Geografio de la Demokratia Respubliko Kongo

Demokratia Respubliko Kongo (aŭ Kongo Kinŝasa) estas ŝtato en Centra Afriko. Ĝi estas limigita fare de la Centrafrika Respubliko kaj Suda Sudano en la nordo; Ugando, Ruando, kaj Burundo en la oriento; Zambio kaj Angolo en la sudo; la Kongo Brazavila, la angola eksklavo de Kabindo, kaj Atlantiko en la okcidento; kaj estas apartigita disde Tanzanio fare de lago Tanganjiko en la oriento. La lando havas aliron al la oceano tra 40-kilometra (25-mejla) peco de atlantika marbordo ĉe Muanda kaj la ĉirkaŭ 9-km larĝa elfluejo de la rivero Kongo kiu malfermiĝas en la Gvinean Golfon. Ĝi havas la duan plej altan totalan kristanan loĝantaron en Afriko. Ĝi situas en la mezafrika regiono de la Grandaj Lagoj. Ĝi estas la due plej granda lando en Afriko laŭ areo kaj la dekunua plej granda en la mondo.

Geografio redakti

La Demokratia Respubliko Kongo situas en la kerno de la centr-okcidenta parto de Subsahara Afriko kaj limas (laŭ horloĝo, el okcidento) kun Angolo, la Respubliko Kongo, la Centrafrika Respubliko, Sud-Sudano, Ugando, Ruando, Burundo, Tanzanio (lime kun la lago Tanganiko) kaj Zambio. La teritorio estas trapasata de la Ekvadoro, kun unu triono el la lando en la Norda Hemisfero kaj du trionoj en la Suda Hemisfero.

Kiel rezulto de ties ekvatora loko, DR Kongo posedas altajn pluvindicojn (Vidu artikolon Pluvĝangalo), la jara averaĝo de la lando estas de 1 070 mm. Ĉiu tiu pluvo estas la kaŭzo de la ekzisto de la Kongaj arbaroj, nome la dua plej granda ĝangalo de la mondo. La superabunda vegetaĵaro kovras grandan parton de la baseno de la rivero Kongo, ĝis ties elfluo en la Atlantikon okcidente. Tiu areo estas ĉirkaŭata de savanoj sude kaj sudokcidente, de montaraj terenoj okcidente kaj de densaj paŝtejoj etende trans la rivero Kongo norde. Altaj montoj troviĝas en la regiono plej orienta de la lando, kies plej alta punkto estas la Monto Ngaliema en la landlimo kun Ugando (5110 metroj).

La baseno de la rivero Kongo etendas sur preskaŭ la tuta lando, en areo de ĉirkaŭ 3 700 000 km². La rivero kaj ties alfluantoj (Kasai, Sangha, Ubangi, Aruvimi, kaj Lulonga estas la plej grandaj) formas la kernon de la ekonomio kaj de la transporto, kaj havas altan efikon sur la ĉiutaga vivo de la loĝantaro. La fonto de la rivero Kongo troviĝas en la altaj teroj kaj la montoj de la valo Granda Rifto, kaj ankaŭ en la lago Tanganiko kaj la lago Mŭero. La rivero Kongo estas la plej longa de Centra Afriko, la dua plej longa de Afriko, kaj ankaŭ la dua plej akvenhava de la mondo (post Amazono).

La valo Granda Rifto de la afrika kontinento enhavas la areon de la Afrikaj Grandaj Lagoj kun kiuj la DR Kongo limas almenaŭ kun du el ili nome la lago Alberto kaj la lago Tanganiko. La Rifta Valo havigis la plej parton de la sudo kaj de la oriento de la DR Kongo per granda kvanto de mineralaj riĉoj. Inklude koltanon (mineralo kiu helpis financi diversajn flankojn de la Dua Konga Milito, konflikto kiu rezultis en proksimuma kalkulo de pli ol 5 milionoj de mortoj, la plej granda ekde la Dua Mondmilito), kobalton, kupron, kadmion, nafton, diamantojn, oron, arĝenton, zinkon, magnezion, stanon, germaniumon, uranion, radiumon, baŭksiton, feron kaj karbon. Bedaŭrinde tiu riĉo ne povis esti profito por la popolo de la DR Kongo, male la lokaj geriloj financiĝas parte danke al la espluatado kaj vendado de mineraloj kaj ĉefe de diamantoj plej ofte kontraŭleĝe elfositaj.

Datumoj redakti

Loko de Kongo:Centra Afriko, nordoriente de Angolo

Geografiaj koordinatoj: 0° 00′ N 25° 00′ O / 0.000 °N, 25.000 °O / 0.000; 25.000 (mapo)Koordinatoj: 0° 00′ N 25° 00′ O / 0.000 °N, 25.000 °O / 0.000; 25.000 (mapo)

Areo:
totalo:2,345,410 km.²
lando:2,267,600 km.²
akvo:77,810 km.²

Landaj limoj:
totalo:10,744 km.
landlimaj landoj:Angolo 2,511 km., Burundo 233 km., Centr-Afrika Respubliko 1,577 km., Respubliko de Kongo 2,410 km., Ruando 217 km., Suda Sudano 628 km., Tanzanio 473 km., Ugando 765 km., Zambio 1,930 km.

Klimato:tropika; varma kaj humida en ekvatora rivera baseno; pli freŝa kaj pli seka en suda altebenaĵo; pli freŝa-malvarma kaj humida en orienta altebenaĵo; norde de Ekvatoro - malseka sezona aprilo ĝis oktobro, seka sezona decembro ĝis februaro; sude de Ekvatoro - malseka sezono, novembro ĝis marto, seka sezono, aprilo ĝis oktobro

Tereno:vasta centra altebenaĵo kovrita de tropika arbaro, ĉirkaŭigita de montoj en la okcidento, ebenaĵoj kaj savano en la suda/sudokcidento kaj herbejoj en la nordo. La plej altaj montoj troviĝas en la Ruvenzori-montaro ĉe la orienta landlimo.

Ĉefaj urboj redakti

Ĉefaj urboj krom la ĉefurbo estas Mbuji-Mayi (1.559.073 en 2010), Kisangani (682.599 en 2009), Kananga (597 000), Goma (500 000), Lubumbaŝo (402 000), Kolwezi (451.168 en 2010).

Ĉefaj urboj en la Demokratia Respubliko Kongo
Rango	Urbo	Loĝantaro		Provinco
Rango	Urbo	Censo de 1984	Ĉirkaŭkalkuloj de 2005	Provinco
1.	Kinŝaso	2 653 558	7 787 832	Kinŝaso
2.	Lubumbashi	564 830	1 374 808	Katanga
3.	Kolwezi	416 122	910 167	Katanga
4.	Mbuji-Mayi	486 235	874 974	Orienta Kasai
5.	Kisangani	317 581	539 164	Orienta Kongo
6.	Kananga	298 693	463 556	Okcidenta Kasai
7.	Likasi	213 862	422 726	Katanga
8.	Boma	197 617	344 522	Malsupra Kongo
9.	Tshikapa	116 016	267 508	Okcidenta Kasai
10.	Bukavu	167 950	225 431	Suda Kivuo
11.	Mwene-Ditu	94 560	189 215	Orienta Kasai
12.	Kikwit	149 296	186 995	Bandundu \|-----	13.	Mbandaka	137 291	184 189	Ekvatora Kongo
14.	Matadi	138 798	180 115	Malsupra Kongo
15.	Uvira	74 432	170 422	Suda Kivuo
16.	Butembo	73 312	154 649	Norda Kivuo
17.	Gandajika	64 878	154 414	Orienta Kasai
18.	Kalemie	73 528	147 065	Katanga
19.	Goma	77 908	144 151	Norda Kivuo
20.	Kindu	66 812	135 690	Maniema
21.	Isiro	78 268	127 068	Orienta Kongo
22.	Bandundu	63 642	118 203	Bandundu
23.	Gemena	63 052	117 631	Ekvatora Kongo
24.	Ilebo	53 877	107 086	Okcidenta Kasai
25.	Bunia	59 598	96 757	Orienta Kongo
26.	Bumba	51 197	95 514	Ekvatora Kongo
27.	Beni	44 141	89 643	Norda Kivuo
28.	Mbanza-Ngungu	44 782	86 351	Malsupra Kongo
29.	Kamina	62 789	73 616	Katanga
30.	Lisala	37 565	70 082	Ekvatora Kongo
31.	Lodja	28 671	68 239	Orienta Kasai
32.	Kipushi	53 207	62 382	Katanga
33.	Binga	32 181	60 037	Ekvatora Kongo
34.	Kabinda	24 789	58 999	Orienta Kasai
35.	Kasongo	27 138	55 115	Maniema
36.	Kalima	27 087	55 012	Maniema
37.	Mweka	25 494	50 672	Okcidenta Kasai
38.	Gbadolite	27 063	50 489	Ekvatora Kongo

Vidu ankaŭ redakti

Bibliografio redakti

Godding, R., Géographie physique, politique et économique du Congo, Bruxelles-Paris, 1908.
ARSOM, , La conférence de géographie de 1876. Recueil d"études, Bruxelles, 1976
Banning, E., L'Afrique et la Conférence géographique de Bruxelles, Bruxelles, Murquardt, 1877.
Borgniez, G., Problèmes hydrologiques au Congo belge et au Ruanda-Urundi, Institut Royal Colonial Belge, Section des Sciences Techniques, Mémoires in-8°, VIII, 2, Bruxelles, 1952, 66 p.
Burton, R., Voyage aux Grands Lacs d’Afrique orientale, Paris, 1862.
Bultot, F., Saisons et périodes sèches et pluvieuses au Congo belge, Bruxelles, 1954.
Bultot, F., Atlas climatiques du bassin zaïrois, Quatrième partie, Publications de l'I.N.E.A.C., Bruxelles, 1977, Hors-Série.
Bultot, F., Carte des régions climatiques du Congo belge établie d'après les ritères de Köppen, Publications de l'INEAC, Bruxelles, 1950, 13 p.
Bultot, F., Étude statistique des pluies intenses en un point et sur une aire au Congo belge et au Ruanda-Urundi, I.N.E.A.C., Bruxelles, 1956, Bureau Climatologique, 90 p.

Eksteraj ligiloj redakti

Landoprofilo el BBC News
Demokratia Respubliko Kongo Arkivigite je 2008-07-27 per la retarkivo Wayback Machine el UCB Libraries GovPubs
Demokratia Respubliko Kongo el Global Issues

Kategorio Geografio de la Demokratia Respubliko Kongo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Geografio de la Demokratia Respubliko Kongo en la Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)