Koca Mustafa Paşa

Fatih Sultan Mehmed (1451-1481) devrinde saraya alınarak, Enderun’da eğitim ve öğretim görmüştür. 1481’de Hazinedârbaşı, 1482’de Kapıcılar Kethüdası olup, 1489-1492 tarihleri arasında Kapıcıbaşılık yapmıştır. 1490’da Roma’ya gönderilip, Sultan II. Bâyezîd tarafından kardeşi Cem Sultan’a gönderilen nâme ve hediyeleri götürdü. Cem Sultan'ın berberbaşı oldu. Kaplanboğan otu zehiri sürülmüş ustura ile Cem Sultan'ı tıraş ederek, öldürdü. 1495’te Avlonya, 1497’de Gelibolu Sancakbeyi olmuştur. 1498’de Rumeli Beylerbeyliğine tâyin olunmuştur.

Koca Mustafa Paşa, Rumeli Beylerbeyi olarak, Sultan İkinci Bâyezîd Han devrinde, Osmanlı-Venedik Harbinde, 1499 İnebahtı Seferinde, burasının karadan kuşatılmasına memur edilmiştir. Ağustos 1499’da İnebahtı Kalesinin anahtarlarını teslim almıştır.

1501’de vezir oldu. İkinci vezirken, 1511’de Vezîr-i âzam tâyin edildi. Sultan İkinci Bâyezîd'i tahttan indirdikten sonra Yavuz Sultan Selim da onu Vezîr-i âzamlıkta bıraktı. Fakat Yavuz Sultan Selim saltanatının ilk yıllarında olan Şehzâdeler Meselesi hâdiselerine adı karışınca, 1512 yılında Bursa’da öldürüldü. Koca Mustafa Paşanın kabri Pınarbaşı’nda Bursa Mevlevîhanesi karşısındadır.

İstanbul’da "Koca Mustafa Paşa" semtinde kendi adıyla anılan câmi, imâret, medrese, mektep ve tekkeden meydana gelen bir külliye, Eyüpsultan'da câmi, Rumeli’nde Yenice-i Karasu’da imâret, Nevrekop’da câmi ve mektep yaptırmıştır.^[1]

• Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi. say.13.