۲۴. م به عنوان شاهنشاه ایران	سپتامبر ۲۴۲ میلادی	پسر پاپک شاه پارس پسر ساسان موبد آتشکده آناهیتا در استخر	نخست شاه ایالت پارس بود و سپس با شکست دادن اردوان پنجم آخرین شاه اشکانی شاهنشاه ایران شد و شاهنشاهی ساسانی را بنیان گزاری کرد
شاپور یکم	شَهْپُوهْرْ 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩		شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	مرگ مه ۲۷۰. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	۱۲ آوریل ۲۴۰. م	مه ۲۷۰. م	پسر اردشیر یکم	در زمان زندگی پدر بر تخت نشست. غلبه و پیروزی شاپور یکم بر سه امپراتور روم، کشته شدن گوردیان سوم، اسارت والرین و زانو زدن وی در مقابل شاپور یکم و باج گرفتن از فیلیپ عرب
هرمز یکم	اَئُوهُرْمَزْدَ اَرْتَخْشَتْرَ 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣		اَپرینَک شاه بزرگ ارمنان شاه (شاه ارمنستان) شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: ژوئن ۲۷۱. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	مه ۲۷۰. م	ژوئن ۲۷۱. م	پسر شاپور یکم	در کنار پدر خود، در جنگ‌های روم و ارمنستان دلاوری‌های بسیاری از خود نشان داده بود. پس از شاپور یکم، شاهنشاه ایران شد
بهرام یکم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		گیلان شاه کرمانشاه شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: سپتامبر ۲۷۴. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	ژوئن ۲۷۱. م	سپتامبر ۲۷۴. م	پسر شاپور یکم	در زمان فرمانروایی شاپور یکم، بهرام به عنوان شهربان گیلان و با عنوان گیلانشاه خدمت کرد. بهرام بعد از مرگ برادرش هرمز یکم با حمایت کرتیر موبد موبدان به سلطنت رسید و با برادرش نرسه به توافق رسید تا او عنوان ارمنشاه را نگه دارد. مانی در زمان او اعدام شد.
بهرام دوم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: از ۲۹۳. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	سپتامبر ۲۷۴. م	۲۹۳. م	پسر بهرام یکم	بهرام دوم نخستین شاهنشاهی بود که با تصویر همسر و فرزندش سکه زد. بهرام با امپراتور جدید روم، دیوکلسین صلح کرد. ایران بخشی از غرب ارمنستان را در اختیار رومیان قرار داد و بخش‌های باقی‌مانده آن سرزمین کماکان تحت فرمان نرسه باقی ماند.
بهرام سوم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		سکانشاه شاهنشاه ایران و انیران	مرگ:؟	۲۹۳م	۲۹۳م	پسر بهرام دوم	در رقابت بر سر پادشاهی، از نرسی، عموی پدرش شکست خورد.
نرسی	نَرْسِهْ 𐭭𐭥𐭮𐭧𐭩		سکان شاه بزرگ ارمنان شاه شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: سپتامبر ۳۰۲. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	۲۹۳. م	سپتامبر ۳۰۲. م	پسر شاپور یکم	در برخورد با رومیان بر سر مسئله ارمنستان، در نبرد ساتالا از گالریوس، فرمانده رومی، شکست خورد تا با اسیر شدن خانواده‌اش مجبور به پذیرش عهدنامه نصیبین شود. وی پس از مدتی از مقام شاهنشاهی کناره گرفت.
هرمز دوم	اَئُوهُرمَزْدْ 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣		شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: فوریهٔ ۳۰۹. م - به دست وزرگان کشته شد	سپتامبر ۳۰۲. م	فوریهٔ ۳۰۹. م	پسر نرسی	در دوران او تیرداد سوم شاه ارمنستان که پس از شکست ایران از روم، از ایران جدا شده بود به صورت رسمی مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود اعلام کرد
آذرنرسی	آتورنَرْسِهْ		شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: مارس ۳۰۹. م - به دست وزرگان عزل و کشته شد	فوریهٔ ۳۰۹. م	مارس ۳۰۹. م	پسر هرمز دوم	آذر نرسه یکی از پسران هرمز دوم و از زن اول او بود که بعد از پدر برتخت نشست؛ ولی چون اعیان و نجبای مملکت را ناراضی نمود، پس از چند ماه از سلطنت خلع و کشته شد
شاپور دوم	شَهْپُوهْرْ 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩		هویَه سُنبا (به تازی: ذوالاکتاف)، شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	تولد: ۳۰۹. م مرگ: ۳۷۹. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	۳۰۹. م	۳۷۹. م	پسر هرمز دوم	او پسر هرمز دوم و مدت سلطنت او هفتاد سال بود. فتنهٔ قبایل عرب را فرونشاند و امنیت را در مرزهای شاهنشاهی برقرار کرد. قدرت وزرگان ساسانی را کاهش داد. پیروزی بر ژولیان امپراتور روم قلمروهای از دست رفته طی عهدنامه نصیبین را بازپس گرفت
اردشیر دوم	اَرْتَخْشَتْرَ 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥		شاه آدیابن (نخوردشیرگان) شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: ۳۸۳. م - به دست وزرگان کشته شد	۳۷۹. م	۳۸۳. م	برادر شاپور دوم	او که برادر شاپور دوم بود، در زمان شاهنشاهی برادرش به عنوان شاه آدیابن (نخوردشیرگان) خدمت کرد و در جنگ‌های شاپور در برابر رومیان نیز حاضر بود.
شاپور سوم	شَهْپُوهْرْ 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩		شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: دسامبر ۳۸۸. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۳۸۳. م	۳۸۸. م	پسر شاپور دوم	امضای توافق میان ایران و روم در رابطه با مسئله ارمنستان و تقسیم آن به دو بخش شرقی و غربی - بخش شرقی پادشاهی ارمنستان که وسیع‌تر بود، به ایران رسید. شاهنشاه ایران یک شاهزاده اشکانی و البته مسیحی به نام خسرو را به عنوان شاه ارمنستان شرقی برگزید
بهرام چهارم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		کرمانشاه بزرگ کوشانشاه شاه بزرگ شاهنشاه ایران و انیران	مرگ: ۳۹۹. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۳۸۸. م	۳۹۹. م	پسر شاپور دوم	بسته شدن پیمان صلح با روم، شاید بدان سبب که موبدان را از تعقیب و آزار مسیحیان آن حدود، بازمی‌داشت منجر به ناخرسندی آنها، از بهرام شد.
یزدگرد یکم	یَزْدَکِرْتُ 𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩		رامشهر شاه بزرگ شاهنشاه ایران (درباریان و روحانیان زرتشتی وی را بزه کار می‌خواندند)[۴۶]	مرگ: ۴۲۰. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۳۹۹. م	۴۲۰. م	پسر شاپور سوم	آزادی مذهبی دیگر ادیان، صلح طولانی مدت با روم، کفالت تئودئوس دوم امپراتور روم شرقی، سرکوب و قتل وزرگان، مقابله با هجوم هپتالیان به مرزهای شرقی و هون‌ها به مرزهای شمالی
شاپور چهارم	شَهْپُوهْرْ 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩		بزرگ ارمنان شاه شاهنشاه ایران	مرگ ۴۲۰. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۴۲۰. م	۴۲۰. م	پسر یزدگرد یکم	وی در زمان فرمانروایی پدرش یزدگرد یکم، شاه ارمنستان بود
خسرو	خسرو زورستان		شاهنشاه ایران	؟	۴۲۰. م	۴۲۰. م - در رقابت با پسرعمویش بهرام پنجم بر سر سلطنت شکست خورد	پسر بهرام چهارم	وزرگان بعد از کشته شدن یزدگرد یکم و پسرش شاپور چهارم، خسرو را به شاهی برگزیدند
بهرام پنجم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		گور، شاهنشاه ایران	تولد: ۳۷۷ یا ۴۰۰. م مرگ: ۲۰ ژوئن ۴۳۸. م	۴۲۰. م	۲۰ ژوئن ۴۳۸. م - به دست وزرگان در شکارگاه به قتل رسید	پسر یزدگرد یکم	ادامه صلح با روم، رسیدگی به امور مردم و رفاه آنان
یزدگرد دوم	یَزْدَکِرْتُ 𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩		شاهنشاه ایران	مرگ ۱۵ دسامبر ۴۵۷. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	۲۰ ژوئن ۴۳۸. م	۱۵ دسامبر ۴۵۷. م	پسر بهرام پنجم	سختگیری‌های شدید مذهبی، سرکوب شورش ارمنستان در نبرد آوارایر
هرمز سوم	اَئوهُرْمَزْدَ 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣		کوشانشاه شاهنشاه ایران	مرگ: ۴۵۹. م - در جنگ بر سر قدرت به دست برادرش پیروز یکم کشته شد	۴۵۷. م	۴۵۹. م	پسر یزدگرد دوم
پیروز یکم	پیروئوزَت 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰		سکانشاه بزرگ کوشانشاه شاه بزرگ شاهنشاه ایران	مرگ: ژانویهٔ ۴۸۴. م - در نبرد هرات (۴۸۴ میلادی) با هپتالیان در مرزهای شرقی قلمروی ساسانی کشته شد	۴۵۹. م	ژانویهٔ ۴۸۴. م	پسر یزدگرد دوم	ادامه مقابله با هجوم کیداریان به مرزهای شرقی ساسانیان که از زمان پدرش یزدگرد دوم آغاز شده بود، مقابله با هجوم هپتالیان به مرزهای شرقی ساسانیان که از زمان پدرش یزدگرد دوم آغاز شده بود
بلاش	وُلْگشْ، بهداد		شاهنشاه ایران	مرگ: ۴۸۸. م - به دست وزرگان کشته شد	فوریهٔ ۴۸۴. م	۴۸۸. م	پسر یزدگرد دوم
کواد یکم	کَوات، 𐭪𐭥𐭠𐭲		شاه بزرگ شاهنشاه ایران	تولد :ژوئن ۴۴۹ یا ۴۷۲ مرگ :۱۳ سپتامبر ۵۳۱. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	دور اول: ۴۸۸–۴۹۶. م	۴۹۶. م	پسر پیروز یکم	ظهور مزدک و طرفداری از وی، در پی شورش مردم و وزرگان، برکنار و زندانی شد.
جاماسب	زاماسْبَ		شاهنشاه ایران		۴۹۶. م	۴۹۹. م	پسر پیروز یکم	در پی فرار برادرش قباد از زندان، از سلطنت کناره‌گیری و به حکومت طبرستان منصوب شد
کواد یکم	کَوات، 𐭪𐭥𐭠𐭲		شاهنشاه	تولد: ژوئن ۴۴۹ یا ۴۷۲. م مرگ: ۱۳ سپتامبر ۵۳۱. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	دوره دوم: ۴۹۹. م	۱۳ سپتامبر ۵۳۱. م	پسر پیروز یکم	پادشاهی دوباره، آغاز جنگ با روم شرقی که تا دوران خسرو پرویز ادامه داشت
خسرو یکم	خُسْراوْ 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩 hwslwb		گیلانشاه، انوشیروان، دادگر، شاه بزرگ شاهنشاه ایران	تولد: ۵۰۵. م مرگ :۳۱ ژانویهٔ ۵۷۹. م - به مرگ طبیعی فوت کرد	۱۳ سپتامبر ۵۳۱. م	۳۱ ژانویهٔ ۵۷۹. م	پسر کواد یکم	اصلاحات در امور اقتصادی، سیاسی کشور، بازسازی ارتش و تقسیم قلمروی ساسانی به چهار قسمت نظامی که مسئولیت هر قسمت را یک اسپهبد بر عهده داشت، نبرد با روم شرقی و تصرف انطاکیه، سرکوب شدید مزدکیان
هرمز چهارم	اَهورْمَزْدَ 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣		ترکزاد، شاهنشاه ایران	تولد: حدود ۵۵۵. م مرگ: ۵۹۰. م - به دست برادران همسرش گستهم و وندوی برکنار و چند روز پس از آن کشته شد	۳۱ ژانویهٔ ۵۷۹. م	۵ سپتامبر ۵۹۰. م	پسر خسرو یکم
خاندان مهران، ۵۹۰ تا ۵۹۱ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
بهرام ششم	وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭		مهران، چوبینه، شاهنشاه ایران (غاصب سلطنت)	مرگ: ح۵۹۲. م در ترکستان - با زمینه‌چینی خسروپرویز و به دست همسر خاقان ترک، مسموم و کشته شد.	سپتامبر ۵۹۰. م	بهار ۵۹۱. م	پسر بهرام گشنسب از خاندان مهران	کودتا علیه هرمز چهارم و سپس خسروپرویز، سلطنت را غصب و خود را شاهنشاه ایران نامید
خاندان اسپهبدان، ۵۹۴ تا ۶۰۰ میلادی[۴۷]
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
گستهم	ویستَهم		پیروز، فرخ، شاهنشاه ایران (مدعی سلطنت)	مرگ ۶۰۰. م - به دست همسرش گردیه[۴۸] (خواهر بهرام چوبین که بعدها به همسری خسرو دوم درآمد) کشته شد.	۵۹۴. م	۶۰۰. م	پسر شاپور از خاندان اسپهبدان	به همراه برادرش وندوی علیه شوهرخواهرشان، هرمز چهارم، کودتا و پس از عزل و قتل وی، خواهرزاده‌شان خسروپرویز را به شاهی رساندند اما بعد از کشته شدن برادرش به دست خسروپرویز، در ری ادعای پادشاهی کرد
خاندان ساسانی، ۲۲۴ تا ۶۵۲ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
خسرو دوم	خُسْراوْ 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩		پرویز، شاه بزرگ شاهنشاه ایران	مرگ ۲۹ فوریهٔ ۶۲۸. م - در پی کودتای وزرگان از سلطنت خلع و به دست آنان به قتل رسید	سپتامبر ۵۹۰. م	۲۵ فوریهٔ ۶۲۸. م	پسر هرمز چهارم	سرکوب وزرگان و مدعیان سلطنت مانند بهرام چوبین و دایی‌اش گستهم، آغاز دور جدید نبرد با روم شرقی که ۲۷ سال به طول انجامید که در اوایل با پیروزی‌هایی همراه بود اما در نهایت شکست خورد، تصرف دوباره مصر بعد از هزار سال، محاصره کنستانتینوپل پایتخت بیزانس
کواد دوم	کَوات، شیرویه 𐭪𐭥𐭠𐭲		شاهنشاه ایران	تولد: ۵۹۶. م مرگ: اکتبر ۶۲۸. م - به علت ابتلا به بیماری وبا در تیسفون فوت کرد	۲۵ فوریهٔ ۶۲۸. م	اکتبر ۶۲۸. م	پسر خسرو دوم	کودتا علیه پدرش خسرو دوم، صلح با بیزانس، بازگرداندن صلیب مقدس به مسیحیان
اردشیر سوم	اَرْتَخشَتْرَ، شیرزاد		کوچک، شاهنشاه ایران	تولد :۶۲۱ ۲۷ آوریل ۶۳۰. م - به دست شهربراز کشته شد	اکتبر ۶۲۸. م	۲۷ آوریل ۶۳۰. م	پسر کواد دوم
خاندان مهران، ۶۳۰ تا ۶۳۲ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
شهربراز	شَهْرَ‌بَرازَ، رومی زَن، پیرگ، مهران		شاهنشاه ایران	مرگ: ۹ ژوئن ۶۳۰. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۲۷ آوریل ۶۳۰. م	۹ ژوئن ۶۳۰. م	پسر اردشیر از خاندان مهران	شوهرخواهر خسرو دوم، از سرداران مشهور جنگ‌های بیست‌وهفت ساله و از غاصبان تخت شاهنشاهی ساسانی
شاپور پنجم	شَهْپُوهْرْ 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩، شَهْرَ‌بَرازَ، مهران		شاهنشاه ایران		ژوئن ۶۳۰. م	۶۳۰. م	پسر شهربراز و خواهرزاده خسرو دوم	در سال ۶۳۰ میلادی هنگامی که بوران‌دخت در سلطنت دوره نخست خود توسط بزرگان کشور خلع گشت، پسرعمه‌اش، شاپور شهربراز با همکاری چندی از بزرگان خود را پادشاه نامید و برای یک مدت بسیار کوتاه پادشاه ایران شد.
خاندان ساسانی، ۲۲۴ تا ۶۵۲ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
خسرو سوم	خُسْراوْ 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩		کوتاه، شاهنشاه ایران	مرگ پس از ژوئن ۶۳۵. م	۶۲۹. م	۶۳۰. م	پسر کواد پسر هرمز چهارم	سکه‌های نسبتاً کمیاب او ضرب تیسفون، اصطخر و کرمان هستند. نشان می‌دهد که او بر قسمت وسیعی از ایران حکومت کرده از جمله پایتخت ساسانی
جوانشیر			شاهنشاه ایران	مرگ: ۶۳۰. م - به دست وزرگان به قتل رسید	۶۳۰. م	خلع: ۶۳۰. م	پسر خسرو دوم
آزرمیدخت	آذرمیگ‌دُخْت		شهبانوی شهبانوان، بانبشن	۱۶ ژوئن ۶۳۱. م رستم فرخزاد، آذرمیدخت را به تلافی قتل پدرش نابینا و به قتل رساند	۶۳۱. م	۶۳۱. م	دختر خسرو دوم	بعد از پسرعمه‌اش شاپور شهروراز به سلطنت رسید
بوران‌دخت	پُورانْدُخْت		شهبانوی شهبانوان، بانبشن	مرگ اکتبر ۶۳۲. م - توسط جناح پهلو خفه شد (روایت دیگر نقل می‌کند به مرگ طبیعی فوت کرده‌است)	دوره اول حکومت ۱۷ ژوئن ۶۳۰. م	دوره دوم ۶۳۱–۱۶ ژوئن ۶۳۲. م	دختر خسرو دوم	دوره اول حکومت پس از شهر براز و دوره دوم پس از خلع خواهرش آذرمیدخت
پیروز دوم	گُشْنَسْبْ بَندَگ پیروئوزَت 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰		شاهنشاه ایران	مرگ دسامبر ۶۳۱. م- به دست وزرگان به قتل رسید	اکتبر ۶۳۱. م	دسامبر ۶۳۱. م	پسر چهاربخت دختر یزدانزاد پسر خسرو یکم
هرمز پنجم	اَئُوهُرْمَزْد 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣		شاهنشاه ایران	مرگ: ژوئن ۶۳۳. م - به دست رستم فرخزاد کشته شد.	اکتبر ۶۳۱. م	ژوئن ۶۳۳. م	پسر کواد دوم
خسرو چهارم	خُسْراوْ 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩 فرخزاد، خره زاد		بختیار، شاهنشاه ایران	مرگ: ژوئن ۶۳۳. م - به دست رستم فرخزاد کشته شد.[۴۹]	آوریل ۶۳۲. م	ژوئن ۶۳۳. م	پسر خسرو دوم
یزدگرد سوم	یَزْدَکِرْتُ 𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩		شاهنشاه ایران	تولد: ۶۲۴. م (یا ۷/۶۱۶م) مرگ: ۶۵۲. م - به دست آسیابانی در مرو کشته شد	۱۱ ژوئن ۶۳۳. م	۶۵۲. م	پسر شهریار و نوه خسرو دوم	پس از کشته شدن یزدگرد سوم، ایران توسط اعراب تصرف شد و خاندان ساسانی تا یک سدهٔ بعد از آن تنها در طبرستان و گیلان فرمان راندند.
مدعیان سلطنت ساسانی در شرق ایران،[۵۰] ۶۵۲ تا پس از ۷۳۱/۷۳۰ میلادی
نام دیهیمی	نام مهادین به زبان پهلوی	نگاره	فرنام	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
پیروز سوم	پیروئوزَت 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰		شاهنشاه	مرگ ۶۷۹/۶۷۸. م	۶۵۲م	۶۷۹/۶۷۸. م	پسر یزدگرد سوم
بهرام هفتم	ورهران (به چینی: آلوهان)		ورجاوند، شاهنشاه	مرگ ۷۱۰. م	۶۵۲. م	۷۱۰. م	پسر یزدگرد سوم
نرسی سوم	نِرسِه (به چینی: نی نیش)		شاه بزرگ		۶۷۹/۶۷۸. م	پس از ۷۰۹/۷۰۸. م	پسر پیروز سوم
خسرو پنجم	خُسْراوْ 𐭧𐭥𐭮𐭫𐭥𐭣𐭩 (به چینی: ژولو)		شاه بزرگ		۷۱۰. م	پس از ۷۳۱/۷۳۰. م	پسر بهرام هفتم

گاوباریان ویرایش

گاوباریان، دودمانی از شاهزادگان ساسانی بودند که از سال ۶۴۲ تا سال ۷۶۰ میلادی به مدت ۱۱۹ سال بر مناطق طبرستان و گیلان فرمانروایی کردند.

دودمان گاوباریان، ۶۴۲ تا ۷۶۰ میلادی
نام	نگاره سکه	فرنام	زادروز درگذشت	آغاز سلطنت	پایان سلطنت	خویشاوندی	یادداشت
گیل گیلانشاه		اسپهبد طبرستان	نامشخص ۶۸۱ م	۶۴۲ م	۶۶۰ م	پسر گیلانشاه
دابویه		اسپهبد طبرستان	نامشخص ۷۱۲ م	۶۶۰ م	۷۱۲ م	پسر گیل گیلانشاه
فرخان بزرگ		اسپهبد طبرستان	نامشخص ۷۲۸ م	۷۱۱ م	۷۲۸ م	پسر دابویه
دادمهر		اسپهبد طبرستان	نامشخص ۷۳۴ م	۷۲۱ م	۷۳۴ م	پسر فرخان بزرگ
فرخان کوچک		اسپهبد طبرستان	نامشخص نامشخص	۷۴۰ م	۷۴۸ م	پسر فرخان بزرگ
خورشید		اسپهبد طبرستان	نامشخص ۷۶۱ م	۷۴۸ م	۷۶۱ م	پسر دادمهر

باوندیان ویرایش

شاخه کیوسیه ویرایش

• باو
• سهراب یکم
• مهرمردان
• سهراب دوم
• شروین یکم
• شهریار یکم
• شاپور
• جعفر
• کارن یکم
• رستم یکم
• شروین دوم
• شهریار دوم
• دارا
• شهریار سوم

شاخه اسپهبدیه ویرایش

• شهریار چهارم
• کارن دوم
• رستم دوم
• علی یکم
• رستم سوم
• حسن یکم
• اردشیر یکم
• رستم چهارم

شاخه کینخواریه ویرایش

• اردشیر دوم
• محمد
• علی دوم
• یزدگرد
• شهریار پنجم
• کیخسرو
• شرف‌الملوک
• حسن

خلفا (۶۴۱ تا ۹۴۶ میلادی) ویرایش

خلفای راشدین، ۲۰ تا ۴۱ هجری قمری/۶۴۱ تا ۶۶۱ میلادی
نام	نام مهادین	کنیه	فرنام	نگاره	زادروز- مرگ	آغاز خلافت	پایان خلافت	خویشاوندی	یادداشت
عمر بن خطاب	عمر	ابوحفص	فاروق، امیرالمؤمنین		۳۲ پیش از هجرت/۵۹۰م تا ۲۵ذی الحجه۲۳ق/۶۴۴م	۲۲جمادی‌الثانی۱۳ه‍.ق/۶۳۵م	۲۵ذی الحجه۲۳ق/۶۴۴م	پسر خطاب پسر نفیل پسر عبدالعزی دخترش حفصه همسر پیامبر بود.	به دست پیروز نهاوندی غلام مسیحی مغیره بن شعبه والی بصره، کشته شد.
عثمان بن عفان	عثمان	ابوعمرو	ذوالنورین، امیرالمؤمنین		۴۶ پیش از هجرت/۵۷۶م تا ۱۸ذی الحجه۳۵ق/۶۵۶م	۲۹ذی الحجه۲۳ق/۶۴۴م	۱۸ذی الحجه۳۵ق/۶۵۶م	پسر عفان پسر ابوالعاص پسر امیه با دو دختر پیامبر ازدواج کرده بود.	در پیِ شورش مردم کشته شد.
علی بن ابی طالب	علی	ابوالحسن، ابوتراب	مرتضی، امیرالمؤمنین		رجب۲۳پیش از هجرت/۶۰۰ م تا ۲۱رمضان۴۰ ه/۳۱ ژانویه ۶۶۰ م۱۳	۱۹ذی الحجه۳۵ ه / ۶۵۶ م	۲۱رمضان۴۰ق/۶۶۰م	پسر ابوطالب عبدمناف (عمران) پسر عبدالمطلب با فاطمه دختر پیامبر ازدواج کرده بود.	به دست عبدالرحمن ابن ملجم مرادی از خوارج در حال (نماز) کشته شد.
حسن بن علی	حسن	ابومحمد	مجتبی		۱۵رمضان۳ق/۶۲۴م تا ۲۸صفر۴۹ق/۶۶۸م	۲۲رمضان۴۰ق/۶۶۰م	جمادی‌الاول یا ربیع‌الاول۴۱ق/۶۶۱م	پسر علی مادرش فاطمه دختر پیامبر بود.	کناره‌گیری کرد و مسموم شد و درگذشت.
سفیانیان، ۴۱ تا ۶۴ هجری قمری/۶۶۱ تا ۶۸۳ میلادی
نام	نام مهادین	کنیه	فرنام	نگاره	زادروز- مرگ	آغاز خلافت	پایان خلافت	خویشاوندی	یادداشت
معاویه یکم		ابوعبدالله	امیرالمؤمنین		۲۱پیش از هجرت/۶۰۰م تا ۱۵رجب۶۰ق/۶۸۰م	ربیع‌الاول۴۱ق/۶۶۱م	۱۵رجب۶۰ق/۶۸۰م	پسر ابوسفیان صخر پسر حرب پسر امیه خواهرش ام حبیبه رمله همسر پیامبر بود.
یزید یکم			امیرالمؤمنین		۲۶ق/۶۴۷م تا ۱۴ربیع‌الاول۶۴ق/۶۸۳م	۱۵رجب۶۰ق/۶۸۰م	۱۴ربیع‌الاول۶۴ق/۶۸۳م	پسر معاویه یکم
معاویه دوم		ابوعبدالرحمن، ابولیلی	امیرالمؤمنین		۴۳ق/۶۶۳م تا ۲۵ربیع‌الثانی۶۴ق/۶۸۳م	۱۴ربیع‌الاول۶۴ق/۶۸۳م	۲۵ربیع‌الثانی۶۴ق/۶۸۳م	پسر یزید یکم
زبیریان، ۶۴ تا ۷۳ هجری قمری/۶۸۳ تا ۶۹۲ میلادی
نام	نام مهادین	کنیه	فرنام	نگاره	زادروز- مرگ	آغاز خلافت	پایان خلافت	خویشاوندی	یادداشت
عبدالله بن زبیر	عبدالله	ابوبکر	امیرالمؤمنین		۱ق/۶۲۲م تا ۱۵جمادی‌الاول۷۳م/۶۹۲م	ربیع‌الثانی۶۴ق/۶۸۳م	۱۵جمادی‌الاول۷۳م/۶۹۲م	پسر زبیر پسر عوام مادرش اسماء دختر ابوبکر صدیق بود.	بر تمام سرزمین‌های خلافت به جز شام و مصر فرمانروا بود. کشته شد.
مروانیان، ۶۴ تا ۱۳۲ هجری قمری/۶۸۳ تا ۷۵۰ میلادی
نام	نام مهادین	کنیه	فرنام	نگاره	زادروز- مرگ	آغاز خلافت	پایان خلافت	خویشاوندی	یادداشت
مروان یکم		ابوحکم، ابوعبدالملک	امیرالمؤمنین		۲ق/۶۲۳م تا ۲۷رمضان۶۵ق/۶۸۴م	۳ذی القعده۶۴ق/۶۸۳م	۲۷رمضان۶۵ق/۶۸۴م	پسر حکم بن ابوالعاص بن امیه	در عمل تنها بر شام حاکم بود.
عبدالملک		ابوالولید	امیرالمؤمنین		رمضان۲۶ق/۶۴۷م تا ۱۴شوال۸۶ق/۷۰۵م	۲۷رمضان۶۵ق/۶۸۴م	۱۴شوال۸۶ق/۷۰۵م	پسر مروان یکم	تا سال ۷۳ق/۶۹۲م تنها بر شام حاکم بود.
ولید یکم		ابوالعباس	امیرالمؤمنین		۴۷ق/۶۶۷م تا ۱۵جمادی‌الثانی۹۶ق/۷۱۵م	۱۴شوال۸۶ق/۷۰۵م	۱۵جمادی‌الثانی۹۶ق/۷۱۵م	پسر عبدالملک
سلیمان		ابوایوب، ابوتراب	امیرالمؤمنین		۵۴ق/۶۷۴م تا ۲۰صفر۹۹ق/۷۱۷م	۱۵جمادی‌الثانی۹۶ق/۷۱۵م	۲۰صفر۹۹ق/۷۱۷م	پسر عبدالملک
عمر بن عبدالعزیز	عمر	ابوحفص، ابوخالد، ابویزید	امیرالمؤمنین		۶۲ق/۶۸۱م تا ۲۵رجب۱۰۱ق/۷۲۰م	۲۰صفر۹۹ق/۷۱۷م	۲۵رجب۱۰۱ق/۷۲۰م	پسر عبدالعزیز پسر مروان یکم
یزید دوم		ابوخالد	امیرالمؤمنین		۶۵ق/۶۸۴م تا ۲۵شعبان۱۰۵ق/۷۲۴م	۲۵رجب۱۰۱ق/۷۲۰م	۲۵شعبان۱۰۵ق/۷۲۴م	پسر عبدالملک
هشام		ابوالولید	امیرالمؤمنین		۷۲ق/۶۹۱م تا ۶ربیع‌الثانی۱۲۵ق/۷۴۳م	۲۵شعبان۱۰۵ق/۷۲۴م	۶ربیع‌الثانی۱۲۵ق/۷۴۳م	پسر عبدالملک
ولید دوم		ابوالعباس	امیرالمؤمنین		۸۴ق/۷۰۲م تا ۲۷جمادی‌الثانی۱۲۶ق/۷۴۴م	۶ربیع‌الثانی۱۲۵ق/۷۴۳م	۲۷جمادی‌الثانی۱۲۶ق/۷۴۴م	پسر یزید دوم
یزید سوم		ابوالعباس	امیرالمؤمنین		۸۷/۷۰۵م تا ۲۰ذی الحجه۱۲۶ق/۷۴۴م	۲۷جمادی‌الثانی۱۲۶ق/۷۴۴م	۲۰ذی الحجه۱۲۶ق/۷۴۴م	پسر ولید یکم
ابراهیم		ابواسحاق	امیرالمؤمنین		مرگ صفر۱۳۲ق/۷۵۰م	۲۰ذی الحجه۱۲۶ق/۷۴۴م	۱۴صفر۱۲۷ق/۷۴۴م	پسر ولید یکم	کناره‌گیری کرد.
مروان دوم		ابوعبدالله، ابوعبدالملک، ابوعبدالرحمن	امیرالمؤمنین		۷۴ق/۶۹۳م تا ۲۷ذی الحجه۱۳۲ق/۷۵۰م	۱۴صفر۱۲۷ق/۷۴۴م	۲۷ذی الحجه۱۳۲ق/۷۵۰م	پسر محمد بن مروان یکم	کشته شد. پس از این خلافت خاندان اموی در اندلس ادامه یافت.
عباسیان، ۱۳۲ تا ۳۳۴ هجری قمری/۷۵۰ تا ۹۴۶ میلادی
نام	نام مهادین	کنیه	فرنام	نگاره	زادروز- مرگ	آغاز خلافت	پایان خلافت	خویشاوندی	یادداشت
سفاح	عبدالله	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، مرتضی		۱۰۸ق/۷۲۶م تا ۱۳ذی الحجه۱۳۶ق/۷۵۴م	۱۳ربیع‌الاول۱۳۲ق/۷۵۰م	۱۳ذی الحجه۱۳۶ق/۷۵۴م	پسر محمد پسر علی پسر عبدالله بن عباس
منصور	عبدالله	ابوجعفر	امیرالمؤمنین، المنصور بالله		۷ذی الحجه۹۷ق/۷۰۶م تا ۶ذی الحجه۱۵۸ق/۷۷۵م	۱۳ذی الحجه۱۳۶ق/۷۵۴م	۶ذی الحجه۱۵۸ق/۷۷۵م	پسر محمد پسر علی پسر عبدالله بن عباس
مهدی	محمد	ابوعبدالله	امیرالمؤمنین، المهدی بالله		۱۲۶ق/۷۴۳م تا ۲۲محرم۱۶۹ق/۷۸۵م	۶ذی الحجه۱۵۸ق/۷۷۵م	۲۲محرم۱۶۹ق/۷۸۵م	پسر منصور
هادی	موسی	ابومحمد	امیرالمؤمنین، الهادی بالله		۱۴۸ق/۷۶۴م تا ۱۶ربیع‌الاول۱۷۰ق/۷۸۶م	۲۲محرم۱۶۹ق/۷۸۵م	۱۶ربیع‌الاول۱۷۰ق/۷۸۶م	پسر مهدی
رشید	هارون	ابوجعفر	امیرالمؤمنین، الرشید بالله		۱۵۱ق/۷۶۷م تا ۳جمادی‌الثانی۱۹۳ق/۸۰۹م	۱۷ربیع‌الاول۱۷۰ق/۷۸۶م	۳جمادی‌الثانی۱۹۳ق/۸۰۹م	پسر مهدی
امین	محمد	ابوعبدالله	امیرالمؤمنین، الامین بالله		رمضان۱۷۰ق/۷۸۶م تا ۲۶محرم۱۹۸ق/۸۱۳م	۳جمادی‌الثانی۱۹۳ق/۸۰۹م	۲۶محرم۱۹۸ق/۸۱۳م	پسر رشید	کشته شد.
مأمون	عبدالله	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، المأمون بالله		۱۷ربیع‌الاول۱۷۰ق/۷۸۶م تا ۱۶رجب۲۱۸ق/۸۳۳م	۲۶محرم۱۹۸ق/۸۱۳م	۱۶رجب۲۱۸ق/۸۳۳م	پسر رشید
مبارک	ابراهیم		امیرالمؤمنین، المبارک بالله		۱۶۲ق/ تا ۲۲۴ق/۸۳۹م	محرم۲۰۲ق/۸۱۷م	۲۳ذی الحجه۲۰۳ق/۸۱۹م	پسر مهدی	برکنار شد.
معتصم	محمد	ابواسحاق	امیرالمؤمنین، المعتصم بالله		۱۸۰ق/۷۹۶م تا ۱۸ربیع‌الاول۲۲۷ق/۸۴۲م	۱۶رجب۲۱۸ق/۸۳۳م	۱۸ربیع‌الاول۲۲۷ق/۸۴۲م	پسر رشید
واثق	هارون	ابوجعفر	امیرالمؤمنین، الواثق بالله		۲۰۰ق/۸۱۶م تا ۲۳ذی الحجه۲۳۲ق/۸۴۷م	۱۸ربیع‌الاول۲۲۷ق/۸۴۲م	۲۳ذی الحجه۲۳۲ق/۸۴۷م	پسر معتصم
متوکل	جعفر	ابوالفضل	امیرالمؤمنین، المتوکل علی‌الله		۲۰۵ق/۸۲۱م تا ۴شوال۲۴۷ق/۸۶۱م	۲۳ذی الحجه۲۳۲ق/۸۴۷م	۴شوال۲۴۷ق/۸۶۱م	پسر معتصم	کشته شد.
منتصر	محمد	ابوجعفر	امیرالمؤمنین، المنتصر بالله		۲۲۳ق/۸۳۸م تا ۳ربیع‌الثانی۲۴۸ق/۸۶۲م	۴شوال۲۴۷ق/۸۶۱م	۳ربیع‌الثانی۲۴۸ق/۸۶۲م	پسر متوکل
مستعین	احمد	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، المستعین بالله		۲۲۵ق/۸۴۰م تا ۴محرم۲۵۲ق/۸۶۶م	۳ربیع‌الثانی۲۴۸ق/۸۶۲م	۴محرم۲۵۲ق/۸۶۶م	پسر محمداکبر پسر معتصم	کشته شد.
معتز	محمد (یا زبیر)	ابوعبدالله	امیرالمؤمنین، المعتز بالله		۲۳۲ق/۸۴۷م تا ۲۷رجب۲۵۵ق/۸۶۹م	۴محرم۲۵۲ق/۸۶۶م	۲۷رجب۲۵۵ق/۸۶۹م	پسر متوکل	کشته شد.
مهتدی	محمد	ابواسحاق	امیرالمؤمنین، المهتدی بالله		۲۱۷ق/۸۳۲م تا ۱۸رجب۲۵۶ق/۸۷۰م	۲۷رجب۲۵۵ق/۸۶۹م	۱۸رجب۲۵۶ق/۸۷۰م	پسر واثق	کشته شد.
معتمد	احمد	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، المعتمد علی‌الله		۲۲۸ق/۸۴۳م تا ۲۰رجب۲۷۹ق/۸۹۲م	۱۸رجب۲۵۶ق/۸۷۰م	۲۰رجب۲۷۹ق/۸۹۲م	پسر متوکل
معتضد	احمد	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، المعتضد علی‌الله		۲۴۲ق/۸۵۶م تا ۲۲ربیع‌الثانی۲۸۹ق/۹۰۲م	۲۰رجب۲۷۹ق/۸۹۲م	۲۲ربیع‌الثانی۲۸۹ق/۹۰۲م	پسر موفق پسر متوکل
مکتفی	علی	ابومحمد	امیرالمؤمنین، المکتفی بالله		۲۶۴ق/۸۷۸م تا ۱۲ذی القعده۲۹۵ق/۹۰۸م	۲۲ربیع‌الثانی۲۸۹ق/۹۰۲م	۱۲ذی القعده۲۹۵ق/۹۰۸م	پسر معتضد
مقتدر	جعفر	ابوالفضل	امیرالمؤمنین، المقتدر بالله		۲۱رمضان۲۸۲ق/۸۹۵م تا ۲۷شوال۳۲۰ق/۹۳۲م	۱۲ذی القعده۲۹۵ق/۹۰۸م	۲۱ربیع‌الاول۲۹۶ق/۹۰۹م	پسر معتضد	برکنار شد.
مرتضی	عبدالله	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، المرتضی بالله، المنتصف بالله		۲۴۶ق/۸۶۰م تا ۲۲ربیع‌الثانی۲۹۶ق/۹۰۹م	۲۱ربیع‌الاول۲۹۶ق/۹۰۹م	۲۲ربیع‌الاول۲۹۶ق/۹۰۹م	پسر معتز	برکنار و کشته شد.
مقتدر	جعفر	ابوالفضل	امیرالمؤمنین، المقتدر بالله		۲۱رمضان۲۸۲ق/۸۹۵م تا ۲۷شوال۳۲۰ق/۹۳۲م	۲۲ربیع‌الاول۲۹۶ق/۹۰۹م	۱۵محرم۳۱۷ق/۹۲۹م	پسر معتضد	خلافت دوباره. برکنار شد.
قاهر	محمد	ابومنصور	امیرالمؤمنین، القاهر بالله		۲۸۷ق/۹۰۰م تا ۳۳۸ق/۹۴۸م	۱۵محرم۳۱۷ق/۹۲۹م	۱۶محرم۳۱۷ق/۹۲۹م	پسر معتضد	برکنار شد.
مقتدر	جعفر	ابوالفضل	امیرالمؤمنین، المقتدر بالله		۲۱رمضان۲۸۲ق/۸۹۵م تا ۲۷شوال۳۲۰ق/۹۳۲م	۱۶محرم۳۱۷ق/۹۲۹م	۲۷شوال۳۲۰ق/۹۳۲م	پسر معتضد	خلافت سه باره.
قاهر	محمد	ابومنصور	امیرالمؤمنین، القاهر بالله		۲۸۷ق/۹۰۰م تا ۳۳۸ق/۹۴۸م	۲۷شوال۳۲۰ق/۹۳۲م	۶جمادی‌الاول۳۲۲ق/۹۳۴م	پسر معتضد	خلافت دوباره. برکنار و نابینا شد.
راضی	احمد (یا محمد)	ابوالعباس	امیرالمؤمنین، الراضی بالله		۲۹۷ق/ ۹۱۰م تا ۲۰ربیع‌الاول۳۲۹ق/۹۴۰م	۶جمادی‌الاول۳۲۲ق/۹۳۴م	۲۰ربیع‌الاول۳۲۹ق/۹۴۰م	پسر مقتدر
متقی	ابراهیم	ابواسحاق	امیرالمؤمنین، المتقی بالله		۲۹۷ق/ ۹۱۰م تا شعبان۳۵۷ق/۹۶۸م	۲۰ربیع‌الاول۳۲۹ق/۹۴۰م	۲۰صفر۳۳۳ق/۹۴۴م	پسر مقتدر	برکنار و نابینا شد.
مستکفی	عبدالله	ابوالقاسم	امیرالمؤمنین، المستکفی بالله		۲۹۲ق/۹۰۵م تا ۳۳۸ق/۹۵۰م	۲۰صفر۳۳۳ق/۹۴۴م	۲۲جمادی‌الثانی۳۳۴ق/۹۴۶م	پسر مکتفی	برکنار و نابینا شد. پس از این خلافت قدرت فرمانروایی بر ایران نداشت. آل بویه، عباسیان را در بغداد حفظ کردند، که به نظر برخی از مسلمانان اهل سنت ، سلسله آنها را مشروعیت بخشید. خلافت خاندان عباسی تا ۶۵۶ق/۱۲۵۸م در بغداد و پس از آن در قاهره ادامه یافت.

میان پرده‌های ایرانی ویرایش

طاهریان ویرایش

صفاریان ویرایش

علویان تبرستان ویرایش

سامانیان ویرایش

زیاریان ویرایش

پادشاهان دودمان زیاریان (۹۳۱ تا ۱۰۹۰ میلادی)

لقب	نام پادشاه	نگاره	آغاز پادشاهی	پایان پادشاهی
شاهنشاه زیاری	مرداویج زیاری		۳۱۹	۳۲۳
امیر زیاری	وشمگیر		۳۲۳	۳۵۶
امیر زیاری	بیستون پسر وشمگیر		۳۵۷	۳۶۶
امیر زیاری	قابوس پسر وشمگیر		۳۶۶ (دوره نخست) ۳۸۸ (دوره دوم)	۳۷۱ (دوره نخست) ۴۰۸ (دوره دوم)
امیر زیاری	منوچهر پسر قابوس		۴۰۳	۴۲۱
امیر زیاری	انوشیروان پسر منوچهر		۴۲۱	۴۳۵

بوییان ویرایش

لقب	کنیه	نام	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
آل بویهٔ فارس (۹۳۳–۱۰۶۲ میلادی)
عمادالدوله	ابوالحسن	علی			۸۹۱–۹۴۹	۹۳۴	۹۴۹	پسر بویه
عضدالدوله	ابوشجاع	پناه‌خسرو			۹۳۶–۹۸۳	۹۴۹	۹۸۳	پسر رکن‌الدوله برادرزاده عمادالدوله
شرف‌الدوله	ابوالفوارس	شیرذیل (شیردل)			۹۶۲–۹۸۹	۹۸۳	۹۸۹	پسر عضدالدوله
صمصام‌الدوله	ابوکالیجار	مرزبان			۹۶۴–۹۹۸	۹۸۹	۹۹۸	پسر عضدالدوله
بهاءالدوله	ابونصر	پیروزخوارشاذ			۹۷۱–۱۰۱۲	۹۹۸	۱۰۱۲	پسر عضدالدوله
سلطان‌الدوله	ابوشجاع	پناه‌خسرو			۹۹۲–۱۰۲۴	۱۰۱۲	۱۰۲۴	پسر بهاءالدوله
عمادالدوله	ابوکالیجار	مرزبان			۱۰۱۱–۱۰۴۸	۱۰۲۴	۱۰۴۸	پسر سلطان‌الدوله
—	ابومنصور	پولادستون			۱۰۶۲-؟	۱۰۴۸	۱۰۶۲	پسر عمادالدوله ابوکالیجار مرزبان

لقب	کنیه	نام	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
آل بویهٔ ری (۹۴۳–۱۰۲۹ میلادی)
رکن‌الدوله	ابوعلی	حسن			۸۹۸–۹۷۶	۹۳۵	۹۷۶	پسر بویه
فخرالدوله	ابوالحسن	علی			۹۵۲–۹۹۷	۹۷۶	۹۸۰	پسر رکن‌الدوله
مؤیدالدوله	ابومنصور	بویه			۹۴۱–۹۸۳	۹۷۷	۹۸۳	پسر رکن‌الدوله
فخرالدوله (بار دوم)	ابوالحسن	علی			۹۵۲–۹۹۷	۹۸۴	۹۹۷	پسر رکن‌الدوله
مجدالدوله	ابوطالب	رستم			۹۹۳–۱۰۲۹	۹۹۷	۱۰۲۹	پسر فخرالدوله

لقب	کنیه	نام	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
آل بویهٔ همدان (۹۷۶–۱۰۲۴ میلادی)
مؤیدالدوله	ابومنصور	بویه			۹۴۱–۹۸۳	۹۷۶	۹۸۳	پسر رکن‌الدوله
فخرالدوله	ابوالحسن	علی			۹۵۲–۹۹۷	۹۸۴	۹۹۷	پسر رکن‌الدوله
شمس‌الدوله	ابوطاهر	شاه‌خسرو			۱۰۲۱-؟	۹۹۷	۱۰۲۱	پسر فخرالدوله
سماءالدوله	ابوالحسن	؟ علی			۱۰۲۳-؟	۱۰۲۱	۱۰۲۳	پسر شمس‌الدوله

لقب	کنیه	نام	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
آل بویه عراق (۹۴۵–۱۰۵۵ میلادی)
معزالدوله	ابوالحسن	احمد			۹۱۵–۹۶۷	۹۴۵	۹۶۷	پسر بویه
عزالدوله	ابومنصور	بختیار			۹۴۳–۹۷۹	۹۶۷	۹۷۸	پسر معزالدوله
عضدالدوله	ابوشجاع	پناه‌خسرو			۹۳۷–۹۸۳	۹۷۸	۹۸۳	پسر رکن‌الدوله
صمصام‌الدوله	ابوکالیجار	مرزبان			۹۶۴–۹۹۸	۹۸۳	۹۸۷	پسر عضدالدوله
شرف‌الدوله	ابوالفوارس	شیرذیل (شیردل)			۹۶۲–۹۸۹	۹۸۷	۹۸۹	پسر عضدالدوله
بهاءالدوله	ابونصر	پیروزخوارشاذ			۹۷۰–۱۰۱۲	۹۸۹	۱۰۱۲	پسر عضدالدوله
سلطان‌الدوله	ابوشجاع	پناه‌خسرو			۹۹۲–۱۰۲۴	۱۰۱۲	۱۰۲۱	پسر بهاءالدوله
مشرف‌الدوله	ابوعلی	حسن			۱۰۰۲–۱۰۲۵	۱۰۲۱	۱۰۲۵	پسر بهاءالدوله
جلال‌الدوله	ابوطاهر	پیروزخسرو			۹۹۴–۱۰۴۳	۱۰۲۷	۱۰۴۴	پسر بهاءالدوله
عمادالدوله	ابوکالیجار	مرزبان			۱۰۱۱–۱۰۴۸	۱۰۴۴	۱۰۴۸	پسر سلطان‌الدوله
مَلِکِ رحیم	ابونصر	خسروپیروز			۱۰۵۸-؟	۱۰۴۸	۱۰۵۵	پسر عمادالدوله ابوکالیجار مرزبان

غزنویان ویرایش

غزنویان پس از ضعیف شدن سامانیان و صفاریان قلمرو آنان را تصرف کردند. در زمان اوج قدرت غزنویان که تا ری را تصرف نمودند ایران به دوبخش تقسیم شده بود آل بویه در غرب از گیلان تا فارس و خوزستان و عراق و غزنویان در شرق خراسان و سیستان و سند و تا نزدیکی هند را در تصرف داشتند و قدرت عباسیان در ایران کمرنگ شد.

سلجوقیان ویرایش

نام دیهیمی		نام اصلی	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
سلجوقیان (۱۰۳۷–۱۱۹۴ میلادی)
۱	طغرل یکم	محمد		رکن الدین، ابوطالب، بیگ، سلطان	۹۹۵–۱۰۶۳	۱۰۳۷	۱۰۶۳	پسر میکائیل پسر سلجوق	طغرل بیک ابوطالب محمد بن میکائیل (۴۵۵–۳۸۵ هجری قمری/۱۰۶۳–۹۹۳ میلادی) اولین سلطان و مؤسس سلسلهٔ سلجوقیان بود. او به مدت ۲۶ سال بر قلمرویی مشتمل بر ماوراءالنهر، خراسان بزرگ، فلات ایران و سرزمین‌های همجوار همچون قفقاز جنوبی، عراق، بخشی از آناتولی، و قسمتی از ارمنستان بزرگ حکومت کرد و سرانجام در سن ۷۰ سالگی در تجریش درگذشت و در ری برج طغرل مدفون شد. تحت سلطنت وی، سلجوقیان با ایجاد تسلط سیاسی بر خلافت عباسی در بغداد، رهبری جهان اسلام را به دست گرفتند.
۲	آلپ ارسلان	محمد		عضدالدوله، عضدالدین، ابوشجاع، سلطان	۱۰۳۹–۱۰۷۲	۱۰۶۳	۱۰۷۲	پسر چغری بیگ داود برادر طغرل یکم	عضدالدین ابوشجاع آلپ ارسلان محمد (زاده ۲۰ ژانویه ۱۰۲۹ – درگذشته ۱۵ دسامبر ۱۰۷۲) پسر چغری بیگ داوود، دومین شاه از سلسله سلجوقی در ایران بود که با پیروزی بر امپراتوری بیزانس در نبرد ملازگرد، قلمرو امپراتوری سلجوقی را با فتح گرجستان، ارمنستان و آناتولی گسترش داد. علی‌رغم شکوهی که پیرامون نام وی وجود دارد و مسلمانان او را فرماندهی بزرگ، مربی مردان، مردی راستگو، و دشمن همه خیانت‌ها می‌دانند، مسیحیان، برخلاف شهرت وی و پسرش ملکشاه، از او با تندی یاد می‌کنند. «آلپ ارسلان» یک لقب تمجیدی به زبان ترکی به معنای «شیر شجاع» می‌باشد. سلجوقیان نسب به سلجوق نامی می‌برند که یکی از خان‌های تُرکان اغوز در ماوراءالنهر و بخارا بوده‌است.
۳	ملکشاه یکم	حسن		جلال الدوله، جلال الدین، ابوالفتح، سلطان	۱۰۵۵–۱۰۹۲	۱۰۷۲	۱۰۹۲	پسر آلپ ارسلان	جلال الدوله معز الدنیا و الدین ابوالفتح ملکشاه بن آلب ارسلان بزرگ‌ترین سلطان سلجوقی و فاتح آناتولی بود که به دنبال پیروزی پدرش، آلب ارسلان، در نبرد ملازگرد امپراتوری بیزانس را از آناتولی بیرون راند. آلپ ارسلان برادرزادهٔ سلطان طغرل، بنیان‌گذار سلسله سلجوقی، است. ملکشاه پادشاهی یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ ایران را بر عهده داشت. ماندگارترین میراث وی، تنظیم تقویم جلالی است که به نام او و توسط گروهی از ریاضی‌دانان برجستهٔ آن زمان به سرپرستی عمر خیام انجام گرفت. ملکشاه قلمرو امپراتوری سلجوقی را تا سوریه و میانرودان (بین‌النهرین) گسترش داد. او در پانزدهم ماه شوال ۴۸۵ قمری در بغداد درگذشت. ملکشاه علاقه زیادی به ادبیات، علم و هنر نشان داد. از سلطنت او به خاطر مساجد باشکوه پایتخت خود (اصفهان)، اشعار عمر خیام و اصلاح تقویم (تقویم جلالی) یاد می‌شود. در دوره پادشاهی وی، مردم او از صلح داخلی و بُردباری مذهبی برخوردار بودند.
۴	محمود یکم			ناصرالدین، ابوالقاسم، سلطان	۱۰۸۶–۱۰۹۴	۱۰۹۲	۱۰۹۴	پسر ملکشاه یکم	محمود بن ملکشاه چهارمین پادشاه سلجوقی به مدت یک سال و اندی از ۴۸۵ تا ۴۸۷ ه‍.ق پادشاهی حکومت سلجوقی را بر عهده داشت. وزیر وی تاج‌الملک بود که در سال ۴۸۵ ه‍.ق به‌دست نیروهای نظامیه به قتل رسید.
۵	برکیارق	محمد		رکن الدین، ابوالمظفر، سلطان	۱۰۸۰–۱۱۰۵	۱۰۹۴	۱۱۰۵	پسر ملکشاه یکم	رکن‌الدین ابوالمظفر برکیارق (و نیز برکیارق) پنجمین پادشاه دودمان سلجوقیان ایران بود. وی پسر ملکشاه سلجوقی چهارمین سلطان این دودمان بود. وزرای او عبارتند از تاج‌الملک، فخرالملک، مویدالملک و مجدالملک.
۶	ملکشاه دوم			معزالدین، ابوالفتح، سلطان	۱۱۰۱ - ?	۱۱۰۵	۱۱۰۵	پسر برکیارق	به دست محمد یکم خلع و نابینا شد
۷	محمد یکم	طَپَر		غیاث الدین، ابوشجاع، سلطان	۱۰۸۲–۱۱۱۸	۱۱۰۵	۱۱۱۸	پسر ملکشاه یکم	محمد یکم که با نام غیاث‌الدین محمد و تَپَر نیز شناخته می‌شود، فرزند سلطان سلجوقی، ملکشاه یکم بود. وی برادر برکیارق بود و بعد از مرگ برادرش به حکومت رسید. در دوران ۱۳ سال حکومت سلطان محمدبن ملکشاه (۴۹۸–۵۱۱ ه‍.ق) وی در پی حل مشکلاتی بود که در بین وی و برادرش بود. همچنین، در این زمان که وی به پادشاهی رسید، به سرکوب اسماعیلیان و فتح نعمانیه پرداخت. در دوران سلطان محمد، پیشرفت‌هایی در علوم ادبی و اقتصادی حاصل شد، و همچنین در زمینهٔ دینی به سرکوب مخالفان دینی پرداخت. در این زمان از کمک‌های سلطان سنجر در خراسان در قلمرو سلجوقیان نیز باید یاد کرد.
۸	سنجر	احمد		معزالدین، ابوالحارث، سلطان	۱۰۸۷–۱۱۵۷	۱۰۹۷	۱۱۱۸	پسر ملکشاه یکم	معزالدین ابوالحارث احمد سَنجَر معروف به سلطان سَنجَر، فرزند سلطان ملکشاه سلجوقی بود. ابوالحارث احمد سنجر بن ملکشاه (سنجر به زبان ترکی به معنای رخنه‌گر است) به مدت پانزده سال بر ولایات شرقی امپراتوری سلجوقی حکمرانی کرد. برکیارق برادرِ ناتنیِ سنجر، او را زمانی که ده سال داشت به حکمرانی خراسان برگزید.
۹	محمود دوم			مغیث الدین، سلطان	۱۱۰۴–۱۱۳۱	۱۱۱۸	۱۱۳۱	پسر محمد یکم	مغیث الدین ابوالقاسم محمود بن محمد، سلطان سلجوقی بغداد در ۱۱۱۸ میلادی (درگذشت پدرش محمد یکم) بود. هنگامی که او چهارده ساله شد، بر عراق و ایران حکومت می‌کرد.
۱۰	داود			مغیث الدین، ابوالفتح، سلطان	? - ۱۱۳۲	۱۱۳۱	۱۱۳۲	پسر محمود دوم
۱۱	طغرل دوم			رکن الدین، ابوطالب، سلطان	۱۱۰۹–۱۱۳۴	۱۱۳۲	۱۱۳۴	پسر محمد یکم
۱۲	مسعود			غیاث الدین، ابوالفتح، سلطان	۱۱۰۹–۱۱۵۲	۱۱۳۴	۱۱۵۲	پسر محمد یکم
۱۳	ملکشاه سوم			مغیث الدین، سلطان	۱۱۲۸–۱۱۶۰	۱۱۵۲	۱۱۵۳	پسر محمود دوم
۱۴	محمد دوم			غیاث الدین، ابوشجاع، سلطان	۱۱۲۸–۱۱۶۰	۱۱۵۳	۱۱۶۰	پسر محمود دوم
۱۵	سلیمانشاه			معزالدین، ابوالحارث، سلطان	۱۱۱۸–۱۱۶۲	۱۱۶۰	۱۱۶۱	پسر محمد یکم	خلع شد
۱۶	ارسلان			رکن الدین، سلطان	۱۱۳۴–۱۱۷۶	۱۱۶۱	۱۱۷۶	پسر طغرل دوم
۱۷	طغرل سوم			رکن الدین، ابوطالب، سلطان	? - ۱۱۹۴	۱۱۷۶	۱۱۹۴	پسر ارسلان	کشته شد.

خوارزمشاهیان ویرایش

نام دیهیمی	نام اصلی	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
خوارزمشاهیان (۱۱۵۳–۱۲۳۱ میلادی)
قطب‌الدین محمد							پسر انوشتکین غرجه
علاءالدین اتسز	ابوالمظفر			۱۰۹۷/۱۱۰۵–۱۱۵۶	۱۱۵۳	۱۱۵۶	پسر قطب‌الدین محمد
تاج‌الدین ایل‌ارسلان	ابوالفتح			۱۱۷۱-?	۱۱۵۶	۱۱۷۲	پسر اتسز
جلال‌الدین سلطانشاه				۱۱۹۳-			پسر ایل ارسلان
علاءالدین تکش				۱۲۰۰-?	۱۱۷۲	۱۲۰۰	پسر ایل ارسلان
علاءالدین محمد	ابوالفتح			۱۲۲۰-?	۱۲۰۰	۱۲۲۰	پسر تکش
ترکان خاتون				۱۲۳۱-?	۱۲۰۰	۱۲۲۰	مادر سلطان محمد
جلال‌الدین منکبرنی				۱۲۳۱-?	۱۲۲۰	۱۲۳۱	پسر محمد

ایلخانان ویرایش

نام دیهیمی	نام اصلی	نگاره	لقب	زادروز- مرگ	آغاز شاهی	پایان شاهی	خویشاوندی	یادداشت
ایلخانان (۱۲۵۶–۱۳۵۷ میلادی)
هولاکو				۱۲۱۷–۱۲۶۵	۱۲۵۶	۱۲۶۵	پسر تولی‌خان، نوه چنگیزخان مغول	خلافت عباسی را نابود کرد.
اباقاخان				۱۲۳۴–۱۲۸۲	۱۲۶۵	۱۲۸۲	پسر هولاکو
سلطان احمد تکودار بن هولاکو				۱۲۸۴-؟	۱۲۸۲	۱۲۸۴	پسر هولاکو
ارغون‌خان بن اباقا				۱۲۵۸–۱۲۹۱	۱۲۸۴	۱۲۹۱	پسر اباقاخان
گیخاتون بن اباقا				۱۲۹۵-؟	۱۲۹۱	۱۲۹۵	پسر اباقاخان
بایدوخان بن طرغان				۱۲۹۵-؟	۱۲۹۵	۱۲۹۵
غازان بن ارغون	محمود			۱۲۷۱–۱۳۰۴	۱۲۹۵	۱۳۰۴	پسر ارغون‌خان
اولجایتو خدابنده بن ارغون				۱۲۸۰–۱۳۱۶	۱۳۰۴	۱۳۱۶	پسر ارغون‌خان
ابوسعید بهادرخان بن اولجایتو				۱۳۰۵–۱۳۳۵	۱۳۱۶	۱۳۳۵	پسر الجایتو
آرپاکاوون				۱۳۳۶-?	۱۳۳۵	۱۳۳۶	پس از ابوسعید قدرت ایلخانان رو به ضعف نهاد و تجزیه شد. جانشینان مغول بعد از او در حد مدعیان بودند که جایگاهی نداشتند یا به صورت محلی در آذربایجان بودند. در پایان حکومت ایلخانان (مغولان)، ایران شاهد ملوک‌الطوایفی در عرصه حکومت و نهضت‌های انقلابی ضد ایلخانان نظیر سربداران بود. دوران حکومت ایلخانان، افول و انحطاط را به همراه آورد.
موسی خان				۱۳۳۷-?	۱۳۳۶	۱۳۳۷
طغا تیمورخان				۱۳۵۳-?	۱۳۳۵	۱۳۵۳
محمد خان				۱۳۳۸-?	۱۳۳۶	۱۳۳۸
ساتی‌بیگ				۱۳۰۰–۱۳۴۵	۱۳۳۸	۱۳۳۹	دختر الجایتو

دودمان‌های محلی ویرایش

جلایریان (بغداد وغرب) ویرایش

• شیخ حسن بزرگ (۷۳۶ق)
• شیخ اویس بهادرخان (۷۵۷ق)
• جلال‌الدین حسین‌خان (۷۷۶ق)
• غیاث‌الدین سلطان احمد بهادر (۷۸۳ق)
• شاه محمود (۸۱۴-۸۱۳ق)

چوپانیان (تبریز)

• شیخ حسن چوپانی
• ملک اشرف چوپانی

آل مظفر یا مظفریان ویرایش

• مبارزالدین محمد (۵۹–۷۱۸ / ۵۸–۱۳۱۸)
• شاه محمود (۷۶–۷۵۹ / ۷۴–۱۳۵۸)
• عمادالدین احمد (۹۵–۷۸۶ / ۹۳–۱۳۸۴)
• نصرةالدین شاه یحیی (۹۵–۷۶۴ / ۹۳–۱۳۶۳)
• شاه شجاع مظفری
• زین‌العابدین بن شاه شجاع(۸۹–۷۸۶ / ۸۷–۱۳۸۴)
• شاه منصور (۹۵–۷۹۰ / ۹۳–۱۳۸۸)

آل اینجو ویرایش

کیاییان ویرایش

• سید امیر کیای مَلاطی، بنیان‌گذار حکومت خاندان کیاییان در گیلان. حکومت از (۷۶۳–۷۷۶) ق.
• سید رضی کیا حکومت از (۷۲۹–۷۹۹) ق.
• کارکیا سید محمد اول حکومت از (۸۲۹–۸۳۷) ق.
• کارکیا ناصر کیا حکومت از (۸۳۷–۸۵۱) ق.
• کارکیا سلطان محمد دوم حکومت از (: ۸۵۱–۸۸۳) ق.
• کارکیا میرزاعلی

...

تیموریان ویرایش

تصویر	نام پادشاه	لقب پادشاه	دوران سلطنت		دوران زندگی		یادداشت
	تیمور گورکان	صاحبقران	۱۳۷۰ میلادی	۱۸ فوریه ۱۴۰۵	۱۳۳۵ میلادی	۱۸ فوریه ۱۴۰۵	بنیان‌گذار سلسله
	شاهرخ گورکان	سلطان پادشاه	۱۸ فوریه ۱۴۰۵	۱۳ مارس ۱۴۴۷	۲۰ اوت ۱۳۷۷	۱۳ مارس ۱۴۴۷	پسر تیمور
	محمد گورکان	سلطان پادشاه الغ‌بیگ	۱۴ مارس ۱۴۴۷	۲۷ اکتبر ۱۴۴۹	۲۲ مارس ۱۳۹۴	۲۷ اکتبر ۱۴۴۹	پسر شاهرخ
پادشاه در آذربایجان و عراق (۱۴۰۴–۱۴۰۸):
	میرانشاه گورکان	سلطان میرزا	فوریه ۱۴۰۵	آوریل ۱۴۰۸	۱۳۶۶	آوریل ۱۴۰۸	پسر تیمور گورکان
پادشاه در فرارودان (۱۴۴۹–۱۴۶۹):
	عبداللطیف	سلطان میرزا	۲۷ اکتبر ۱۴۴۹	۹ می ۱۴۵۰	۱۴۲۰	۹ می ۱۴۵۰	پسر الغ بیگ
	عبدالله	سلطان میرزا	۹ می ۱۴۵۰	ژوئن ۱۴۵۱	۱۴۲۰	ژوئن ۱۴۵۱	پسر ابراهیم پسر شاهرخ
	ابوسعید گورکان	سلطان میرزا	ژوئن ۱۴۵۱	۱۷ فوریه ۱۴۶۹	۱۴۲۴	۱۷ فوریه ۱۴۶۹	پسر محمد میرزا، پسر میرانشاه، پسر تیمور
پادشاه در خراسان و سیستان (۱۴۴۹–۱۴۵۹) و (۱۴۶۹–۱۵۰۶) :
	بابر	سلطان میرزا	اکتبر ۱۴۴۹	۱۴۵۷	۱۴۲۲	۱۴۵۷	پسر بایسنقر، پسر شاهرخ
	ابراهیم	سلطان میرزا	۱۴۵۷	۱۴۵۹	۱۴۴۰	۱۴۶۰	پسر علاءالدوله میرزا پسر بایسنقر پسر شاهرخ
	حسین بایقرا	سلطان	مارس ۱۴۶۹	۴ می ۱۵۰۶	ژوئن ۱۴۳۸	۴ می ۱۵۰۶	پسر منصور پسر بایقرا پسر عمرشیخ پسر تیمور

آق‌قویونلو و قراقویونلو ویرایش

شماره	نام شاه	تصویر	سلطنت	تاج‌گذاری	تولد	مرگ	توضیحات
۱	مظفرالدین جهان شاه		۱۴۳۸ – ۱۴۶۷ میلادی ۸۱۷–۸۴۶ خورشیدی	۱۹ آوریل ۱۴۳۸ میلادی ۸۱۷ خورشیدی	۱۴۰۵ میلادی ۷۹۴ خورشیدی	۱۴۶۷ میلادی ۸۴۶ خورشیدی	بعد از مرگ شاهرخ بر تمام ایران تا هرات مسلط شد اما بعداً در جنگ قدرت از اوزون حسن شکست خورد و کشته شد.
۲	ابوالنصر سلطان اوزون حسن		۱۴۵۰ – ۶ ژانویه ۱۴۷۸ ۸۲۸ – ۱۷ دی ۸۵۶	۱۴۵۰ میلادی ۸۲۹ خورشیدی	۱۴۲۳ میلادی ۸۰۱ خورشیدی	۷ ژانویه ۱۴۷۸ ۱۷ دی ۸۵۶	حکومت کوچک آق‌قویونلو را به یک پادشاهی بزرگ تبدیل کرد، او جهانشاه قراقویونلو را شکست داد و کشت سپس به نبرد با ابوسعید فرمانروای تیموری رفت و با کشتن وی بر سرتاسر ایران چیره شد و با نام شاهنشاه ایران تاج‌گذاری کرد.
۳	ابوالفتح سلطان خلیل		۷ ژانویه ۱۴۷۸ – ۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ ۱۷ دی ۸۵۶ – ۲۵ خرداد ۸۵۷	۸ ژانویه ۱۶۷۸ ۱۸ دی ۸۵۷	۱۴۵۶ میلادی ۸۴۵ خورشیدی	۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ ۲۵ خرداد ۸۵۷	توسط برادرش یعقوب بیگ برکنار و سپس کشته شد
۴	ابوالمظفر سلطان یعقوب		۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ – ۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ ۲۵ خرداد ۸۵۷ – ۳ دی ۸۶۹	۱۶ ژوئن ۱۴۷۸ ۲۶ خرداد ۸۵۷	۱۴۶۴ میلادی ۸۴۳ خورشیدی	۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ ۳ دی ۸۶۹	وی با برکناری برادرش به سلطنت رسید، دوران سلطنت وی دوران تثبیت حکومت آق‌قویونلو‌ها بود و سرانجان توسط همسرش مسموم و کشته شد.
۵	ابوالفتح سلطان بایسنقر		۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ – ۵ ژوئن ۱۴۹۲ ۳ دی ۸۶۹ – ۱۶ خرداد ۸۷۱	۲۵ دسامبر ۱۴۹۰ ۴ دی ۸۶۹	۱۴۸۰ میلادی ۸۵۹ خورشیدی	۵ ژوئن ۱۴۹۲ ۱۶ خرداد ۸۷۱	توسط عموزاده‌اش رستم بیگ از سلطنت خلع و کشته شد.
۶	ابوالمظفر سلطان رستم		۵ ژوئن ۱۴۹۲ – ژوئیه ۱۴۹۷ ۱۶ خرداد ۸۷۱ – تیر ۸۷۶	۶ ژوئن ۱۴۹۲ ۱۷ خرداد ۸۷۱	نامشخص	ژوئیه ۱۴۹۷ تیر ۸۷۶	توسط عموزاده‌اش احمد بیگ کشته شد. دوران سلطنت وی دوران تثبیت بود.
۷	ابوالنصر سلطان احمد گوده		ژوئیه ۱۴۹۷ – ۱۳ دسامبر ۱۴۹۷ تیر ۸۷۶ – ۲۲ آذر ۸۷۶	ژوئیه ۱۴۹۷ تیر ۸۷۶	۱۴۷۶ میلادی ۸۵۵ خورشیدی	۱۳ دسامبر ۱۴۹۷ ۲۲ آذر ۸۷۶	وی در جنگ با آیبه سلطان و فرمانروای فارس کشته شد
۸	ابوالمکرم سلطان محمد		۱۳ دسامبر ۱۴۹۷ – ۱۵۰۰ ۲۲ آذر ۸۷۶ – ۸۷۹	۱۵ دسامبر ۱۴۹۷ ۲۴ آذر ۸۷۶	نامشخص	۱۵۰۰ ۱۵۰۰	حکومت را با برادرش تقسیم کرد، درجنگ با سلطان مراد شکست خورد و کشته شد
۹	ابوالمظفر سلطان الوند		۱۴۹۸ – ۱۵۰۱ ۸۷۷ – ۸۸۰	۱۴۹۸ میلادی ۸۷۷ خورشیدی	نامشخص	۱۵۰۲ ۱۵۰۲	حکومت را برادرش و بعداً عموزاده‌اش تقسیم کرد، درجنگ با شاه اسماعیل شکست خورد و کشته شد
۱۰	ابوالمظفر سلطان مراد		۱۵۰۰ – ۲۰ ژوئن ۱۵۰۳ ۸۷۹ – ۲۹ خرداد ۸۸۲	۱۵۰۰ میلادی ۸۷۹ خورشیدی	۱۴۹۰ میلادی ۸۶۹ خورشیدی	۱ ژانویه ۱۵۱۴ ۱۱ دی ۸۹۲	وی حکومت را با عموزاده‌اش تقسیم کرد در سال ۱۵۰۳ از شاه اسماعیل شکست خورد و سرانجام در سال ۱۵۱۴ توسط درمیش شاملو کشته شد.