Κύφωνας
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο κύφωνας (αρχ. κύφων) είναι το κυρτό ξύλο που περνιέται στο αυχένα των ζώων όταν αυτά είναι, όπως λέγεται, στο ζευγά και κυρίως στα βόδια.
Ειδικότερα όμως ο κύφωνας ήταν, στην αρχαιότητα, μέσο βασανισμού κατά των αιχμαλώτων, των κατάδικων και των δούλων (Ξενοφών «Ελληνικά» ΙΙΙ 3,11, Ησύχιος και Φώτιος).
Το όργανο αυτό ήταν ένα πλέγμα από κυρτά ξύλα, έτσι ώστε να κρατά από τον αυχένα τον τιμωρούμενο σκυφτό και ακίνητο. Παραστατική εικόνα της χρήσης αυτού του οργάνου παρέχει αγγείο που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, όπου δύο αιχμάλωτοι αλυσοδεμένοι φέρονται με τις κεφαλές περασμένες μέσα σε ανοίγματα του οργάνου, ο ένας σκυφτός και ο άλλος σε ύπτια θέση.
Τον κύφωνα χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι κυρίως στις μαστιγώσεις και η δε έκθεση με το όργανο αυτό λεγόταν «κυφωνισμός».
Σήμερα ο κύφωνας χρησιμοποιείται μόνο σε κτηνοτροφικές μονάδες βοοειδών και σε κτηνιατρικές εργασίες.