Weten of je verstandskiezen doorkomen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Vroege symptomen herkennen

Latere symptomen herkennen

Omgaan met symptomen

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Je verstandskiezen zijn de vier posterieure of achterste kiezen aan elke kant van je boven- en onderkaak. Het zijn de laatste tanden die doorkomen, meestal tijdens de late tienerjaren of als je net twintig bent. Verstandskiezen komen vaak zonder symptomen door het tandvlees, maar het proces kan ook pijn of gevoeligheid veroorzaken – vooral als er in de mond onvoldoende ruimte voor ze is of als ze onder rare hoeken groeien. Als je je verstandskiezen voelt doorkomen, moet je misschien langs de tandarts gaan om zeker te weten dat er niet iets aan de hand is.

Handig om te weten

• Let op milde pijn of druk op je tandvlees en kaak. Dit kunnen je verstandskiezen zijn die proberen door te breken.
• Let op rood, gezwollen tandvlees aan de achterkant van je kaak, waardoor kauwen moeilijk of ongemakkelijk wordt.
• Controleer of je tanden beginnen te draaien of scheef gaan staan. Dit kunnen je verstandskiezen zijn die je andere tanden verdringen.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

Vroege symptomen herkennen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Reken niet altijd op symptomen. Als verstandskiezen helemaal recht door het tandvlees doorkomen, netjes naast de andere tanden, dan veroorzaken ze meestal geen pijn of ontsteking en hoeven ze niet getrokken te worden. Alleen als ze maar gedeeltelijk doorkomen of niet genoeg ruimte hebben, scheefgroeien en/of ontstoken raken, worden ze een probleem en gaan ze opvallen.

   • Verstandskiezen komen niet bij iedereen helemaal door. Soms blijven ze helemaal onder het tandvlees en in het bot zitten, of ze komen gedeeltelijk door.
   • Tandartsen bevelen aan dat mensen van tussen de 16 en 19 jaar door een tandarts naar hun verstandskiezen laten kijken.
   • Hoe langer je verstandskiezen na je 18e in je mond blijven zitten, des meer de wortels zich hebben ontwikkeld, waardoor het moeilijker wordt om ze te trekken als ze een probleem gaan opleveren.
2. 
   2
   Let op pijn in je tandvlees of kaak. Zelfs verstandskiezen die gewoon door je tandvlees doorkomen kunnen milde symptomen opleveren. Let op milde pijn, een drukkend gevoel of dof geklop in het tandvlees in de buurt van je keelopening of in het nabij liggende kaakbeen. Doorkomende tanden kunnen het gevoelige weefsel van je tandvlees (gingiva genaamd) irriteren. De pijn wordt erger als de verstandskiezen te weinig ruimte hebben of scheef groeien – ze kunnen dan in het zachte tandvleesweefsel snijden. Pijn is subjectief – wat een milde pijn is voor de een kan intolerabel zijn voor de ander. Het punt is dat pijn heel normaal kan zijn bij doorkomende verstandskiezen, dus geef het een beetje tijd (tenminste een paar dagen) voordat je naar de tandarts gaat.

   • Het doorkomen van verstandskiezen is geen continu proces, dus je zou elke drie tot vijf maanden een paar dagen lang dezelfde pijn kunnen ervaren. Het doorkomen van de verstandskiezen beïnvloedt de positie van het bot van de andere kiezen, dus misschien valt het je op dat je tanden beginnen te verschuiven.
   • Als de verstandskiezen niet gewoon kunnen doorkomen, kan het zijn dat ze klem zitten of tegen je kaakbeen aangroeien. Dit vergroot het risico op infectie (zie hieronder).
   • De pijn van doorkomende verstandskiezen kan ’s nachts erger worden als je je kaak samenklemt of met je kiezen knarst.
   • Kauwgum kauwen kan de pijn veroorzaakt door verstandskiezen ook verergeren.
3. 
   3
   Kijk naar roodheid en zwelling. Verstandskiezen kunnen ook leiden tot roodheid en zwelling (ontsteking) in de gingiva. Je zou het gezwollen tandvlees met je tong moeten kunnen voelen. Daardoor wordt tijdens de ontsteking eten kauwen moeilijker en oncomfortabeler. Neem een kleine zaklantaren en schijn ermee in je mond terwijl je voor de spiegel staat. Verstandskiezen zijn de achterste (posterieure) kiezen in elke rij. Zoek naar de bovenkant (kroon) van de tanden door in het tandvlees te prikken en te zien of het weefsel er roder of meer gezwollen (gingivitis genaamd) uitziet dan op andere plekken. De zwelling gaat meestal na ongeveer een week weer weg.

   • Terwijl je in je mond kijkt, zou je wat bloed rond de doorkomende verstandskiezen kunnen zien, of je speeksel kan een beetje roodachtig zijn. Dit komt niet zo vaak voor, maar is ook niet zeldzaam. Andere oorzaken van bloedingen zijn tandvleesziekte, zweren van kanker of mondtrauma.
   • Je zou een ‘tandvleesflap’ over je doorkomende verstandskiezen kunnen zien liggen, die bekend staat als de peri-coronale flap. Dit is normaal en zorgt meestal niet voor problemen
   • Als je achterste tandvleesweefsel (gingiva) opgezwollen is, kan het lastig zijn om je mond open te doen. Misschien moet je een paar dagen met een rietje drinken.
   • Het kan ook lastig zijn om te slikken. Je tandarts kan anti-ontstekingsmedicatie voorschrijven die je een paar dagen moet innemen.
   • De lage verstandskiezen liggen dicht bij je amandelen, die kunnen opzwellen waardoor je het gevoel krijgt dat je verkouden wordt of een pijnlijke keel krijgt.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Latere symptomen herkennen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Blijf alert op infectie. Gedeeltelijk doorgekomen verstandskiezen, maar ook degenen die scheef groeien vergroten het risico op een infectie sterk. Half doorgekomen en scheve verstandskiezen creëren kleine zakjes ruimte onder de peri-coronale flap waar bacteriën zich verzamelen en gedijen. Vaak voorkomende tekenen van een ontstoken verstandskies zijn onder andere: aanzienlijke opzwelling van tandvlees, ernstige pijn, milde koorts, gezwollen lymfeklieren in je hals en langs de rand van je kaak, pus rondom het ontstoken weefsel, slechte adem en een vieze smaak in je mond.

   • Het soort pijn dat verwant is aan een ontstoken verstandskies is vaak een constante doffe pijn die samengaat met af en toe uitschietende scherpe en stekende pijn.
   • Pus is grijs-wit van kleur en gemaakt van witte bloedlichaampjes uit het immuunsysteem. Deze gespecialiseerde cellen snellen op de plek van een ontsteking af om de bacteriën te doden, waarna ze zelf dood gaan en pus vormen.
   • Slechte adem kan ook door vastzittend en rottend voedsel onder de peri-coronale flappen worden veroorzaakt.
2. 
   2
   Kijk of je scheefgroeiende tanden hebt. Ook als je verstandskiezen scheefgroeien en in je kaakbeen groeien, hoeven ze nog geen pijn of andere symptomen op te leveren; ze beginnen echter vaak na een tijdje (zelfs al na een paar weken) te dicht op andere tanden te gaan staan en die van hun plaats te drukken. Dit 'domino-effect’ kan uiteindelijk de tanden die je ziet als je lacht beïnvloeden, waardoor die er gedraaid of scheef gaan uitzien. Als het idee hebt dat je voortanden plotseling scheef of gedraaid gaan staan , vergelijk je lach dan eens met oudere foto’s.

   • Als je verstandskiezen andere tanden te veel van hun plaats drukken, kan je tandarts aanraden om ze te trekken.
   • Zodra verstandskiezen zijn getrokken, gaan andere scheve tanden na een paar weken of maanden vanzelf langzaamaan weer recht staan.
3. 
   3
   Weet dat chronische pijn en zwelling niet normaal zijn. Hoewel een beetje korte-termijn pijn en ontsteking normaal is bij doorkomende verstandskiezen, zijn chronisch (lange-termijn) pijn en zwelling dat niet. Verstandskiezen die helemaal boven het tandvlees uitgroeien leiden meestal na een paar weken niet meer tot veel pijn of zwelling. Ernstige pijn en ontsteking die meer dan een paar weken aanhoudt, komt vaker voor bij verstandskiezen die in het kaakbeen blijven steken. Niet doorgekomen verstandskiezen, die leiden tot ernstige en/of chronisch symptomen, moeten worden getrokken.

   • Mensen met een kleine kaak en mond lopen veel meer kans op niet doorgekomen verstandskiezen die aanzienlijke pijn en zwelling opleveren.
   • Alhoewel niet doorgekomen verstandskiezen geen directe symptomen hoeven te veroorzaken, kunnen ze tot afsterving in andere tanden of het omliggende tandvlees leiden, wat weer kan leiden tot pijn op lange termijn.
   • Het besluit om naar de tandarts te gaan hangt af van jouw tolerantie voor pijn en je geduld. In het algemeen kun je zeggen dat, als de pijn je (zonder medicatie) voor meer dan drie tot vijf dagen uit je slaap houdt, het tijd is om je tanden te laten nakijken.
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Omgaan met symptomen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Masseer je tandvlees met je vinger of met wat ijs. Zachtjes heen en weer of in kleine cirkels masseren met een (schone) vinger kan tijdelijk verlichting geven voor je gevoelige tandvlees. Wees voorzichtig dat je niet te hard wrijft, omdat je de peri-coronale flap kunt verstoren of beschadigen en meer irritatie, zwelling en/of bloeding uitlokken. Als je er tegen kunt, gebruik dan een klein ijsklontje om ontsteking te bestrijden en de pijn te verdoven. Het ijs zal in eerste instantie vreselijk koud aanvoelen, maar het weefsel rond de doorkomende verstandskiezen wordt er binnen een minuut of vijf door verdoofd. Je kunt drie tot vijf keer per dag ijs gebruiken om met de gevoeligheid om te gaan.

   • Zorg ervoor dat je vingernagels geknipt zijn en maak je vinger schoon met alcoholdoekjes om te vermijden dat je bacteriën overbrengt op je tandvlees. Je kunt een ontstoken verstandskies nog erger maken als je niet hygiënisch werkt.
   • Vraag je tandarts of hij een verdovende crème of zalf kan aanbevelen, die je op je ontstoken tandvlees kan inmasseren.
   • Koude kompressen gebruiken of zuigen op een waterijsje kan ook helpen om gevoelig tandvlees te verzachten.
2. 
   2
   Gebruik vrij verkrijgbare anti-ontstekingsmiddelen of pijnstillers. Ibuprofen is een goed anti-ontstekingsmiddel dat pijn en zwelling bij een symptomatische verstandskies bestrijdt. Acetaminophen (Tylenol) is een goede pijnstiller en een sterk antiseptisch middel, wat inhoudt dat het koorts bestrijdt, maar ontsteking niet aanpakt. De maximale dagelijkse dosering van Ibuprofen en Acetaminophen is voor volwassene ongeveer 3.000 mg, maar lees altijd de bijsluiter bij de medicijnen.

   • Te veel (of te lang) Ibuprofen innemen kan de maag en nieren irriteren en beschadigen, dus neem de medicijnen in met wat voedsel.
   • Teveel Acetaminophen is giftig en beschadigt de lever. Alcohol moet nooit in combinatie met Acetaminophen worden gebruikt.
3. 
   3
   Gebruik antiseptisch mondwater. Een antiseptisch of antibacterieel mondwater gebruiken kan helpen om infecties of pijn in je tandvlees en tanden te behandelen en voorkomen. Mondwater met chloorhexidine, bijvoorbeeld, kan helpen bij het verlichten van zwelling en pijn, en kan je mond vrij van infectie houden. Vraag je tandarts of apotheker naar vrij verkrijgbare producten. Welk merk je ook kiest, houd het voor tenminste 30 seconden in je mond en probeer het rond te spoelen langs de achterkant van je mond waar de doorkomende verstandskiezen zitten.

   • Spoelen rondom de peri-coronale flappen kan ook helpen om vastzittend voedsel, tandplak of vuil te verwijderen.
   • Maak zelf een natuurlijk en goedkoop antiseptisch mondwater door een halve theelepel tafelzout of zeezout in een kopje warm water te mengen. Gorgel 30 seconden en herhaal dat drie tot vijf keer per dag of zo vaak als nodig is.
   • Gorgelen met verdunde azijn, vers citroensap, verdunde waterstofperoxide of een paar druppels jodium in water zijn allemaal effectief om infecties in je mond te bestrijden.
   • Thee van alsemkruid is ook een uitstekende hulpstof voor tandvlees bij het bestrijden van het ontstekingsproces.
   Advertentie

Tips

• Realiseer je dat je verstandskiezen niet nodig zijn om je voedsel te kauwen. De andere kiezen zijn voldoende om het voedsel in je mond klein te maken.
• Als je verstandskiezen symptomatisch worden, laat je tandarts dan een röntgenfoto maken. Op een röntgenfoto is te zien of je verstandskiezen ernstig ingroeien of op een zenuw drukken of andere tanden in de weg zitten.

Advertentie

Waarschuwingen

• Het trekken van verstandskiezen kan nodig zijn als je last hebt van: erger wordende pijn, herhaaldelijke infecties, tandvleesziekte, tandbederf, schade aan of scheefstand van de omliggende tanden en/of goedaardige cysten of tumoren.
• Net doorgekomen verstandskiezen kunnen je perfect op een rijtje staande tanden opschuiven, en het kan zijn dat je een orthodontiebehandeling nodig hebt om ze weer in het gareel te krijgen. Als er te weinig ruimte in je mond is of als je verstandskiezen op de verkeerde plaats doorkomen, kunnen je tanden er in je mond ook scheef gaan uitzien.
• Realiseer je dat constante hoofdpijn verwant kan zijn aan doorkomende verstandskiezen, omdat ze kunnen leiden tot scheefstand in je beet en voor pijn in je kaak en schedel kunnen zorgen.

Advertentie