ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ
ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਕੁਝ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਵਹਾਅ, ਤੰਗ, ਸੁਧਾਰੀ ਹਵਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇਜ਼ ਵਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ, ਮੁੱਖ ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਟ੍ਰੋਪੋਜ਼ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਹਵਾਵਾਂ (ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਵਗਦੀਆਂ ਹਨ) ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਰਗਾਂ ਦਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੀਨਦਰ ਅੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਰੁਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਦੋ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਸਮੇਤ ਜੈੱਟ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ।
ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੋ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦ ਹਨ: ਸੂਰਜੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਹੀਟਿੰਗ ਜੋ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਪੋਲਰ, ਫੇਰਲ ਅਤੇ ਹੈਡਲੀ ਦੇ ਗੇੜ ਸੈੱਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੋਰਿਓਲਿਸ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਲ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ। ਕੋਰਿਓਲਿਸ ਬਲ ਆਪਣੇ ਧੁਰੇ ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਘਮਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਗ੍ਰਹਿਾਂ ਤੇ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਰਮੀ ਸੂਰਜੀ ਹੀਟਿੰਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੋਲਰ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਪੋਲਰ ਅਤੇ ਫੇਰਲ ਸਰਕੁਲੇਸ਼ਨ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਇੰਟਰਫੇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਦੇ ਹਨ; ਸਬਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਜੈੱਟ ਫੇਰੇਲ ਅਤੇ ਹੈਡਲੀ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਦੇ ਹਨ।[2]
ਹੋਰ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਈਸਟਰਲੀ ਜੈੱਟ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾ ਵਧੇਰੇ ਉਚਾਈ' ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਹਵਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨੀਵੇਂ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਜੈੱਟ ਵੀ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਖਾਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ। ਥਰਮੋਸਪੀਅਰ ਵਿੱਚ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਵੀ ਹਨ।
ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਕੁਝ ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੈੱਟ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਹਵਾ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਡਾਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਡਾਣ ਦੁਆਰਾ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਾਲਣ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ, ਏਅਰ ਲਾਈਨਜ਼ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ 'ਨਾਲ' ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਉੱਤਰੀ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਟਰੈਕ ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਏਅਰਲਾਇੰਸ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਅਤੇ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕਸਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਸ਼ਟ ਹਵਾ ਦੇ ਗੜਬੜ, ਜਹਾਜ਼ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਿਤ ਖ਼ਤਰਾ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਉਡਾਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ।
ਉਪਯੋਗਤਾ ਸੋਧੋ
ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ, ਉੱਤਰੀ ਪੋਲਰ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਪ-ਟ੍ਰੌਪਿਕਲ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮਜ਼ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਚਾਈ ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵੀ ਜੈੱਟ ਧਾਰਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਚੱਕਰ ਹਨ ਅੰਟਾਰਕਟਿਕਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ।
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ National Geographic (July 7, 2013). "Jet stream". nationalgeographic.com.
- ↑ University of Illinois. "Jet Stream". Retrieved 4 May 2008.