Het verschil kennen tussen een doorkomende en een niet‐doorkomende verstandskies

Verstandskiezen zijn de kiezen die het verst achterin je onder- en bovenkaak staan.^[1]XBron Deze vier kiezen komen als laatste door, meestal tussen je 17e en 25e levensjaar; soms komen de kiezen echter niet helemaal of helemaal niet door, als er bijvoorbeeld niet genoeg ruimte is in je kaak of mond. Het is belangrijk om te weten of je verstandskiezen normaal doorkomen of niet, omdat het in het laatste geval vaak noodzakelijk is om de kiezen door de tandarts of kaakchirurg te laten trekken.

Deel 1

Deel 1 van 2:

Een doorkomende verstandskies herkennen

Pdf downloaden

1
Weet waarop je moet letten in je mond. Je verstandskiezen zijn de achterste kiezen van elke rij tanden - de boven- en onderkant aan beide zijden. Ze zijn bedoeld om eten mee te kauwen. Je hebt ze niet per se nodig om goed te kunnen kauwen, maar zodra je kaak groter wordt tijdens je late tienerjaren komen ze meestal door. Doe je mond open en schijn er met een zaklampje in zodat je achterin je mond kunt kijken. Het zijn de vierde maaltanden, en staan op de vijfde plek achter je hoektanden.^[2]XBron
- Kijk of er genoeg plek is voor nog een kies om door te komen. Verstandskiezen komen niet altijd door als er niet genoeg plek in je kaak is.
- Als er niet veel plek meer in je mond is, of als je tanden erg scheef staan, is de kans groot dat de verstandskies niet (helemaal) door zal komen.
2
Voel met je tong achter je laatste kiezen. Als je eenmaal weet waar de verstandskies door zou moeten komen, kun je met je tong langs je tandvlees gaan. Als de verstandskiezen doorkomen, steken ze eerst een klein beetje door het tandvlees heen. Het bovenste gedeelte van de kies, ook wel de kroon genoemd, steekt er als eerste doorheen.^[3]XBron Voordat de kroon door het tandvlees heen komt en pijn gaat doen, voel je eerst een harde bobbel onder het tandvlees achter je laatste kiezen.
- Als je tong niet lang genoeg is om bij de achterste kiezen te komen, kun je met je wijsvinger voelen. Was wel eerst je handen voordat je ze in je mond steekt.
- Je tong heeft van nature al de neiging om scherpe randjes of gevoelige plekjes op te sporen, vooral als ze nieuw zijn.
3
Let op pijn in je tandvlees of kaak. Als je verstandskies doorkomt, zal dat in elk geval een beetje vervelend voelen wanneer de kroon door het gevoelige tandvlees heen steekt. Let op of je korte tijd pijn, druk of een zeurend gevoel hebt aan het tandvlees achterin je mond, of bij het kaakbot.^[4]XBron De pijn kan heviger zijn als de verstandskies scheef doorkomt omdat je niet voldoende ruimte hebt in je kaak. Als de verstandskies echter helemaal goed recht doorkomt ten opzichte van je andere tanden, hoef je er haast niets van te voelen.^{[5]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
- De pijn van een doorkomende verstandskies zal 's nachts het ergst zijn als je de neiging hebt om in je slaap met je tanden te knarsen.
- Ook kauwgom kauwen of het eten van hard voedsel kan de pijn van een doorkomende verstandskies verergeren.
4
Let op roodheid en zwelling. Een verstandskies kan het tandvlees rood en gevoelig maken.^[6]XBron Je kunt met je tong voelen aan je ontstoken tandvlees of er naar kijken met een zaklampje als je je mond wijd open doet. Rood en gezwollen tandvlees wordt gingivitis genoemd. Als je verstandskies ontstoken is, kan het pijn doen om te kauwen. Je kunt ook vaker op je wang of tong bijten, omdat er door de zwelling minder plaats is in je mond.
- Misschien zie je wat bloed rondom de doorkomende verstandskies (of wellicht is je speeksel een beetje rood). Dit gebeurt niet zo vaak, maar het komt wel eens voor.
- Je kunt ook een soort flapje van tandvlees over de doorkomende verstandskies zien liggen.
- Als je tandvlees gezwollen is, kan het lastig zijn om te eten. Dit is vooral het geval bij de verstandskiezen in de onderkaak, omdat de ontsteking ook de kauwspieren kan treffen, waardoor je je mond niet goed meer open kunt doen.^{[7]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron} Je kunt dan een paar dagen gepureerde voeding eten.
5
Kijk hoe je verstandskies groeit. Als de kroon eenmaal door het oppervlak van het tandvlees heen is, blijft de kies groeien tot hij even groot is als je andere kiezen. Dit kan een paar weken tot maanden duren, en je kunt goed zien of de kies recht komt te staan of niet. Als hij niet recht staat, kan hij druk uitoefenen op de andere kiezen en tanden, die dan op hun beurt scheef komen te staan, wat te zien is als je lacht.^[8]XBron
- Als een verstandskies scheef doorkomt kan dat een domino-effect veroorzaken, waardoor ook andere tanden scheef of gedraaid komen te staan.
- Als je het vermoeden hebt dat je voortanden plotseling scheef gaan staan, vergelijk je huidige glimlach dan met oudere foto's van jezelf.
- Als je verstandskiezen eenmaal getrokken zijn, zullen scheve of gedraaide tanden na een paar weken of maanden vanzelf weer recht komen te staan.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Een niet-doorkomende verstandskies herkennen

Pdf downloaden

1
Weet wat een niet-doorkomende verstandskies is. Een niet-doorkomende verstandskies blijft geheel of gedeeltelijk in het kaakbot onder het tandvlees zitten.^{[9]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron} Hij kan vast komen te zitten onder het flapje tandvlees, of heel erg scheef gaan groeien - soms zelfs horizontaal in plaats van verticaal. Het is belangrijk om te weten dat een niet-doorkomende verstandskies niet altijd problemen of symptomen hoeft te veroorzaken, en ook niet altijd verwijderd hoeft te worden.
- Het is heel normaal om een combinatie van helemaal doorgekomen, gedeeltelijk doorgekomen of niet-doorkomende verstandskiezen te hebben.
- Hoe langer je verstandskiezen in je mond blijven zitten, hoe groter de wortels worden waardoor het moeilijker is om ze te verwijderen als ze toch problemen gaan veroorzaken.
2
Negeer hevige pijn en ontsteking niet. Een niet-doorkomende verstandskies hoeft niet altijd symptomen te geven, maar als hij dat wel doet is de pijn en de ontsteking meestal hevig.^[10]XBron In tegenstelling tot de milde pijn bij een normaal doorkomende verstandskies, veroorzaakt een niet-doorkomende verstandskies vaak vreselijke pijn (aan het tandvlees en de kaak), zwelling, hoofdpijn, een stijve nek en/of problemen met het openen van de mond. Als je deze symptomen ervaart heb je niet te maken met een normaal doorkomende verstandskies, dus ga dan zo snel mogelijk naar de tandarts.
- Een niet-doorkomende verstandskies veroorzaakt veel meer pijn en zwelling dan een doorkomende verstandskies, en de pijn duurt langer en zal pas verdwijnen als de kies getrokken is.
- Het ongemak van een doorkomende verstandskies duurt zolang de kroon van de kies door het tandvlees heen komt, terwijl een niet-doorkomende verstandskies ook daarna nog pijn blijft doen, of zelfs pijn doet zonder dat hij te zien is.
- Als de verstandskies niet goed verticaal groeit, voel je misschien constante pijn in je hele kaak.
3
Let goed op tekenen van infectie. Een gedeeltelijk of niet-doorkomende verstandskies vergroot het risico op een infectie aanzienlijk, wat ook wel pericoronitis wordt genoemd.^[11]XBron Een niet-doorkomende verstandskies kan kleine holtes onder het flapje tandvlees veroorzaken, waar bacteriën zich kunnen ophopen en vermenigvuldigen. Bacteriën kunnen je tandglazuur, tandbeen en tandvlees aantasten. Bekende tekenen van een ontstoken verstandskies zijn: hevige pijn (scherp of zeurend), lichte koorts, gezwollen lymfeklieren in de hals en onder de kaak, pus rondom het ontstoken tandvlees, slechte adem of een vieze smaak in de mond.^[12]XBron
- Pus is grijs/wit van kleur en bestaat uit witte bloedcellen. Deze speciale immuuncellen vernietigen de omringende bacteriën, en gaan uiteindelijk dood waarna ze pus vormen.
- Een slechte adem is het resultaat van de afvalstoffen die de bacteriën produceren, en van pus en bloed dat uit het tandvlees rondom de verstandskies sijpelt.
4
Weet wanneer je naar de tandarts moet gaan. Als je meer dan een paar dagen hevige symptomen ervaart, of als je tekenen van infectie ziet, ga dan zo snel mogelijk naar de tandarts. Je tandarts kan röntgenfoto's maken, je kaak verdoven en de verstandskies trekken. Misschien krijg je voordat de kies getrokken wordt eerst antibiotica om te voorkomen dat de infectie overgaat op de bloedstroom. Het is makkelijker om je verstandskiezen te laten trekken voordat je 20 bent, omdat de wortels zich dan nog niet volledig hebben ontwikkeld.^[13]XBron
- Complicaties van een ontstoken verstandskies zijn: een abces in het tandvlees, cysten en bloedvergiftiging.
- Het is slim om tussen je 16e en 19e jaar je verstandskiezen goed in de gaten te laten houden door de tandarts.^[14]XBron
Advertentie

Tips

Je kunt pijnstillers slikken tegen de pijn van een doorkomende of ontstoken verstandskies.
Om de zwelling en pijn bij een niet-doorkomende verstandskies te verminderen, kun je een koud kompres op je wang leggen. Doe een ijsklontje in een stukje gaas of in een theedoek en hou dat maximaal 10 minuten tegen je zere kaak aan.
Het is belangrijk om je mond goed schoon te houden als je last hebt van een niet-doorkomende verstandskies. Anders kunnen de bacteriën zich vermenigvuldigen waardoor je een ontsteking krijgt.
Als je denkt dat je niet-doorkomende verstandskies ontstoken is, bestrijd de bacteriën dan door je mond meerdere keren per dag te spoelen met zout warm water, of met een antiseptische mondspoeling.
Als je pijn hebt aan je verstandskies, eet dan zachte voeding (yoghurt, zachte kaas, noedels, zacht brood), en drink koude drankjes om de irritatie te verminderen.
Je kunt niet voorkomen dat je een niet-doorkomende verstandskies krijgt, maar je kunt wel voorkomen dat het een probleem wordt door regelmatig naar de tandarts te gaan.
Kruidnagelolie kan de pijn bij een niet-doorkomende verstandskies verlichten.

Advertentie