Controleren of je huidkanker hebt

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Je eigen huid onderzoeken

Vaststellen of je huidkanker hebt

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Bij huidkanker is het belangrijk dat de aandoening in een vroeg stadium ontdekt wordt. Vroeg ontdekken kan zelfs het verschil betekenen tussen leven en dood, met name bij bepaalde soorten huidkanker, zoals melanoom en plaveiselcelcarcinoom. Ieder jaar wordt bij ruim 76.000 mensen melanoom geconstateerd, en daarvan overlijden er zo´n 13.000. Aangezien een goede timing zo ontzettend belangrijk is als het gaat om het vaststellen en het behandelen van huidkanker, zou eigenlijk iedereen de hieronder beschreven stappen moeten volgen om te leren hoe de eigen huid op huidkanker kan worden gecontroleerd.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 2:

Je eigen huid onderzoeken

Pdf downloaden

1. 
   1
   Onderzoek je huid. De beste manier om bij jezelf na te gaan of je misschien huidkanker hebt is door bij jezelf een huidonderzoek te doen. Kies voor je huidonderzoek een vaste dag in de maand uit en noteer die dag op de kalender. Onderzoek de huid over je hele lichaam; sla geen plekje over. Gebruik nadat je alle goed zichtbare plaatsen bekeken hebt een spiegel om je geslachtsdelen te bekijken, het gebied rond je anus, de huid tussen je tenen, je rug, en alle andere plekken die lastig te zien zijn. Het kan handig zijn om een plattegrond van een lichaam bij de hand te hebben en steeds wanneer je een bepaald gedeelte van je lichaam bekeken hebt, dat gedeelte op de afbeelding af te strepen, terwijl je aantekeningen maakt van alle eventuele moeder- of andere soorten vlekken die je tegenkomt. Je kunt dergelijke lichaamskaarten online vinden, waaronder onderstaande afbeelding van de Amerikaanse Organisatie voor Huidkanker (SkinCancer.org)

   • Vraag om je schedel na te kijken of een vriend of vriendin, of je partner, je wil helpen. Verdeel je haar in deeltjes en voel met je vingers of er geen erosie, schilfers, of wondjes te zien zijn die van kleur of van vorm zijn veranderd.
   • Dankzij de opkomst van zonnecabines en sprays waarmee je over je hele lichaam bruin kunt worden kun je uiteindelijk zelfs huidkanker krijgen op je schaamlippen of op je penis. Neem je huidonderzoek serieus en zorg ervoor dat je geen plekje op de lichaam overslaat. Je kunt dit huidonderzoek het beste uitvoeren als je weet hoe de verschillende vormen van huidkanker eruitzien.
2. 
   2
   Let op of er basaalcelcarcinoom is waar te nemen. Basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Deze vorm van huidkanker komt met name voor op delen van je hoofd die aan de zon worden blootgesteld, inclusief je oren en je hals. Deze vorm van kanker is erosief van aard, wat inhoudt dat de door de kanker veroorzaakte plaatselijke invasie van de huid als het ware het huidweefsel dat door de kanker is aantast, wegeet. Deze vorm van kanker zaait zich uit of verspreidt zich naar andere delen van het lichaam. Risicofactoren voor deze vorm van kanker zijn onder meer blootstelling aan de zon, het gebruik van een zonnebank, de neiging hebben sproeten te krijgen, het hebben van een lichte huid, het feit dat je in je leven meerdere keren zo erg verbrand bent dat er blaren ontstonden, en het hebben van een rookverleden.

   • De wondjes zijn vlak of vormen lichte verhoginkjes op de huid, ze zijn roze of vleeskleurig, gaan snel bloeden en ze hebben een soort gaatje. Ze zien eruit als aangetast vlees en lijken soms op een zweer of verwonding met korstjes en vocht dat eruit sijpelt en ze genezen niet. De wondjes zijn meestal tussen de 1 en 2 centimeter groot.
3. 
   3
   Leer waaraan je melanoom kunt herkennen. Herkenning in een vroeg stadium is met name bij melanoom van groot belang, omdat melanoom van alle soorten huidkanker de meest dodelijke is. Melanoom kan worden genezen als het vroeg genoeg, dat wil zeggen tijdens de eerste fase, wordt ontdekt. Als de kanker zich verder ontwikkelt, en een vergevorderde fase bereikt is de kans dat de patiënt meer dan een paar jaar te leven heeft kleiner dan 15%. De huidwondjes die met melanoom in verband worden gebracht hebben bepaalde eigenschappen waar je op kunt letten als je bij jezelf een huidonderzoek uitvoert. Je kunt deze kenmerken onthouden op basis van de letters ABCDE.

   • De letter A staat voor de typische Asymmetrie binnen het gebied van de huid dat is aangetast, waarbij de ene helft niet bij de andere helft past.
   • Verder moet je letten op de B die staat voor het Engelse woord Border, wat rand betekent. De rand zal namelijk onregelmatig, gescheurd of gekarteld zijn of inkepingen hebben, en niet duidelijk gedefinieerd of recht zijn.
   • De C staat voor het Engelse woord Color. De kleur zal ook veranderen binnen het aangetaste gedeelte van de huid en een soort batikeffect hebben met zwarte, bruine en blauwe plekken.
   • Verder moet je letten op de Diameter van de wond. Waarschijnlijk is die groter dan zes millimeter, of net iets meer dan een halve centimeter.
   • Verder zul je zien dat de moedervlek of het wondje Evolueert, oftewel verandert, en er in de loop der tijd anders uit gaat zien.
   • Mensen met een donkere huidskleur moeten zich ervan bewust zijn dat zij ook het risico lopen huidkanker te krijgen — en met name op een gevaarlijke vorm van melanoom die niet veroorzaakt wordt door blootstelling aan de zon, en die bekend staat als het Acral Lentiginous Melanoom (ALM). Deze vorm van kanker treedt meestal op op de huid van de handpalmen, op de voetzolen en zelfs onder de nagels.
4. 
   4
   Let op de aanwezigheid van plaveiselcelcarcinoom (in het Engels afgekort tot SCC). Plaveiselcelcarcinoom begint met wondjes die een voorstadium van kanker aantonen en die bekend staan als keratosis actinica oftewel zonlichtbeschadiging (in het Engels afgekort tot AK). Dit is geen kanker, maar een verwonding. Een verwonding veroorzaakt door zonlichtbeschadiging openbaart zich als geschubd vlees of als een roze gekleurde verwonding en doet zich meestal voor op het hoofd, in de hals, de nek en op de romp van het lichaam. De wondjes voelen vaak ruw of schilferig aan en ontwikkelen zich vervolgens tot verwondingen van het type SCC, die zich uiten als meerdere verhoginkjes op de huid, die van boven vlak zijn, geen pijn doen en gladde, ronde randen hebben. Ze kunnen alleen of in groepjes voorkomen en zijn meestal zo’n 2 centimeter groot. Ze kunnen jeuken, snel gaan bloeden en nemen vaak de vorm aan van wondjes die niet genezen en die niet weggaan maar ook niet groter worden.

   • Bij wondjes die meer dan 2 cm groot zijn bestaat er 10 tot 25% kans dat ze kwaadaardig zijn en zich gaan uitbreiden. De verwondingen waarbij de kans op verspreiding het grootst is zijn de wondjes die beginnen op de neus, lippen, tong, oren, de penis, de slaap, de schedel, de oogleden, de balzak, de anus, het voorhoofd en de handen.
   • Als je een groot aantal wondjes van het type AK hebt, bestaat er een kans van 6 tot 10% dat tenminste één daarvan zich verder ontwikkelt tot SCC.
   • Er bestaat een aantal categorieën van mensen die een verhoogd risico lopen op SCC, waaronder mensen met een chronische huidziekte of mensen die te maken hebben met chronische verwondingen van de huid. Je loopt ook een verhoogd risico als je jezelf in een te hoge mate blootstelt aan UVA of UVB straling, aan ioniserende straling, kankerverwekkende chemicaliën en aan arsenicum. Ook loop je een verhoogd risico als je geïnfecteerd bent met een vorm van het Humaan Papilloma Virus (HPV) (6, 11, 16 of 18), als je leukemie, het maligne lymfoom of acné hebt, of als je immunosuppressiva oftewel geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken, neemt.
5. 
   5
   Houd eventuele wondjes goed in de gaten. Als je tijdens een van je lichamelijk onderzoeken één van de hierboven beschreven soorten wondjes tegenkomt, houd dan goed in de gaten hoe ze zich ontwikkelen. Mocht je een verdacht wondje tegenkomen, maak er dan een foto van en omcirkel de plek met rood op je lichaamskaart. Let wanneer je een maand later opnieuw je huid onderzoekt op of zich veranderingen hebben voorgedaan. Neem opnieuw een foto en vergelijk hem met de vorige.

   • Bespreek eventuele veranderingen, hoe klein of subtiel ze ook zijn, altijd met de dermatoloog. Neem je lichaamskaart en de foto’s mee naar de afspraak zodat je hem of haar precies kunt laten zien welke ontwikkelingen zich hebben voorgedaan.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Vaststellen of je huidkanker hebt

Pdf downloaden

1. 
   1
   Laat een klinische diagnose stellen. Wanneer je eenmaal wondjes op je lichaam hebt opgemerkt zul je ze klinisch moeten laten nakijken door een dermatoloog. Op die manier kun je erachter komen of ze inderdaad op huidkanker wijzen en als dat zo is, in welk stadium ze verkeren. Wanneer de specifieke soort is vastgesteld op basis van de fysieke kenmerken van de wondjes op je huid zal de dermatoloog met je bespreken welke mogelijkheden je hebt, wat afhankelijk zal zijn van jouw specifieke situatie. Het kan zijn dat de dokter ertoe besluit de plek direct operatief te (laten) verwijderen, als er geen twijfel over bestaat dat dat bij het soort kanker dat je hebt, noodzakelijk is. Als de dokter minder zeker van zijn of haar zaak is kan hij of zij besluiten tot het uitvoeren van een dermatoscopie, waarbij de verwonding nogmaals wordt bekeken onder een sterk vergrotende microscoop.

   • Houd wel in gedachten dat zich op je huid veel veranderingen voor kunnen doen — waaronder ook nieuwe vlekjes en wondjes die van vorm of kleur veranderen — en die geen kanker zijn. Alleen een ervaren arts kan deze veranderingen evalueren en je helpen te beoordelen of een verdere evaluatie of behandeling noodzakelijk is, dus neem altijd het zekere voor het onzekere en laat veranderingen altijd nakijken.
   • Het kan ook zijn dat de dermatoloog gebruik maakt van confocale laserfluorescentiemicroscopie (in het Engels afgekort tot CSLM). Dit is een niet-invasieve studie op basis van beelden die rechtstreeks afbeeldingen oplevert van de opperhuid en van de daaronder liggende papillaire dermis. Op die manier kunnen goedaardige verwondingen beter van kwaadaardige verwondingen worden onderscheiden.
   • Ook kan je arts kiezen voor het uitvoeren van een biopsie. Hoewel een biopsie een goede manier van testen is die nog steeds wordt gebruikt, is een biopsie niet altijd 100% betrouwbaar.
   • De hierboven genoemde technieken helpen je arts verder op weg naar het herkennen van een melanoom en een klinisch onderscheid te maken tussen andere verwondingen waarvoor het lastig is een diagnose te stellen.
2. 
   2
   Behandel precancereuze wondjes. Als je bij jezelf een wondje opmerkt van het type keratosis solaris (AK oftewel zonlichtbeschadiging), moet je het behandelen zodat het zich tenminste niet ontwikkelt tot plaveiselcelcarcinoom. Als je niet meer dan één verwonding van het type AK hebt is het eenvoudig te behandelen; als je daarentegen meerdere AK wondjes hebt kan het zijn dat het het minder efficiënt is om ze te laten behandelen en is het de kosten mogelijk niet waard. In plaats daarvan kun je ze in dat geval beter in de gaten houden. Blijf de ontwikkeling het groepje AK wondjes gedurende enige tijd volgen voordat je kiest voor een methode om ze te laten verwijderen.

   • Als je één enkel AK wondje hebt kun je het laten verwijderen met cryotherapie. Bij cryptotherapie vriest de dermatoloog het wondje er bij wijze van spreke af met behulp van vloeibare stikstof. Je kunt ook kiezen voor electro-dissectie in combinatie met curettage, wat inhoudt dat het wondje wordt gecauteriseerd en verwijderd met een operatiemes. Voor het verwijderen van één enkele verwonding kun je ook kiezen voor een laserbehandeling van het huidoppervlak of voor een behandeling met 5-fluorouracil, een cytostatisch geneesmiddel dat gebruikt wordt voor de behandeling van premaligne aandoeningen.
3. 
   3
   Zorg dat je weet hoe andere soorten huidkanker behandeld worden. Andere soorten huidkanker worden in eerste instantie altijd operatief verwijderd. De arts kan een operatie uitvoeren waarbij de tumor of de verwonding uit alle zieke huiddelen wordt gesneden met duidelijke chirurgische afbakeningen. Een andere veel gebruikte operatieve methode is de Mohs-chirurgie. Dit is een vorm van micrografische chirurgie die gebruikt worden voor huidkanker die niet van het type non-melanoma is (NMSC), voor basaalcelcarcinoom en voor plaveiselcelcarcinoom.

   • Deze vormen van kanker ontwikkelen zich in het gebied waar de hoofdtumor zich bevindt en vormen alleen in bepaalde gevallen uitzaaiingen; ze kunnen alleen plaatselijk agressief worden en de huid op die plek aantasten en vaak terugkomen. Dit zijn de carcinomen die het vaakst behandeld worden met de Mohs-chirurgie om te verzekeren dat er geen kwaadaardig focuspunt achterblijft op de plek waar de wond is weggehaald, waardoor de kanker terug zou kunnen keren.
4. 
   4
   Voorkom huidkanker in de toekomst. Om te voorkomen dat je in de toekomst ooit huidkanker oploopt kun je een aantal maatregelen nemen om jezelf te beschermen. Aangezien blootstelling aan de zon de belangrijkste oorzaak van huidkanker is kun je als je naar buiten gaat het beste een breed scala aan zonnebrandcrèmes gebruiken die zowel UVA als UVB bescherming bieden, naast bescherming in de vorm van kleding of een hoofddeksel op je meest gevoelige lichaamsdelen. Deze meest kwetsbare lichaamsdelen zijn je hoofd en je nek. Draag daarom als de zon schijnt voor de zekerheid altijd een hoed of pet.

   • Het is een veel gehoord misverstand dat mensen met een donkere huidskleur geen zonnebrandcrème zouden hoeven gebruiken. Het doet er niet toe wat de kleur van je huid is. Gebruik altijd zonnebrandcrème en houd ook andere gewoontes aan die je tegen de zon beschermen.
   • Ook de zonnebank kun je beter vermijden.
   • Bedenk dat vochtige stukjes huid zoals de huid van je lippen en van je tong eerder kunnen worden aangetast door SCC, waarna de aandoening kwaadaardig kan worden en zich kan gaan uitzaaien.
   Advertentie