Punku p'anqa: Kawsay yachay

Kawsay Yachay

Kawsay yachay nisqaqa (latin simipi: Biologia; kastilla simipi: Biología) istudyah yachaymi tukuy kawsaqkunata. Kawsay yachaymi ñawpa musuqpas. Ñawpa yachay hina, Aristotelis (384 watamanta 322 watakama K.ñ.) Kawsay yachaypa taytansi. Paymi tiksikuh huk jatun qillqasqap paqarichoqnin watiqaypi.

XIX pachakwatapi, Kawsay yachay musuq yachaytam kawsay pachap wiñay kawsayninpa yanapanrayku tukuchikusqan: Schleiden Schwannpas Kawsaykuqpa Iñiyninmantam rimaranku; Pasteur Byuhinisismantam rimaran; Lamarck Darwinpas huktaq yachaqkunapas rikch'aqyaymanta rimaranku

Qillqakuna

Kawsay yachay Ch'uyanchaku Uywakuna llamk'apuy Ñuñuqkuna: Ñuñuq - Paqucha - Puma - Ukumari - Usqullu - Uturunku - Asnu - Kawallu - Waka - Taruka - Iskay ruk'anayuq - K'usillu - Khankiq Pisqukuna: Pisqu - Kuntur - Wachwa - Chhukruna - Ch'usiqa - Wallpa - Waqar - Hatun Waqar - Mayu sunsu - Tunki Challwakuna: Challwa Palamakuna: Palama - Akatanqa - K'uslulu - Ninakuru - Pillpintu - Sisi - Suntu Llamp'u uywakuna: Ch'uru - Wiksachaki Aycha uquq ñuñuq - Ch'ulla ruk'anayuq - Iskay ruk'anayuq - Sillwichaki - Pakcha: Apasanka - Kusi-kusi - Sira-sira Yurakuna llamk'apuy Yura - Kinwa - Sara - Papa - Chilltu - Chirimuya - Mallki - Tintin - Awaymantu - Chilina - Lurasnu - Kichkaluru - Luqma - Waysallpu - Kina-kina - Inchik - Awina - Arrus - Sintinu - Siwara - Triyu - Chaqallu - Pakay - Sach'a-sach'a - Chaqallu yura rikch'aq ayllu - Chaqullu yura urin rikch'aq ayllu - Ch'ulla phutuy raphiyuq - Tara yura urin rikch'aq ayllu - Thaqu yura urin rikch'aq ayllu - Iskay phutuy raphiyuq - Qatasqa muruyuq - Llat'an muruyuq - Kimsa khata sisayuq - Papa yura rikch'aq ayllu - Yura rikch'aq ayllu - Wayuq - Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu‎ Mitan kamay llamk'apuy Mitan kamay - Rikch'aq - Rikch'ana - Rikch'aq ayllu - Rikch'aq ñiqi - Rikch'aq sinri - Rikch'aq putu - Rikch'aq t'aqa - Rikch'aq suyu

Kawsay yachaqkuna llamk'apuy Aristutilis - Carl von Linné - Karlus Darwin - Gregor Mendel - Alfred Russel Wallace - Alfred Day Hershey - Martha Chase - James Watson - Francis Crick - Andreas Vesalius - William Harvey - Lazzaro Spallanzani - Georges Louis Leclerc, Buffonpa Kuntin - Matthias Jakob Schleiden - Theodor Schwann - Luwis Pasteur - Jean-Baptiste Lamarck Kawsaqkunap rikch'aqyaynin llamk'apuy Carl von Linné - Charles Darwin - Jean-Baptiste Lamarck Kawsaykuq llamk'apuy Kawsaykuq - Añaki Kawsay chaqllisinchi llamk'apuy Imayay yamkiy - Miraykuy - Samay - Ispay - Inti wayllay - Wiksayay - Wachay / Yuriy Kawsay Pacha Yachay llamk'apuy Kawsay Pacha Yachay - Ernst Haeckel - Kawsay Pacha Ñawrakuna llamk'apuy Kurku yachay - Wanuchana - Ch'ullayuq