Güney Rodezya

Güney Rodezya, Afrika kıtasının güney kesiminde Birleşik Krallık kraliyet kolonisi olarak 1923 ile 1980 yılları arasında belirli dönemlerde varlığını sürdüren koloni bölgesi. Bölge 1965 yılında tek taraflı olarak Rodezya (1970 yılından itibaren Rodezya Cumhuriyeti) ismi ile bağımsızlığını ilan etmiş ancak hiçbir ülke tarafından kabul görmemiştir. Ülkenin kurulu olduğu bölgede günümüzde Zimbabve bulunmaktadır.

Colony of Southern Rhodesia Güney Rodezya
1923–1953 1963–1965 1979-1980
(1964) Arma
Rodezya'nın Afrika kıtasında konumu (günümüzde Zimbabve)
Başkent	Salisbury
Yaygın dil(ler)	İngilizce
Hükûmet	Kendi kendini yöneten Birleşik Krallık kolonisi
Tarihçe
• Kuruluşu 1923–1953 1963–1965 1979 • Britanya Güney Afrika Şirketi yönetimi 1890-1923 • Birleşik Krallık ilhakı 12 Eylül 1923 • Sorumlu hükûmet kurulması 1 Ekim 1923 • Federasyon 1953-1963 • Tek taraflı bağımsızlık ilanı 11 Kasım 1965 • Dağılışı 1980

1888 yılında Ndebelelerin kralı tarafından var olan yeraltı madenlerini çıkartabilmesi adına Cecil Rhodes'e tanınan toprak imtiyazı sonucunda Avrupalılar bölgeye göç etmiştir.^[1] Bu bölge üzerinde Almanya ve Portekiz'in de hak iddialarına karşı Birleşik Krallık bölgeyi 1891 yılında kendi himaye bölgesi olarak ilan etmiştir. Birleşik Krallık 1923 yılında bölgeyi ilhak ederek kraliyet kolonisi olarak tamamen bünyesine dahil etmiştir.

İlerleyen süreçte beyaz Avrupalıların egemenliği altına giren bölgede beyazların ve siyahi yerlilerin ayrı alanlarda yaşaması adına ayrı yerleşim alanları oluşturulmuştur. 1953 yılında bölge komşu sömürge bölgeleri ile birlikte Rodezya ve Nyasaland Federasyonu çatısı altında birleştirilmiştir. 1963 yılına kadar bu federasyon içerisinde yer alan bölge 1964 yılında diğer bölgeler Kuzey Rodezya (günümüzde Zambiya) ve Nyasaland'a (günümüzde Malavi) tanınan bağımsızlık hakkı Güney Rodezya'ya tanınmamış ve bölgenin adı tekrar Güney Rodezya olarak değiştirilmiştir. Ülkenin bağımsızlığının tanınmaması olarak Ian Smith önderliğinde iktidarda olan beyaz yönetimin, siyahi nüfusun yönetimde yer almasını kabul görmemesi olduğu ve Birleşik Krallık'ın sahip olduğu çoğunluk olmadan bağımsızlık yok (İngilizce:No independence before majority rule) düşüncesinin etkili olduğu ifade edilmiştir.^[2][3]

Yaşanan bu gelişmelerin ardından 1 Kasım 1965 yılında bölge tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiştir.^[4] Bu tek taraflı ilanın ardından Birleşmiş Milletler tarafından ülkeye 216 ve 217 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararları ile yaptırım uygulanmıştır.^[5][6] Bağımsızlık ilanı sonrasında iktidar yanlısı kişilere karşı siyahi kişiler tarafından başlatılan gerilla savaşı kapsamında birçok saldırı gerçekleştirilmiştir.

Yaşanan bu gerilla savaşını bitirmek adına 1976 yılında gerçekleştirilen Rodezya Konferansı'nda barış görüşmeleri gerçekleştirilmiş ancak herhangi bir sonuca ulaşılamamıştır. 1978 yılında gerçekleştirilen seçimler sonucu mecliste çoğunluğu elde eden siyahiler, aynı zamanda yeni başbakanın da siyahi olmasını sağlamışlardır.

1979 yılında başbakan Ian Smith bağımsızlık mücadelesi veren gruplar ile ateşkes imzalamıştır. 1979 yılında Rodezya Konferansı kapsamında Abel Muzorewa'yla imzalanan Lancaster House Antlaşması ile Mart 1980 yılında tüm siyasi tarafları kapsayacak şekilde seçimler gerçekleştirilmiş ve seçimlerden Robert Mugabe önderliğindeki ZANU başarılı bir şekilde ayrılmıştır.

18 Nisan 1980 tarihinde aynı bölgede bağımsız Zimbabve ilan edilerek Güney Rodezya'nın varlığına son verilmiştir.