Удмурт Автономияле Совет Социалистик Республикасы
Удмурт Автономияле Сәвит Социалистик җɵмһүрᴎятсы (рус. Удмуртская Автономная Сәвитская Социалистическая җɵмһүрᴎят, удм. Удмурт Автономной Сәвит Социалист җɵмһүрᴎят) — 1930-1990 елларда хәзерге Удмуртия территориясендә урнашкан җɵмһүрᴎят.
| Удмурт Автономияле Сәвит Социалистик җɵмһүрᴎятсы рус. Удмуртская Автономная Сәвитская Социалистическая җɵмһүрᴎят удм. Удмурт Автономной Сәвит Социалист җɵмһүрᴎят | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Шигарь «Вань кунъёсысь пролетарийёс, огазеяське!» | |||||||||
| Башкала | Ижау | ||||||||
| Тел(ләр) | Удмурт, Рус | ||||||||
| Интернет домены | .su | ||||||||
| Мәйдан | 42 100 км² | ||||||||
| Халык | 1 605 663 кеше (1989) | ||||||||
| Идарә итү төре | Сәвит җɵмһүрᴎятсы | ||||||||
Тарих үзгәртү
Удмурт АССР 1934 елның 28 декабрендә БҮБК карары нигезендә барлыкка килә. 1935—1936 елларда — Киров крае cастaфында.
1937 елда Сарапул, Каракүл, һәм Кыяс районнары Киров өлкәсе cастaфыннан Удмурт АССР cастaфына тапшырыла.
1930-елларда, индустриализация чикләрендә, җɵмһүрᴎятда сәнәгать кәcəбәләрнең төзү башлана. Нәтиҗәсендә, шәһәрләрдә яшәүче кешеләрнең өлеше 26%тан (1939 ел) 57%ка (1979 ел) күтәрелгән.
1990 елның 4 ноябрендә Удмурт АССРның Югары Сәвиты җɵмһүрᴎятның суверенитетны игълан итте. 1994 елдагы Конституция буенча, Удмуртия — Россия Федерациясе cастaфында дәүләт.
Халык үзгәртү
Миили cастaф үзгәртү
Милли cастaф:
| Милләт | 1939[1], % | 1959[2], % | 1970[3], % | 1979[4], % | 1989[5], % |
|---|---|---|---|---|---|
| Руслар | 55,7 | 56,8 | 57,1 | 58,3 | 58,9 |
| aрлар | 39,4 | 35,9 | 34,2 | 32,1 | 30,9 |
| Татарлар | 3,3 | 5,3 | 6,1 | 6,6 | 6,9 |
Халык саны үзгәртү
| 1939 | 1959 | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] |
|---|---|---|---|---|
| 1 219 350 | 1 336 927 | 1 417 675 | 1 492 172 | 1 605 663 |
Административ бүленеш үзгәртү
| № | Районның исеме[9] | Административ үзәге | Халык саны (1989) |
|---|---|---|---|
| 1 | Алнаши районы | Алнаши | 27 519 |
| 2 | Балезино районы | Балезино | 50 462 |
| 3 | Вавож районы | Вавож | 24 270 |
| 4 | Воткинск районы | Воткинск | 24 831 |
| 5 | Глазов районы | Глазов | 28 216 |
| 6 | Грахово районы | Грахово | 16 401 |
| 7 | Дебөсы районы | Дебөсы | 17 865 |
| 8 | Завьялово районы | Завьялово (Удмуртия) | 48 474 |
| 9 | Игра районы | Игра | 50 310 |
| 10 | Камбарка районы | Камбарка | 23 144 |
| 11 | Каракүл районы | Каракүл | 15 911 |
| 12 | Кез районы | Кез | 38 083 |
| 13 | Кизнәр районы | Кизнәр | 35 380 |
| 14 | Кыяс районы | Кыяс | 14 508 |
| 15 | Красногорское районы | Красногорское (Удмуртия) | 17 372 |
| 16 | Кече Пурга районы | Кече Пурга | 35 080 |
| 17 | Мәжгә районы | Мәжгә | 36 215 |
| 18 | Сарапул районы | Сарапул (1991 елдан — Сигаево) | 25 990[10] |
| 19 | Селты районы | Селты | 19 918 |
| 20 | Сөмсә районы | Сөмсә | 24 213 |
| 21 | Ува районы | Ува | 42 571 |
| 22 | Шаркан районы | Шаркан | 28 163 |
| 23 | Юкаменское районы | Юкаменское | 16 874 |
| 24 | Якшур-Бодья районы | Якшур-Бодья | 25 467 |
| 25 | Яр районы | Яр (Удмуртия) | 25 241 |