Järvenpää

Järvenpää
Math	dinas, bwrdeistref y Ffindir
Poblogaeth	46,490
Sefydlwyd	1951 ;
Pennaeth llywodraeth	Iiris Laukkanen
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00
Gefeilldref/i	Vác, Buchholz in der Nordheide, Pasadena, Täby Municipality, Sir Jõgeva, Lørenskog, Rødovre Municipality, Volkhov
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Ffinneg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Helsinki metropolitan area
Sir	Uusimaa
Gwlad	Y Ffindir
Arwynebedd	37.54 km²
Yn ffinio gyda	Mäntsälä, Sipoo, Tuusula
Cyfesurynnau	60.4722°N 25.0889°E
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Cyngor Dinas Järvenpää
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	maer
Pennaeth y Llywodraeth	Iiris Laukkanen
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Järvenpää (ynganiad Estoneg: [ˈjærʋemˌpæː]; Swedeg: Träskända) yn dref a dinesig o'r Ffindir.

Hanes golygu

Gwahanwyd Järvenpää oddi wrth ei riant gymuned Tuusula yn 1951a rhoddwyd y statws o dref farchnad (kauppala) iddi ar ôl y gwahanu. Ni ychwanegwyd ardaloedd cyfagos Kellokoski a Nummenkylä at ddref Järvenpää ar y pryd, ac mae'r ddadl dros y mater yn dal yn codi pwysedd gwaed hanner can mlynedd yn ddiweddarach. Parhaodd Kellokoski i fod yn rhan o fwrdeistref Tuusula. Rhoddwyd statws cyfreithiol tref (kaupunki) i Järvenpää 1967.

Daearyddiaeth golygu

Lleolir Järvenpää tus 37 km (23 milltir) i'r gogledd o Helsinki ar hyd rheilffordd Helsinki–Riihimäki, yn gyfagos i ddinasoedd eraill Tuusula, Sipoo a Mäntsälä. Mae pobl hefyd yn cyfeirio at Kerava fel cymydog agos i Järvenpää, ond mewn gwirionnedd nid ydynt yn rhannu ffîn oherwydd i rhan o dir eang 1 km o hyd sy'n perthyn i Tuusula a safai rhyngddynt.

Trafnidiaeth golygu

Mae'r rheilffordd yn mynd trwy ganol y dref. Yn o gystal â'r brif orsaf reilffordd Järvenpää, mae gorsafoedd cyfagos sef Kyrölä, Saunakallio, Haarajoki a Purola yn gwasanaethu'r ddinas.

Mae'r siwrna i Helsinki yn cymeryd tua hanner awr, p'un ai ar y trên neu ar y ffordd, a thua 20 munud i faes awyr Helsinki-Vantaa. Mae cysylltiadau trên i'r brif ddinas yn dda. O Uusimaa mae trenau yn gadael y brif orsaf ddwywaith awr (xx:14 a xx:41), ac o orsafoedd eraill unwaith yn awr.^[1]

Diwylliant golygu

Caiff Järvenpää ei adnabod yn eang am leoliad Ainola, cartref y cyfansoddwr Jean Sibelius. Mae wedi ei lleoli tua dwy cilomedr i'r de o ganol y dref. Symudodd y cyfansoddwr a'i deulu i'r bwthyn yma a gynllunwyd gan Lars Sonck ar yr 24 o Fedi, 1904, a bu'n byw yno tan ei farwolaeth ym 1957. Mae Ainola ar agor i ymwelwyr yn ystod misoedd yr haf fel "Amgueddfa Sibelius".

Symudodd Juhani Aho a'i wraig Venny Soldan-Brofeldt i Järvenpää yn 1897. Byddent iddynt fyw mewn bwthyn yno o'r enw Vårbacka, nesaf at lan Llyn Tuusula am 14 mlynedd. Fe ail-enwid y bwthyn yn ddiweddarach yn Ahola.

Digwyddiadau golygu

Cynhelir digwyddiadau yn y Järvenpää-talo (yn llythrennol Tŷ-Järvenpää) drwy gydol y flwyddyn: cyngherddau, theatr a sioeau celf. Mae plant yn hoffi chwarae yng nghartref Pikku-Aino, lle gallent hefyd wneud sioeau ac yn y blaen.

Mae digwyddiad cerddorol, sy'n cael ei drefnu bob blwyddyn, a elwir yn fi (Puistoblues) (Puistoblues) (yn llythrennol 'Melanganeon y Parc'). Mae 'Wythnos y Melanganeon' yn dechrau o 'Stryd y Melaganeon' o ganol y ddinas, ac fe drefnir cyngherddau a sesiynau anffurfiol mewn tafarndai a thai bwyta. Mae'r brif gyngerdd ar ddiwedd 'Wythnos y Melanganeon', a gaiff ei drefnu yn Vanhankylänniemi ar y Dydd Sadwrn.

Ardaloedd golygu

Mae Järvenpää wedi ei rannu'n 25 ardal:

1. Wärtsilä2. Nummenkylä3. Pietilä4. Haarajoki5. Jamppa6. Peltola7. Isokytö8. Mylly9. Saunakallio10. Sorto11. Pajala12. Loutti13. Pöyäalho14. Terhola15. Satumetsä16. Mikonkorpi17. Kaakkola18. Keskus19. Kinnari20. Satukallio21. Vanhakylä22. Lepoja23. Kyrölä24. Terioja25. Ristinummi

Gwleidyddiaeth golygu

Canlyniadau o ethodiad seneddol y Ffindir 2011 yn Järvenpää:

Plaid y Glymblaid Genedlaethol/National Coalition Party 27.1%
Plaid y Democratiaid Sosialaidd/Social Democratic Party 21.7%
Y Geir Ffiniaid/True Finns 21.5%
Y Gynghrair Werdd/Green League 10.3%
Y Baid Ganolog/Centre Party 6.7%
Cynghriar y Chwith/Left Alliance 6.2%
Y Democratiaid Cristnogol/Christian Democrats 3,6%
Plaid y Bobl Swedeg/Swedish People's Party 0.7%

Rheolaeth a Gwleidyddiaeth golygu

Perthynnai Järvenpää i Uudenmaan vaalipiiri (ardal etholiadol o Uusimaa) ac mae gan gyngor y dref 51 o cynghorwyr. Grwpiau gwleidyddol cyngor y dref rhwng 2004 a 2008 oedd :

Suomen Sosialidemokraattinen Puolue (Plaid y Democratiaid Sosialaidd y Ffindir) (14 cynghorwr),
Kokoomus (Plaid y Glymblaid Genedlaethol) (13),
Järvenpää 2000 Plus (7),
Keskusta (Y Blaid Ganolog) (7),
Vihreä liitto (Y Gynghrair Werdd)^[2] (4),
Vasemmistoliitto (Cynghrair y Chwith) (3),
Kristillisdemokraatit (Y Democratiatd Cristnogol) (1),
Suomen kommunistinen puolue (Plaid Comiwnyddol y Ffindir) (1),
Liberaalit (Rhyddfydwyr) (1).

Arlywydd y cyngor oedd Ari Åberg (Kokoomus).^[3]