Wiki Türkçe 2024
TürkçeDeutschEnglish

İnuitler

Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri (kendilerince ᐃᓄᒃ Inuk tekil ᐃᓅᒃ Inuuk ikil ᐃᓄᐃᑦ Inuit çoğul;[1] harfiyen 'insan'), Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.[2]

İnuitler ya da Kanada İnuitleri
ᐃᓄᒃ Inuk tekil
ᐃᓅᒃ Inuuk ikil
ᐃᓄᐃᑦ Inuit çoğul
Aivilingmiut kadını, Kanada, 1926
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Kanada Kanada50.480 (2006 sayımı)[1]
Diller
Batı Kanada İnuitçesi, Doğu Kanada İnuitçesi , Labrador İnuitçesi
Din
Hristiyanlık, Şamanizm

  1. ^ Inuit Ukiungat[ölü/kırık bağlantı]
Kanada ağaç çizgisi sınırı (yeşil alanın dışında ağaç yetişmez; buralar İnuit coğrafyasıdır)

Diline göre:

  1. Batı Kanada İnuitleri
  2. Doğu Kanada İnuitleri

İdari bölgelerine göre:

  1. Yukon İnuitleri
  2. Kuzeybatı Toprakları İnuitleri
  3. Nunavut İnuitleri

Adlandırma

değiştir

İnuit kelimesi Doğu Kanada İnuitçesinde insan anlamına gelen inuk kelimesinin çoğulu olan inuit («insanlar») sözüne dayanır.

Kültür grupları

değiştir

Kabileler ve Şiveler

değiştir
  • Batı Kanada İnuitçesi (Inuvialuktun) ve Batı Kanada İnuitleri (Inuvialuit)
    • Siglit İnuitçesi (Siglitun) ve Siglitler : Qikiqtaruqmiut, Kupugmiut, Kittegaryumiut, Nuvuraqmiut, Avvagmiut, Nuunatahmiut
    • İnuinnaq İnuitçesi (ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ)
      • Kangiryuarmiut İnuitçesi ve konuşan kabileler (Kangiryuarmiut) : Kanghiryuatjagmiut, Kanghirjuarmiut, ?Haneragmiut, ?Puivlirmiut, ?Nagyuktomiut
      • İqaluktuuttiaq şivesi ve konuşan kabileler: Ekaluktomiut, Kiglinirmiut
      • Qurluqtuq şivesi ve konuşan kabileler: Akkuliakattangmiut, Noahognirmiut, Kogluktomiut, Wallirmiut, Asiagmiut, Pingangnaktomiut
      • Umingmaktuuq şivesi ve konuşan kabileler: Nennitagmiut, Kilusiktomiut
    • Natsilik İnuitçesi (Inuktitun)
  • Doğu Kanada İnuitçesi (ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ Inuktitut) ve Doğu Kanada İnuitleri (Inuit)
    • Kivalliq İnuitçesi (Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun) ve Kivalliq İnuitleri (ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut)
      • Qaernermiut şivesi ve konuşan kabileler: Qaernermiut, ?Harvaqtormiut
      • Hauneqtormiut ya da Kangiqliniqmiut şivesi
      • Padlermiut şivesi
      • Ahiarmiut şivesi ve Ahiarmiutlar
    • Aivilik İnuitçesi (Aivilingmiutut, Inuktitut) ve Aivilik İnuitleri
      • Sallirmiut şivesi
      • Rankin şivesi ve konuşan kabileler: Aivilingmiut, ?Amitormiut
    • Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi (Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut)
      • Tununirmiut şivesi ve konuşan kabileler: Nedlungmiut, Tununirusirmiut, Tununermiut, Mittimatalingmiut, Aggomiut, ?Pilingmiut
      • Iglulirmiut şivesi
    • Güney Qikiqtaaluk İnuitçesi (Qikiqtaaluk nigiani, Inuttitut)
      • Güneydoğu şivesi ve konuşan kabileler: Akudnirmiut, Padlimiut, Qinguamiut, Saumingmiut, Kingnaitmiut, Qinguamiut, Okomiut, Talirpingmiut
      • Güneybatı şivesi ve konuşan kabileler: Kingarmiut ya da Sikosuilarmiut, Akuliarmiut, Nugumiut, Qaumauangmiut
    • Nunavik İnuitçesi (Inuttitut, Nunavimmiutitut) ve Nunavik İnuitleri
      • Tarramiutut ya da Taqramiutut şivesi ve konuşan kabileler (Tahagmiut ya da Tarramiut) : Nuvugmiut, Ungavamiut, Tahagmiut
      • Siqinirmiut : Koksoakmiut, Kangiqsualujjuamiut, Kidlinungmiut
      • Itivimiut
      • Qikirtamiut
    • Nunatsiavut İnuitçesi (Inuttut, Inuttitut, Nunatsiavummiutut, Labradorimiutut)
      • Kuzey Nunatsiavut şivesi ve konuşan kabileler: Kongithlushuamiut, Chuckbuckmiut, Nunenumiut, Avitumniut
      • Rigolet şivesi ve konuşan kabileler: Aivitumiut, ?Netcetumiut, ?Puthlavamiut

İnuit Toprakları

değiştir

Kanada'da İnuit Toprakları (Inuit Nunaat[3]) birbirinden bağımsız 4 idari bölgeden oluşur ve Inuit Tapiriit Kanatami tarafından temsil edilir:

Nüfus

değiştir
Dil ve lehçelerKonuşanların sayısıAna diliEv dili
Doğu Kanada İnuitçesi35,69032,01025,290
İnuinnaq İnuitçesi58037070
Source: Statistics Canada, 2006 Census Profile of Federal Electoral Districts (2003 Representation Order): Language, Mobility and Migration and Immigration and Citizenship Ottawa, 2007, pp. 2, 6, 10.

2006 sayımında Kanada İnuitlerinin yerleşim yerlerine göre nüfusu :

Kanada.50.480
Newfoundland ve Labrador.4.715
Nunatsiavut.2.160
.Nain935
.Hopedale475
.Postville215
.Makkovik315
.Rigolet240
.Happy Valley-Goose Bay1.275
.Cartwright75
.Labrador City90
.St. John's280
Québec.10.950
Nunavik.9.565
.Kangiqsualujjuaq705
.Kuujjuaq1.635
.Tasiujaq250
.Aupaluk175
.Kangirsuk425
.Quaqtaq300
.Kangiqsujjuaq560
.Salluit1.155
.Ivujivik340
.Akulivik500
.Puvirnituq1.385
.Inukjuak1.335
.Umiujaq375
.Kuujjuaraapik465
.Chisasibi40
.Whapmagoosti20
.Montreal570
Nunavut.24.640
.Kimmirut385
.Iqaluit3.535
.Pangnirtung1.240
.Qikiqtarjuaq445
.Clyde River790
.Pond Inlet1.210
.Arctic Bay640
.Cape Dorset1.130
.Kimmirut385
.Sanikiluaq705
.Arviat1.905
.Whale Cove335
.Rankin Inlet1.925
.Baker Lake1.545
.Chesterfield Inlet290
.Coral Harbour735
.Repulse Bay710
.Hall Beach625
.Igloolik1.440
.Kugaaruk630
.Taloyoak745
.Gjoa Haven990
.Cambridge Bay1.160
.Kugluktuk1.190
.Resolute Bay230
.Grise Fiord140
Kuzeybatı Toprakları.4.160
Inuvialuit Settlement Region.3.120
.Inuvik1.340
.Aklavik350
.Tuktoyaktuk705
.Paulatuk255
.Sachs Harbour120
.Ulukhaktok365
.Yellowknife640
.Hay River125
Yukon.255
.Whitehorse230
Ontario.2.040
.Ottawa-Gatineau725
.Toronto315
Alberta.1.605
.Calgary250
.Edmonton590
Prens Edward Adası.30
Nova Scotia.320
.Halifax150
New Brunswick.185
Manitoba.565
.Winnipeg280
Saskatchewan.220
Britanya Kolumbiyası.795
.Vancouver215
.Victoria135

Tarih

değiştir

Sosyal yaşam

değiştir
İglulardan oluşmuş köy, Frobisher Bay yakınları, Baffin Adası, 1865

Aile

değiştir

Köy odası

değiştir

Şenlik ve Törenler

değiştir

Dil ve Eğitim

değiştir
Ana madde: İnuit dilleri
Kanada İnuit hece yazısı

Avcılık ve toplayıcılık

değiştir

Din

değiştir

Şamanizm

değiştir
Ana madde: Eskimo - Aleut şamanizmi

Hıristiyanlık

değiştir

Giyim Kuşam

değiştir
Amautiq
Amautiq

Giyecek

değiştir

Takı ve beden süslemesi

değiştir

Dövme

değiştir

Mutfak

değiştir
Ana madde: Eskimo mutfağı
Mors etini Igunaq (ᐃᒍᓇᖅ) yöntemiyle terbiye eden aileler, Şubat 1999

Igunaq (Inuktitut: ᐃᒍᓇᖅ) Yazın yakalanan mors gibi hayvanların avuç büyüklüğünde etleri toprağa gömülerek, sonbahar boyunca fermente olması sağlanır ve kış bitince eşilerek çıkartılır ve tüketime sunulur. Bir yılda tüketilen İgunaq'lar oldukça değerlidir.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Inuktitut – The Language Of The Inuit (Nunavut)" (PDF). 10 Ekim 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2010. 
  2. ^ "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012. 
  3. ^ a b c d e Petra Volaříková (2009), The Canadian Inuit – past and present Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refVolaříková" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
"https:https://www.how.com.vn/wiki/index.php?lang=tr&q=İnuitler&oldid=32841019" sayfasından alınmıştır
🔥 Top keywords: Anasayfa2024 Avrupa Futbol Şampiyonasıİlkay GündoğanÖzel:AraAvrupa Futbol ŞampiyonasıSurvivor TürkiyeSurvivor 2024: All StarJamal MusialaEmre CanNuri Şahin2024 FIVB Kadınlar Voleybol Milletler LigiOgeday GirişkenG7FIVB Dünya Sıralaması2020 Avrupa Futbol ŞampiyonasıZafere Kaçış (film)Giorgia MeloniTürkiyeFIFA Dünya KupasıGibi bölümleri listesiİskoçyaBasketbol Süper Ligi şampiyonları listesiSinan AteşÖzel:SonDeğişikliklerVII. KleopatraTürkiye millî futbol takımıBabalar GünüErsun YanalArka Sokaklar (dizi)II. MehmedOsmanlı padişahları listesi2024 Avrupa Futbol Şampiyonası elemeleriJulian NagelsmannOrhan GaziHoliYusuf AtalaAli KoçGiovanni van BronckhorstYurtdışına çıkış harcı