فهرست ملکه‌های ایران

(تغییرمسیر از فهرست شهبانوان ایران)

این فهرستی از همسران سلطنتی حاکمانی است که بر ایران (ایران کنونی) قدرت داشتند. عنوان ملکه برای فرمانروای زن یا همسر سلطنتی در دودمان‌های خاصی از جمله ساسانیان و پهلوی به کار می‌رفت.[۱] این فهرست از زمان تأسیس شاهنشاهی ماد در حدود سال ۶۷۸ پیش از میلاد تا زمان سقوط سلطنت در سال ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۹ میلادی) است.

ملکه ایران
فرح پهلوی
آخرین دارنده مقام (رسمی)
۲۹ آذر ۱۳۳۸–۲۲ بهمن ۱۳۵۷
۲۱ دسامبر ۱۹۵۹–۱۱ فوریه ۱۹۷۹
جزئیات
شیوه خطابملکه
بانبشن
آغاز پادشاهی۶۷۸ پیش از میلاد
پایان پادشاهی۲۲ بهمن ۱۳۵۷ (۱۱ فوریه ۱۹۷۹)
سکونتگاه رسمیآپادانا
کاخ تچر
کاخ آپادانای شوش
کاخ اردشیر بابکان
طاق کسری
عالی‌قاپو
کاخ هشت‌بهشت
کاخ گلستان
کاخ سعدآباد
کاخ مرمر
کاخ نیاوران
گمارندهپادشاهان یا حاکمان ایران

مادها

ویرایش
پادشاهی ماد
تصویرنامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
آرینیسایشتوویگو۵۸۵ پیش از میلاد۵۵۰ پیش از میلادالیاتس
پادشاه لیدیه
[۲]

هخامنشیان

ویرایش

پادشاهی هخامنشی (ح.۷۰۵–۵۵۹ پیش از میلاد)

ویرایش
چیش‌پیشیان
تصویرنامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
مانداناکمبوجیه یکم---ایشتوویگو
پادشاه ماد
[۳]

شاهنشاهی هخامنشی (۵۵۹–۳۳۴/۳۲۷ پیش از میلاد)

ویرایش
شاهنشاهی هخامنشی
تصویرنامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
کاساندانکوروش بزرگ؟
حدود ۵۳۸ پ. م
۵۵۰ پیش از میلاد۵۳۸ پیش از میلادفرناسپ نجیب‌زاده پارسی (همچنین خواهر هوتن هخامنشی)
فیدیماکمبوجیه دوم-
-
۵۲۶ پیش از میلاد۵۲۲ پیش از میلادهوتن هخامنشی
آتوساکمبوجیه دوم
داریوش بزرگ
-
حدود ۴۷۶ پ. م
۵۲۲ پیش از میلاد۴۸۶ پیش از میلاددختر کوروش بزرگ و کاساندانمادر خشایارشا
آرتیستونداریوش بزرگ-
-
۵۱۹ پیش از میلاد-کوروش بزرگ[۴]
رته‌بامه-
-
۵۱۹ پیش از میلاد-گئوبروه (گوبریاس) متحد داریوش بزرگ[۵]
پارمیس-
-
۵۱۹ پیش از میلاد-کمبوجیه دوم[۶]
آماستری یکمخشایارشا-
۴۲۴ پ. م
۴۸۶ پیش از میلاد۴۶۶ پیش از میلادهوتن هخامنشی
داماسپیااردشیر یکم-
۴۲۴ پ. م
۴۶۶ پیش از میلاد۴۲۴ پیش از میلادمادر خشایارشای دوم
پروشاتداریوش دوم-
-
۴۲۴ پیش از میلاد۴۰۴ پیش از میلاداردشیر یکم
استاتیرای یکماردشیر دوم-
۴۰۰ پ. م
۴۰۴ پیش از میلاد۴۰۰ پیش از میلادویدرنه سوم (دودمان یرواندی)مادر اردشیر سوم
آماستری دوم-
-
--اردشیر دوم
آتوسااردشیر سوم-
۳۵۸ پیش از میلاد
--اردشیر دوم
استاتیرای دومداریوش سوم-
۳۳۲ پ. م
۳۳۶ پ. م۳۳۲ پ. م[۷]

امپراتوری مقدونی (۳۳۶–۳۰۶ پیش از میلاد)

ویرایش
امپراتوری مقدونی
تصویرنامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
روشنکاسکندر سوم-
۳۱۰ پیش از میلاد
۳۲۷ پیش از میلاد۳۱۰ پیش از میلادوخش‌اردمادر اسکندر چهارم[۸]
استاتیرا-
۳۲۳ پیش از میلاد
-۳۲۳ پیش از میلادداریوش سوم[۹]
پروشات-
۳۲۳ پیش از میلاد
-۳۲۳ پیش از میلاداردشیر سوم[۱۰]
یوریدیکافیلیپ سوم۳۳۷ پیش از میلاد
۳۱۷ پیش از میلاد
۳۲۳ پیش از میلاد۳۱۷ پیش از میلادآمونتاس چهارم[۱۱]

سلوکیان

ویرایش

اشکانیان

ویرایش
شاهنشاهی اشکانی
نامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
رینومهرداد یکم-
-
--همسر مهرداد یکم و ملکه مادر به عنوان مادر فرهاد دوم.
آریازادگودرز یکم-
-
--همسر گودرز یکم و مادر ارد یکم.
لائودیکهارد دوم-
-
--همسر ارد دوم و مادر پاکور یکم.
موزافرهاد چهارم-
۴ میلادی
۱۹ پیش از میلاد۴ پس از میلادهمسر فرهاد چهارم از سال ۱۹–۲ پ. م و ملکه مادر و شریک سلطنت از ۲ پ. م تا ۴ میلادی به عنوان مادر فرهاد پنجم.

ساسانیان

ویرایش
شاهنشاهی ساسانی
نامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدییادداشتمنابع
مورود بانواردشیر بابکان-
-
--
خوریم گودرزشاپور یکم-
-
--
شاپوردختک یکمبهرام دوم-
-
--
شاپوردختک دومنرسه-
-
--
ایفرا هرمزهرمز دوم-
-
--
سیثیل هوراشاپور دوم-
-
--
شوشان‌دختیزدگرد یکم-
-
--
سپینودبهرام پنجم-
-
--
دینگیزدگرد دوم-
-
--نایب‌السلطنه بلاش یکم، هرمزد سوم و پیروز یکم
پیروزدختقباد یکم-
-
--
نیون‌دختقباد یکم-
-
--
مریمخسرو پرویز-
-
--
شیرینخسرو پرویز-
-
--
پوران‌دخت۵۹۰
۶۳۲ میلادی
۱۷ ژوئن ۶۲۹ (دوره اول) – ۶۳۱ (دوره دوم)۱۶ ژوئن ۶۳۰ (دوره اول) – ۶۳۲ (دوره دوم)دختر خسرو پرویز و ملکه حاکم ایران
آزرمی‌دخت-
۶۳۱ میلادی
۶۳۰۶۳۱دختر دیگر خسرو پرویز و ملکه حاکم ایران.

سلجوقیان

ویرایش

صفویان

ویرایش
ایران صفوی
نامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدییادداشتمنابع
مارتاشیخ حیدر-
-
--ملکه مادر ایران به عنوان مادر شاه اسماعیل یکم.
تاجلی بیگمشاه اسماعیل یکم-
-
--همسر شاه اسماعیل یکم و مادر شاه تهماسب یکم.
سلطانم بیگمشاه تهماسب یکم-
-
--همسر شاه تهماسب یکم و مادر شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده و مادربزرگ شاه عباس بزرگ.
پری‌پیکر بیگمشاه اسماعیل دوم-
-
--همسر شاه اسماعیل دوم.
دلارام خانممحمدباقر میرزا-
-
--همسر محمدباقر میرزا و ملکه مادر به عنوان مادر شاه صفی یکم.
نکهت خانمشاه عباس دوم-
-
--همسر شاه عباس دوم.

قاجاریان

ویرایش

پهلوی (۱۳۰۴–۱۳۵۷ خورشیدی)

ویرایش
محمدرضا پهلوی درحال گذاشتن تاج شهبانو بر سر فرح پهلوی.
دودمان پهلوی
تصویرنامهمسرزادروز
درگذشت
آغاز تصدیپایان تصدیپدریادداشت
تاج‌الملوک آیرملورضاشاه۲۷ اسفند ۱۲۷۴
۱۹ اسفند ۱۳۶۰
۲۴ آذر ۱۳۰۴۲۵ شهریور ۱۳۲۰تیمورخان آیرملومادر محمدرضا پهلوی
فوزیه فؤادمحمدرضا پهلوی۱۴ آبان ۱۳۰۰
۱۱ تیر ۱۳۹۲
۲۵ شهریور ۱۳۲۰۲۵ آبان ۱۳۲۷فؤاد یکم، پادشاه مصر
ثریا اسفندیاری۱ تیر ۱۳۱۱
۳ آبان ۱۳۸۰
۲۳ بهمن ۱۳۲۹۲۴ اسفند ۱۳۳۶خلیل اسفندیاری
فرح دیبا۲۲ مهر ۱۳۱۷
-
۲۹ آذر ۱۳۳۸۲۲ بهمن ۱۳۵۷سهراب دیبادارنده عنوان شهبانو بر اساس متمم قانون اساسی اصلاحیه از طرف مجلس موسسان روز شنبه ۱۸ شهریور ۱۳۴۶

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. Sciolino, Elaine (2000-10-03). Persian Mirrors: The Elusive Face of Iran (به انگلیسی). Simon and Schuster. p. 254. ISBN 978-0-7432-1453-7.
  2. Schmitt, Rüdiger (1987). "ASTYAGES". Encyclopædia Iranica. Retrieved 2022-05-08.
  3. Schmitt, Rüdiger (January 1, 2000). "Mandana". Encyclopaedia Iranica (به انگلیسی). Encyclopaedia Iranica Foundation. Retrieved 2021-06-06.
  4. Brosius, M. (1998): Woman in Ancient Persia, p. 60, 62.
  5. Brosius, M. (1998): Woman in Ancient Persia, p. 60, 62.
  6. Brosius, M. (1998): Woman in Ancient Persia, p. 60, 62.
  7. Daryaee, Touraj (2016-08-18), "Persian Empire", in McNeill, William H (ed.), Berkshire Encyclopedia of World History (به انگلیسی), Berkshire Publishing Group, doi:10.1093/acref/9780190622718.001.0001, ISBN 978-1-933782-65-2, retrieved 2022-02-16
  8. de Mauriac, Henry M. (1949). "Alexander the Great and the Politics of "Homonoia"". Journal of the History of Ideas. 10 (1): 111. doi:10.2307/2707202. ISSN 0022-5037. JSTOR 2707202.
  9. Anson, Edward M. (2014-07-14). Alexander's Heirs: The Age of the Successors (به انگلیسی). John Wiley & Sons. pp. 11–12. ISBN 978-1-4443-3962-8.
  10. O'Brien, John Maxwell (2001), Alexander the Great: The Invisible Enemy - A Biography, New York: Routledge, p. 197, ISBN 0-415-10617-6
  11. Photius, ibid.; Diodorus Siculus, Bibliotheca, xviii. 39

پیوند به بیرون

ویرایش