Zorba (film)
Zorba, 1964 ABD - İngiltere - Yunanistan ortak yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Alexis Zorbas olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Zorba the Greek (Türkçesi: Yunan Zorba) adı ile gösterilmiştir. Filmin Türkiye'de İki Arkadaş adıyla da gösterildiğine dair kayıtlar bulunmaktadır.[1]
| Alexis Zorbas | |
 "Zorba" (Alexis Zorbas) filminin Avustralya'da basılmış bir sinema afişi. | |
| Yönetmen | Mihalis Kakoyannis |
|---|---|
| Yapımcı | Mihalis Kakoyannis Anthony Quinn |
| Senarist | Mihalis Kakoyannis Nikos Kazancakis'in romanından |
| Oyuncular | Anthony Quinn Alan Bates Irene Papas Lila Kedrova |
| Müzik | Mikis Theodorakis |
| Görüntü yönetmeni | Walter Lassally |
| Kurgu | Mihalis Kakoyannis |
| Stüdyo | 20th Century Fox |
| Dağıtıcı | International Classics 20th Century Fox |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1964,  ABD  İngiltere  Yunanistan ortak yapımı |
| Çıkış tarih(ler)i | 17 Aralık 1964, ABD Temmuz 1965, Türkiye (Yeni Melek Sineması) |
| Süre | 142 dakika |
| Dil | İngilizce, Yunanca |
| Diğer adları | Zorba (Türkiye) Zorba the Greek (ABD) Zorba le Grec (Fransa) Zorba il Greco (İtalya) Alexis Sorbas (Almanya) |
Film, Zorba ve Basil'in, yoksul bir Girit köyünde linyit madeni inşa etmeye çalışırken yaşadıkları talihsizliklere odaklanıyor; kutupsal farklı kişilikleri onları, köyün halk tarafından boşaltılmasıyla sonuçlanan feci sonuçlara yol açan işlere ve planlara sürükler.Filmdeki etkileşimlerin çoğu baş karakterlerin görüş ve tutumlarına odaklanıyor ve yolları ayrılmadan önce neşeyle dans ettikleri son sahneyle doruğa ulaşıyor.
Filmde komedi unsurları bulunmasına rağmen Kazantzakis'in anti-kahramanı Zorba, genel olarak 'hayatı onaylayan' bir kişilik olarak anlaşıldı (Cacoyannis'in senaryosunda aslına sadık kalınarak yeniden çekildi). Korkunç bir kadın cinayetini konu alan filmde, Zorba'nın alaycı, bencil ve manipülatif kişiliğinin kararlı iyimserliğiyle birleştiğinde, yaşamın acımasızlıklarına ve değişimlerine bir tepki olduğu ve bunlara meydan okuduğu açıkça gösteriliyor.
Yunanistan'da 1 milyon doların altında bir fiyata çekilen Zorba, yalnızca ABD gişesinde üretim bütçesinin dokuz katından fazla hasılat elde ederek önemli bir kritik ve ticari başarı elde etti. Film, 37. Akademi Ödülleri'nde En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Kedrova), En İyi Görüntü Yönetmeni ve En İyi Sanat Yönetmeni ödüllerini kazandı. Diğer adaylıklar arasında, performansı film tarihinin en ikonik performanslarından biri olarak anılan ve sirtaki olarak bilinen halk dansını doğuran En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu dalında Anthony Quinn yer aldı. Film ve kaynak romanı daha sonra Cacoyannis, Quinn ve Kedrova'nın da katıldığı Tony ödüllü bir sahne müzikaline uyarlandı.
Senaryosunu Nikos Kazancakis'in aynı adlı romanından Mihalis Kakoyannis'in uyarlayıp yazdığı filmin yönetmeni ve kurgucusu da Mihalis Kakoyannis'dir. Kakoyannis aynı zamanda Anthony Quinn'le beraber filmin yapımcılarından da biridir. Önemli rollerinde Anthony Quinn, Alan Bates, Irene Papas ve Lila Kedrova'nın oynadıkları filmin müzikleri Mikis Theodorakis'e aittir. Film 1965 yılında 7 dalda Oscar'a aday gösterilmiş, bunlardan 3'ünü almıştır.
Özet değiştir
Hayattan fazlaca bir beklentisi olmayan mutsuz İngiliz yazar, Yunan asıllı Basil'e (Alan Bates) Yunan adalarından biri olan Girit'te bir maden ocağı miras kalmıştır. Hayatına yeniden bir çekidüzen verme umudunu taşıyarak adaya gelen Basil burada aşırı davranışları olan, kaba saba ama hayata şehvetle bağlı orta yaşlı bir Yunan olan Alexis Zorba (Anthony Quinn) ile tanışır. Kendisini âdeta himayesine alan Zorba'nın kendisine kabul ettirmeye çalıştığı hayat tarzının bir parçası da yenilgileri umursamamaktır. Zorba'ya göre yenilgiler hayatın kaçınılmaz parçalarıdır ve ancak yenilginin sürekli olarak tadılması ile hayatın zaferlerinin tadına varılabilir. Zorba sayesinde Yunanların dünyevi zevklerini keşfettikçe Basil'in hayata bakış açısı gitgide değişmeye başlar.
Oyuncu kadrosu değiştir
| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Anthony Quinn | Alexis Zorba |
| Alan Bates | Basil |
| Irene Papas | Dul kadın |
| Lila Kedrova | Madame Hortense |
| Sotiris Moustakas | Mimithos |
| Anna Kyriakou | Soul |
| Eleni Anousaki | Lola |
| Yorgo Voyagis | Pavlo |
| Takis Emmanuel | Manolakas |
| Giorgos Foundas | Mavrandoni |
| George Pan Cosmatos | sivilceli çocuk |
Film hakkında notlar değiştir
Yapım değiştir
Film, Yunanistan'ın Girit adasında siyah beyaz olarak çekildi. Öne çıkan belirli yerler arasında Hanya şehri, Apokoron bölgesindeki Kokkino Chorio köyü ve Akrotiri Yarımadasındaki Stavros Plajı yer alıyor. Quinn'in karakterinin Sirtaki dansı yaptığı sahne Stavros köyünün sahilinde çekildi.[3]
Simone Signoret, Madame Hortense rolü için çekimlere katıldı; Yapımın başlarında onun yerini Lila Kedrova aldı.[4]
Ödüller değiştir
Ödülleri:
- 1964 Oscar - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü - Lila Kedrova
- 1964 Oscar - En İyi Sanat Yönetimi Akademi Ödülü - Vassilis Photopoulos
- 1964 Oscar - En İyi Görüntü Yönetimi Akademi Ödülü - Walter Lassally
- 1965 ABD Ulusal Eleştirmenler Birliği - En İyi Erkek Oyuncu Ödülü - Anthony Quinn
Adaylıklar:
- 1964 Oscar - En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - Anthony Quinn
- 1964 Oscar - En İyi Yönetmen Akademi Ödülü - Mihalis Kakoyannis
- 1964 Oscar - En İyi Film Akademi Ödülü - Mihalis Kakoyannis
- 1964 Oscar - En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü - Mihalis Kakoyannis
- 1965 Altın Küre - En İyi Dramatik Film Ödülü
- 1965 Altın Küre - En İyi Erkek Oyuncu Ödülü - Anthony Quinn
- 1965 Altın Küre - En İyi Yönetmen Ödülü - Mihalis Kakoyannis
- 1965 Altın Küre - En İyi Orijinal Film Müziği - Mikis Theodorakis
- 1965 Altın Küre - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü - Lila Kedrova
- 1965 Laurel - Altın Defne - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü - Lila Kedrova
- 1966 Grammy - En İyi Orijinal Film Müziği - Mikis Theodorakis
- 1966 BAFTA - En İyi Film Ödülü - Mihalis Kakoyannis
- 1966 BAFTA - En İyi Yabancı Erkek Oyuncu Ödülü - Anthony Quinn
- 1966 BAFTA - En İyi Yabancı Kadın Oyuncu Ödülü - Lila Kedrova
- 1966 BAFTA - UN Ödülü - Mihalis Kakoyannis
Filmin Müziği değiştir
- Filmin tema müziği olan Zorbas'ı Yunan besteci Mikis Theodorakis bestelemiştir. Geleneksel Yunan dansı hasapiko'nun (Kasap dansı) bir türü olan Syrtaki (Sirtaki) olarak da bilinir. Müzik bu filmde duyulduktan sonra dünya çapında meşhur olmuş, tavernalar ve düğünlerin vazgeçilmez müziği hâline gelmiştir.
- Filmin "Soundtrack Albümü"nde şu parçalar yer almaktadır;[5]
- Kritikos Horos / Theme From 'Zorba The Greek'
- Sirtos Chaniotikos (I) / The Full Catastrophe
- Madame Hortance (I) / Life Goes On
- Ballos / The One Unforgivable Sin
- Chasapikos / Questions Without Answers
- Horos Tou Zorba (I) / Zorba's Dance
- Sirtos Chaniotikos (II) / The Fire Inside
- Thanatos Tis Chiras / Clever People And Grocers
- Sirtos Chaniotikos (III) / Always Look For Trouble
- Madame Hortance (II) / Life Goes On (Reprise)
- Pote Tha Kani Ksasteria / Free (Cretan Folksong)
- Choros Tou Zorba (II) / That's Me Zorba!
Kaynakça değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- IMDb'de Zorba
- Allmovie'de "Zorba the Greek" 16 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.