Parmağın Kırılıp Kırılmadığı Nasıl Anlaşılır?

Küt! Yanlış yere konmuş bir el ve çarpılan araba kapısı sonrasında birkaç kırık parmağın olup olmadığını merak ediyor olabilirsin. Acil servise koşmadan önce parmağının gerçekten kırık olup olmadığını anlamaya çalışman iyi bir fikir olabilir. Burkulma ya da bağ yırtılması gibi yaralanmalar acil servise gitmeni gerektirmez ancak kırık bir kemikle derhal ilgilenilmesi gerekir. Bu makalede sana kırılmış bir parmağın belirtilerini ve teşhis için doktora gitmeden önce ve bunun sonrasında yaralanmanla nasıl ilgileneceğini anlatacağız. Haydi başlayalım!

Bilmen Gereken Şeyler

Anlık gelişen şiddetli ağrı, şişme ve/veya morarma, parmağı bükmekte zorlanma ya da tuhaf bir açıda kıvrılmış parmak gibi kırık belirtileri var mı diye bak.
Kırık bir parmaktan şüpheleniyorsan teşhisi doğrulamak üzere muayene olmak ve röntgen çektirmek için doktoruna görün ya da acil servise git.
Acil servise giderken parmağına buz uygula ve kompres yap. Atel, ağrı ilaçları ya da olası bir operasyon için doktorunun önerilerini dinle.

Yöntem 1

Yöntem 1 / 4:

Kırık Parmak Belirtilerini Tanımak

Makaleyi İndir

1
Ağrı veya hassasiyet olup olmadığını kontrol et. Kırılmış bir parmağın ilk belirtisi ağrıdır. Kırığın ciddiyetine göre ağrının boyutu değişiklik gösterir. Parmağın incindikten sonra parmağına çok dikkatli bak ve ağrının şiddetini kontrol et. ^{[1]XKaynağı araştır}
- Parmağında çatlak varsa bunu hemen anlaman kolay olmayabilir çünkü akut ağrı ve hassasiyet aynı zamanda çıkık ve burkulmanın da belirtileri arasındadır.
- Eğer yaralanan yerde şiddetli ağrıdan çok uyuşukluk ya da hassasiyet varsa, bunun kırık yerine çıkık olma olasılığı vardır.
- Durumun ciddiyetinden emin olamıyorsan başka belirtiler ara ve/veya tıbbi yardım al.
2
Şişme ya da morarma olup olmadığını kontrol et. Parmağında kırık varsa akut ağrıya şişme ve morarmanın da eşlik edeceğini görürsün. Bu, vücudunun sakatlanmaya karşı verdiği doğal tepkinin bir parçasıdır. Kırık oluştuktan sonra vücut iltihap yanıt sistemini aktive eder, bunun ardından da kırığın etrafında bulunan dokulara sıvı serbest bırakılmasından dolayı şişlik oluşur.^{[2]XKaynağı araştır}
- Şişmeyi genellikle morarma takip eder. Bu, artan sıvı basıncına tepki olarak hasar gören bölgenin çevresindeki kılcal damarlar şiştiğinde veya çatladığında oluşur. ^{[3]XKaynağı araştır}
- Parmağın kırılmış olsa da hâlâ hareket ettirebileceğin için parmağının kırılıp kırılmadığını anlamak ilk başta zor olabilir. Parmağını hareket ettirdikçe şişlik ve morarma belirginleşmeye başlar. Şişlik diğer parmaklara ve avuç içine kadar yayılabilir.
- Muhtemelen parmağında ağrı hissettikten 5-10 dakika sonra şişlik ve morarmayı fark edersin.
- Bununla birlikte, ufak bir şişlik oluşması veya hemen bir morarma oluşmamış olması kırık yerine burkulma varlığına işaret ediyor olabilir.
3
Parmağın şeklinde bozukluk ya da parmak hareketlerinde kısıtlanma olup olmadığına bak. Parmak kırığı kemiğin bir veya birden fazla noktadan çatlamış veya kırılmış bölümünden oluşur. Parmaktaki şekil bozukluğu, olağan dışı yumrular veya parmağın farklı yöne doğru bakması şeklinde kendini gösterebilir.^{[4]XGüvenliir KaynakNational Health Service (UK)Kaynağa git}
- Kırık varsa parmağın bir ya da daha fazla noktası kırıldığı için genellikle parmağını oynatamazsın.
- Herhangi bir sakatlanmanın akabinde şişlik ve morarmanın parmağını rahatça hareket ettiremeyeceğin kadar gergin hâle getirmesi de muhtemeldir.
4
Parmağının tuhaf bir açıyla kıvrılıp kıvrılmadığına ya da kemik görünüp görünmediğine bak. Parmak kırığı çatlamış veya bir ya da daha fazla yerden kırılmış kemik bölümünden oluşur. Bu, parmak boyunca normalden farklı tümsekler, yanlış yöne bakan bir parmak ya da şiddetli durumlarda yanlış yerlerden kıvrılmış parmaklar gibi deformitelere yol açabilir.^{[5]XGüvenliir KaynakNational Health Service (UK)Kaynağa git}
- Kemik hizasızlığı gibi işaretler varsa büyük ihtimalle parmak kırıktır.
- Serçe parmağı, işaret parmağı ya da baş parmak gibi dış parmaklardaki hizasızlıkl ya da dönmelerin belirlenmesi daha kolay olabilir.
5
Ne zaman tıbbi yardım alman gerektiğinin farkında ol. Parmağının kırıldığını düşünüyorsan en yakın acil servise git. Kırık komplike bir vakadır ve ciddiyeti dış belirtilerle hemen anlaşılmaz. Bazı kırıkların doğru bir şekilde iyileşmesi için daha kapsamlı bir tedavi gerekir. Kırığın olup olmadığı konusunda emin olamıyorsan tedbirli olup bir doktora görünmende fayda var.^{[6]XKaynağı araştır}
- Kayda değer bir ağrı, şişlik, morarma veya parmakta herhangi bir şekil bozukluğu veya hareket kısıtı varsa tıbbi yardım al.
- Parmağından sakatlanan çocukların her zaman bir doktora görünmeleri gerekir. Çocukların gelişmekte olan kemikleri doğru bir tedavi alınmazsa zedelenmeye ve komplikasyonlara daha açıktır.
- Kırık, bir uzman tarafından tedavi edilmezse parmağını ve elini hareket ettirmek istediğinde sürekli olarak şekilde zorlanabilir ve ağrıyabilir.
- Yanlış kaynayan kemik ileride elini tam olarak kullanabilmene engel olabilir.
Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 4:

Doktor Muayenesinde Kırık Parmağı Teşhis Etmek

Makaleyi İndir

1
Fiziksel muayeneden geç. Parmağının kırıldığından şüpheleniyorsan tıbbi yardım al. Fiziksel muayene sırasında doktor parmağındaki hasarın boyutunu değerlendirir ve kırığın ciddiyetine karar verir.^{[7]XGüvenliir KaynakMayo ClinicKaynağa git}
- Doktorun senden elini yumruk yapmanı isteyerek parmağının hareket kapasitesini anlamaya çalışacaktır. Ayrıca şişlik, morluk ve kemikte şekil bozukluğu gibi gözle görülen belirtiler olup olmadığına da bakacaktır.
- Doktor ayrıca parmağını elle muayene ederek kan akışında yavaşlama veya sinirlerde sıkışma olup olmadığını anlamaya çalışacaktır.
2
Görüntüleme işlemi uygulanmasını iste. Fiziksel muayene sırasında doktor parmağının kırık olup olmadığından emin olamıyorsa kırık teşhisini koyabilmek için görüntüleme yapılmasını isteyebilir. Bu görüntüleme yöntemleri arasında röntgen, BT ve MR yer alır.^{[8]XGüvenliir KaynakCleveland ClinicKaynağa git}
- Röntgen, kırık teşhisi yapmak için ilk olarak başvurulan görüntüleme yöntemidir. Doktor kırık parmağını X ışını kaynağı ile X ışını dedektörü arasına yerleştirdikten sonra parmağına düşük seviyede radyasyon dalgaları yollayarak filmi çeker. Bu, birkaç dakika süren ağrısız bir işlemdir. ^{[9]XKaynağı araştır}
- BT ya da bilgisayarlı tomografi, X ışınlarıyla vücutta oluşmuş bir hasarın farklı açılardan görüntülenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. İlk olarak uygulanan röntgen uygulamasından tam sonuç alınamazsa ya da doktor kırığa bağlı yumuşak doku zedelenmesi varlığından da şüphelenirse senden BT yaptırmanı isteyebilir. ^{[10]XGüvenliir KaynakJohns Hopkins MedicineKaynağa git}
- Doktorun parmağında üst üste alınan darbeler sonrası zaman içinde oluşan bir kırık türü olan çizgi kırık veya stres kırığı varlığından şüphe ediyorsa MR çekilmesini isteyebilir. MR ince detayların görüntülenmesini sağlar ve doktorunun yumuşak doku zedelenmesi ile çizgi kırığı ayırt etmesine de yardımcı olabilir.
3
Cerrahi bir yardıma ihtiyacın olup olmadığını sor. Açık kırık gibi ciddi boyutta bir kırığın varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Bazı kırıklar stabil değildir ve kemiğin doğru kaynaması için yardımcı malzemeler kullanılarak (tel ve vida gibi) kemiği yerine geri koyma amacıyla cerrahi işlem uygulamak gerekebilir.^{[11]XKaynağı araştır}
- Hareket kabiliyetini ciddi bir biçimde engelleyen ve elin hizasını çok fazla bozan kırıklarda parmak ekleminin eski hareket kabiliyetine tamamen kavuşması için muhtemelen cerrahi müdahale gerekir.
- Parmaklarını tam olarak kullanamadan günlük işleri yapmanın ne kadar zor olduğunu görünce şaşırabilirsin. Masörlük, cerrahlık, ressamlık ve tamircilik gibi meslekleri icra eden kişilerin işlerini tam anlamıyla yapabilmeleri için ince motor becerilerini tam kapasite kullanmaları gerekir. Bu yüzden de kırık parmağın bakımı önemlidir.
Reklam

Yöntem 3

Yöntem 3 / 4:

Kırık Parmağı Tedavi Etmek

Makaleyi İndir

1
Koru, dinlendir, buz uygula, kompres yap ve parmağını yukarıda tut. Şişliği ve ağrıyı parmağın üzerine buz uygulayarak, kompres yaparak ve parmağı yukarıda tutarak kontrol altına al. Sakatlanmadan sonra ne kadar çabuk bu ilk yardım yöntemini uygularsan o kadar iyi sonuçlar alırsın. Parmağını dinlendirdiğinden de emin ol.^{[12]XKaynağı araştır}
- Koru: Mümkün olduğunca az oynatarak ya da bir atel ya da kompresyon bandajı uygulayarak parmağını daha fazla zarar görmekten koru.
- Dinlendir: Daha fazla zarar görmemesi için kırık parmağını mümkün olduğunca az kullan. Doktor tarafından izin verilene kadar işlerini diğer elinle yapmaya çalış.
- Parmağa buz uygula. Parmağın şişmesinin ve ağrımasının önüne geçmek için donmuş bir sebze paketini veya buz torbasını ince bir beze sar ve nazikçe parmağına uygula. Buzu parmak darbe aldıktan hemen sonra 20 dakikayı geçmeyecek şekilde ihtiyaç duydukça uygula.
- Bölgeye kompres yap. Şişmeyi önlemek ve parmağı sabitlemek için yumuşak elastik bir bandajla parmağını çok sıkmadan ama çok da gevşek bırakmadan sar. Doktorunla ilk randevunda parmağın daha fazla şişme riskini azaltmak ve diğer parmakların hareketlerinin kısıtlanmasının önüne geçmek için parmağı sarılı tutmanın uygun olup olmayacağını sor.
- Elini yukarda tut. Mümkün oldukça parmağını kalp seviyesinin yukarısında tut. Senin için kanepede ayaklarını minderlerin üzerine uzatarak oturup bileğini ve parmaklarını da kanepenin arka kısmında tutmak en rahat oturma şekli olabilir.
2
Atel kullanıp kullanmaman gerektiğini doktoruna sor. Atel, kırık parmağı stabil hâle getirerek daha fazla hasar görmesinin önüne geçmek için kullanılır. Doktora gidene kadar geçici olarak dondurma çubuğu ve yumuşak bandaj kullanılarak da atel yapılabilir. ^{[13]XGüvenliir KaynakAmerican Academy of Family PhysiciansKaynağa git}
- Kırdığın parmağına göre ihtiyacın olan atelin türü değişebilir. Ufak çaplı kırıklarda zarar görmüş parmağın hemen yanındaki parmağa sabitlendiği “komşu parmağa bağlama” yöntemi kullanılabilir.
- Dorsal hareketi kısıtlayan atel parmağının geriye doğru katlanmasını engeller. Parmağını hafifçe avuç içine doğru kıvrılmış bir şekilde tutmak için parmağa yumuşak bir atel takılır yumuşak tokalarla tutturulur.
- U şeklinde alüminyum atel parmağın hareket etmesini engeller. Parmağın arka kısmına takılan bu atel parmağın sabit durmasını sağlar.
- Daha ciddi durumlarda doktorun parmağından bileğine kadar uzanan, esnemeyen fiberglas atel takabilir. Bu aslında parmağın için ufak bir alçı görevi görür.
3
Ağrı kesici al. Doktorun, kırığa bağlı gelişen ağrıyı kesmek için steroid olmayan anti inflamatuar (iltihap önleyici) ilaçlar almanı önerebilir (NSAİİ). NSAİİ’ler uzun süreli iltihapların olumsuz etkilerini azaltmaya yarar ve sinirlerdeki ve ilgili dokulardaki baskıyı ve ağrıyı dindirir. NSAİİ’ler iyileşme sürecini yavaşlatmaz. ^{[14]XKaynağı araştır}
- Reçetesiz satılan ve kırık ağrısını dindirmek için kullanılan NSAİİ’ler ibuprofen (Advil) naproxen sodyum içerir (Aleve). Asetaminofen (Tylenol) de kullanabilirsin ancak asetaminofen bir NSAİİ değildir ve iltihabı azaltmaya yaramaz.
- Gerekiyorsa ağrıyı ve şişmeyi azaltmaya yardımcı olması için, doktora gitmeden önce reçetesiz satılan ibuprofen gibi bir NSAİİ al.
- Ağrın çok fazlaysa doktorun sana kodein içeren kısa süreli bir ilaç tedavisi de verebilir. Ağrı, iyileşme sürecinin başında genellikle daha fazla hissedilir ve kemik iyileştikçe doktor daha hafif ilaçlara geçiş yapmanı isteyebilir.
4
Cerrahi müdahaleye ihtiyacın olup olmadığını doktoruna sor. Parmağı sabitlemek ve zaman parmağın tam olarak iyileşmesini sağlamadığında kırığın doğru bir şekilde iyileşmesi için cerrahi müdahale gerekir. Genelde cerrahi müdahale gerektiren kırıklar sadece sabitleme gerektiren kırıklara göre daha komplikedir.^{[15]XKaynağı araştır}
- Açık kırık, stabil olmayan kırık, gevşek kemik parçaları ve eklemlerdeki kırıklar cerrahi müdahale gerektirir çünkü kırık kemiklerin doğru bir şekilde kaynaması için yerine oturtulması gerekir.
5
Kontrol randevularını takip et. Doktorun ilk tedaviden birkaç hafta sonraya kontrole gitmeni isteyebilir. Parmağının kırılmasının 1-2 hafta sonrasında kemiğin iyileşip iyileşmediğini görmek için tekrar röntgen çektirmeni isteyebilir. İyileşmeye başladığından emin olmak için kontrol randevularını aksatma.^{[16]XGüvenliir KaynakCleveland ClinicKaynağa git}
- Parmağınla veya başka bir şeyle ilgili herhangi bir sorun olduğunda doktorunla irtibata geç.
6
Komplikasyonların farkında ol. Genelde, kırık parmak doktorun muayene ve müdahalesi sonrasında 4-6 haftaya kadar iyileşir.^{[17]XKaynağı araştır} Parmak kırıldıktan sonra komplikasyon riski minimal düzeyde olsa da bu komplikasyonların farkında olman faydalı olabilir: ^{[18]XKaynağı araştır}
- Kırığın olduğu bölgede oluşan yara dokusundan dolayı eklem sertliği ortaya çıkabilir. Bu sorun parmak kaslarını güçlendirip yara dokusunu azaltmak için fizik tedavi uygulanarak ele alınabilir.
- Parmak kemiğinin bir bölümü iyileşme sürecinde dönebilir ve bu da bir şeyleri elinle tutma yeteneğini tekrar kazanabilmen için cerrahi müdahale gerektiren bir kemik deformasyonuna sebep olabilir.
- Kırık kemik uçları birbirlerine gerekli şekilde kaynamayabilir ve bu da kırığın olduğu bölgede kalıcı instabiliteye sebep olur. Bu duruma “nonünyon” denir.
- Kırığın olduğu bölgede kesikler varsa ve cerrahi müdahale öncesi gerektiği gibi temizlenmezse deride enfeksiyon oluşabilir.
Reklam

Yöntem 4

Yöntem 4 / 4:

Kırığın Türünü Anlamak

Makaleyi İndir

1
Parmak kırıklarını anla. Bir insan elinde 27 kemik bulunur: 8 tanesi bilekte (yarım ay kemikleri), 5 tanesi avuç içinde (metakarpal kemikler) ve üçlü falanks kemikleri (14 adet parmak kemiği).^{[19]XKaynağı araştır}
- Proksimal falankslar avuç içine en yakın duran, parmağın en uzun bölümüdür. Bunu orta falankslar takip eder ve ardından distal (uzak) falankslar, avuç içine en uzak olan bölgede “parmak uçlarını” oluşturacak şekilde yer alır.
- Düşme, kaza geçirme ve spor sakatlanmaları gibi akut sakatlanmalar parmak kırıklarına en çok sebep olan etkenlerdir. Gün boyunca yaptığın hemen hemen her işte parmak uçlarını kullandığın için bu bölgeler vücudun sakatlanmaya en fazla eğilimli olan bölümleridir.^{[20]XKaynağı araştır}
2
Stabil kırığın nasıl göründüğünü anla. Stabil kırıklar, kırığın iki ucunda çok az kayma olan ya da hiç kayma olmayan kırıklardır. Non-deplase kırık olarak da bilinen stabil kırıkları tanımak zor olabilir ve bu kırıklar başka travma türlerine benzer belirtiler gösterebilir.^{[21]XKaynağı araştır}
- Stabil kırıklar genellikle yanlızca bir atel ve dinlenme ile iyileşebilir.
3
Deplase (ayrılmış) kırıkların nasıl göründüğünü bil. İki kemik ucunun birbirine değmediği ya da birbiriyle aynı hizada durmadığı kırıklara deplase kırık denir. Deplase bir kırıkta kemik parçaları bağlı oladuğu için parmağının kıvrılma ya da tuhaf bir açıya doğru bakma olasılığı vardır.^{[22]XGüvenliir KaynakCleveland ClinicKaynağa git}
- Deplase kırıkların ameliyat gerektirme olasılığı stabil kırıklara göre çok daha fazladır.
4
Açık kırığın nasıl göründüğünü bil. Kemiğin diğer uçtan ayrıldığı ve bir bölümünün deriden dışarı çıktığı kırıklara açık kırık denir. Kemiğin ve kemiğin etrafındaki dokuların aldığı hasarın ciddiyetinden dolayı bu tarz kırıklara derhal müdahale edilmesi gerekir.^{[23]XGüvenliir KaynakCleveland ClinicKaynağa git}
- Doğru şekilde tedavi edilmezse açık kırıkların enfeksiyona yol açması olasıdır ve bu tür kırıkların iyileşmesi genellikle daha uzun zaman alır.
5
Parçalanmış kırığın nasıl göründüğünü bil. Parçalanmış kırık, kemiklerin üç veya daha fazla parçaya bölündüğü ayrılmış kırıklardır. Bu, her zaman olmasa da genelde ciddi doku zedelenmesiyle bağlantılıdır. Bu tür kırıklarda görülen yoğun ağrı ve hasar gören uzvun hareket ettirilememesi genellikle durumun teşhisini kolaylaştırır.^{[24]XGüvenliir KaynakCleveland ClinicKaynağa git}
- Parçalanmış kırıklar kol ve bacaklar gibi geniş ve uzun kemiklerde sık görülür ancak oransal olarak ince ve uzun oldukları için parmak kemiklerinde de görülebilir.
Reklam