Lipinki (województwo małopolskie)
Lipinki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, siedziba gminy Lipinki[6][5].
| wieś | |
.jpg) Kościół Wniebowzięcia NMP, nowe sanktuarium | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 13 |
| Kod pocztowy | 38-305[4] |
| Tablice rejestracyjne | KGR |
| SIMC | 0355909[5] |
Położenie na mapie gminy Lipinki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
 49°40′17″N 21°17′39″E/49,671389 21,294167[1] | |
| Strona internetowa | |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipinki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
W Lipinkach istnieje od 1860 jedna z najstarszych w Polsce kopalni ropy naftowej.
W miejscowości znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej.
Położenie geograficzne edytuj
Lipinki położone są w zachodniej części Pogórza Jasielskiego na Pogórzu Środkowobeskidzkim.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0355915 | Dół | część wsi |
| 0355921 | Góra | część wsi |
| 0355938 | Łysa Góra | część wsi |
| 0355944 | Na Stawie | część wsi |
| 0355950 | Pod Lasem | część wsi |
| 0355967 | Sochacz | część wsi |
| 0355973 | Za Górą | część wsi |
| 0355980 | Zalesie | część wsi |
Historia edytuj
Wieś Lipinki założył w 1363 król Kazimierz III Wielki. Prawdopodobnie wraz z lokacją miejscowości założono również parafię.
II wojna światowa
- W kwietniu 1942 gestapo w asyście granatowej policji aresztowało kilkunastu działaczy KPP w Lipinkach i okolicy. Wszyscy zginęli w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
- W maju 1944 oddział GL pod dowództwem Wojciecha Kwilosza ps. „Tomek” dokonał rozbicia urzędu gminnego w Lipinkach oraz przeprowadził kilka sabotaży w kopalnictwie naftowym.
- Na pograniczu Lipinek i Rozdziela 17 sierpnia 1944 w czasie akcji partyzanckiej na dom członków ukraińskiej policji, partyzant kpr. Jan Sajchta z Krygu został ciężko ranny. Zaalarmowany strzałami oddział niemiecki przybył natychmiast na miejsce akcji i tu na podwórzu domu dobił partyzanta. Ludność z pobliskich domów zmuszona była schronić się w lesie.
W miejscowości ma siedzibą parafia Wniebowzięcia NMP, należąca do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej. W kościele, wybudowanym w roku 2005, znajduje się, przeniesiona ze starszej świątyni (z roku 1780), łaskami słynąca figura Matki Bożej Lipinskiej, która jest czczona od 5 wieków. Znajdują się tam też epitafia rodzin Kuropatnickich, Jordanów i Łętowskich.
Zabytkowy dwór 
Park 
Stare sanktuarium 
Urząd Gminy 
Pomnik 
Remiza OSP
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kopalnictwo nafty edytuj
Poszukiwania ropy rozpoczęto w 1860 w zachodniej części wsi i wtedy staraniem Jadwigi Straszewskiej i Ksawerego Stawiarskiego zorganizowano pierwszą kopalnię. Niedługim później Stawiarski wybudował rafinerię, która pod kierownictwem dr. chemii Stefana Bartoszewicza jako pierwsza w Polsce rozpoczęła produkcję parafiny. Pod koniec XIX wieku w Lipinkach były dwie kopalnie ropy posiadające blisko 200 szybów i rafinerię o zdolności produkcyjnej około 6 tys. ton. Rafineria i część kopalni została zniszczona w czasie I wojny światowej przez wojska austriackie. Rafineria nie została później odbudowana, natomiast działa kopalnia[7].
Na początku XXI wieku powrócono do poszukiwań węglowodorów w rejonie Lipinek. W latach 2006–2010 niemiecka firma RWE Dea wykonała dwa odwierty położone we wschodniej części Lipinek o nazwie "Pola-1" i "Pola-2" o planowanych głębokościach odpowiednio 3500, 2400 m. Prace poszukiwawcze kontynuowano w następnych latach.
W 2016 spółka Orlen Upstream w ramach przedsięwzięcia projektowego poszukiwawczo-wydobywczego węglowodorów o nazwie "Karpaty" zrealizowała odwiert o nazwie "Lipinki-OU1"[8].
Pole naftowe Kopalni Lipinki 
Na polu naftowym 
Szyb Dziadek 
2009, wiertnia Pola-2 
Odwiert Pola-1 
2016, wiertnia Lipinki-OU1
Zabytki edytuj
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9]:
- kościół Wniebowzięcia NMP;
- kaplica grobowa rodziny Straszewskich, na cmentarzu rzym-kat. „starym” z 1882;,
- zespół dworski:
- dwór z lat 1909–1910;
- park z 1 poł. XIX wieku.
Ludzie związani z Lipinkami edytuj
- Piotr Ciekliński (ur. 1558 w Cieklinie – zm. 1604[10]) – poeta, tłumacz, pierwszy polski komediopisarz, studiował we Włoszech, dyplomata i dworzanin Jana Zamojskiego; właściciel części Lipinek i Rozdziela;
- Antoni Dobrzański – wieloletni proboszcz w Lipinkach i Wójtowej
- Ewaryst Andrzej Kuropatnicki – hrabia, amator geografii, heraldyk i bibliofil; właściciel Lipinek w okresie: lata 70 XVIII wieku - 1788.
- Jan Patrzyk – duchowny katolicki; patron miejscowego gimnazjum.
- Jolanta Kajtoch – polska lekkoatletka, sprinterka. Reprezentantka Polski na Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008 w Pekinie; urodzona w Lipinkach.
- Bogusław Szul-Skjöldkrona (ur. 13 listopada 1895, zm. 27 maja 1920 w Czetwertynówce[11]) – polski poeta i kolekcjoner tekstów piosenek, major Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68627
- ↑ Wieś Lipinki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 654 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Aleksander Karp Lipinki zarys dziejów, Wydawnictwo Comdruk, Tarnów 1992, ss. 152-172 ISBN 83-900333-3-X
- ↑ Oficjalna strona Orlen - Informacje. [dostęp 2017-07-19].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024.
- ↑ Piśmiennictwo Staropolskie. W: Bibliografia Literatury Polskiej - Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964, s. 93.
- ↑ Cyfrowa Biblioteka ↓.
Linki zewnętrzne edytuj
- Lipinki 3, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 261.
- Niezależny Serwis Informacyjny
- Strona sanktuarium
- Uczniowski Ludowy Klub Sportowy