Arcturus
Arcturus (α Boo, α Boötis, Alfa Boötis) er den mest lyssterke stjerna på den nordlege himmelhalvkula og ligg i stjernebiletet Bjørnepassaren. Med ein visuell storleikeklasse på −0.05, er han den fjerde mest lyssterke stjerna på nattehimmelen, etter Sirius, Canopus, og Alpha Centauri. Ho ligg relativt nær jorda, berre 36,7 lysår unna, og er i lag med Vega og Sirius, ei av dei mest lyssterke av dei solnære stjernene.
 Arcturus i stjerneteiknet Bjørnepassaren. | |
| Observasjonsdata Epoke J2000 Ekvinoks J2000 | |
|---|---|
| Stjernebilete | Bjørnepassaren |
| Rektascensjon | 14h 15m 39.7s[1] |
| Deklinasjon | +19° 10′ 56″[1] |
| Tilsynelatande storleiksklasse (V) | −0.05[2] |
| Karakteristikk | |
| Spektralklasse | K0 III[3] |
| Tilsynelatande storleiksklasse (J) | −2.25[2] |
| U−B fargeindeks | +1.28[2] |
| B−V fargeindeks | +1.23[2] |
| R−I fargeindeks | +0.65[2] |
| Merk (kategori: variabilitet): | H- og K-stråling varierer |
| Astrometri | |
| Radialsnøggleik (Rv) | −5.19[4] km/s |
| Eigarørsle (μ) | RA: −1 093.45[5] mas/år Dek.: −1 999.40[5] mas/år |
| Parallakse (π) | 88.83 ± 0.54 mas |
| Avstand | 36,7 ± 0,2 ly (11,26 ± 0,07 pc) |
| Detaljar | |
| Masse | 1.08±0.06[6] M☉ |
| Radius | 25.4±0.2[6] R☉ |
| Luminositet | 170[7] L☉ |
| Overflategravitasjon (log g) | 1.66±0.05[6] cgs |
| Temperatur | 4 286±30[6] K |
| Metallisitet [Fe/H] | −0.52±0.04[6] dex |
| Rotasjonssnøggleik (v sin i) | 2.4±1.0[8] km/s |
| Alder | 7.1+1.5−1.2[6] mrd. år |
| Andre namn | |
| Databasereferanse | |
| SIMBAD | data |
Arcturus er ein klasse K0 III oransje kjempe, med ein absolutt storleiksklasse på −0,30. Ho har truleg brukt opp hydrogenet sitt frå kjernen og er no i den aktive fasen der ho brenn hydrogen i det ytre skalet. Ho vil fortsette å utvide seg i tida framover.
Det samiske namnet på stjerna er Fávdna. I følgje ei gammal segn jaktar Fávdna på Sarva, himmelelgen. Våpenet til Fávdna er ein boge, Fávnnadávgi, som er stjernebildet Dávggat eller Karlsvogna.
Kjelder
endre- Makemson, Maud Worcester (1941). The Morning Star Rises: an account of Polynesian astronomy. Yale University Press.
- Forsgren, Arne. (14. februar 2009). Fávdna. I Store norske leksikon. Henta 13. august 2014 frå http://snl.no/F%C3%A1vdna.
