Dolly Parton

Gezin bewerken

Parton is het vierde kind in een gezin met twaalf kinderen. Haar ouders zijn Robert Lee Parton en Avie Lee Owens. Haar elf broers en zussen zijn Willadeene (dichter), David, Denver, Bobby, Stella (zangeres), Cassie, Larry (kort na de geboorte overleden), Randy (zanger), de tweeling Floyd (songwriter) en Freida (zangeres), en Rachel (actrice, getrouwd met Richard Dennison).

Ze groeide op in een arme familie op de tabaksboerderij van haar vader in de Great Smoky Mountains, bij Locust Ridge, Tennessee. Op twaalfjarige leeftijd verscheen ze op televisie in Knoxville en een jaar later nam ze haar eerste album op bij Gold Band Records (een klein lokaal platenlabel). Ook trad ze op in de Grand Ole Opry (tevens uitgezonden via de radio). De dag nadat ze in 1964 haar school had afgerond vertrok ze naar Nashville.

Op 30 mei 1966 is zij in Ringgold (Georgia) getrouwd met Carl Dean (met wie ze nog steeds samen is) die een asfalteringsbedrijf leidde. Het paar heeft geen kinderen. Samen met haar man heeft zij vijf van haar jongere broers en zussen opgevoed. Dat heeft haar bij neefjes en nichtjes de bijnaam Aunt Granny (tante oma) opgeleverd. Miley Cyrus is een petekind van Parton.

Muziek bewerken

Zij startte haar carrière als zangeres bij een lokaal radio- en televisiestation in het oosten van Tennessee. Ze verhuisde naar Nashville in het midden van de jaren 60. In 1967 trokken haar zangkunsten de aandacht van Porter Wagoner, die haar vroeg om bij hem in de Porter Wagoner Show te komen. Hier bleef ze zeven jaar, en hun duetten werden beroemd. Begin jaren 70 overschaduwde zij Porter en in 1974 vertrok ze om zich volledig op haar solocarrière te richten. Over haar vertrek schreef ze toen I Will Always Love You, dat een van haar grootste hits werd en later werd gecoverd door Whitney Houston.

Parton vergaarde grote populariteit als zangeres en componist en won meerdere Country Music Awards: in 1968, 1970, 1971, 1975 en 1976.

In 1977 won ze haar eerste Grammy Award, in de categorie beste vrouwelijke country-uitvoering met haar nummer Here You Come Again. In 1980 won ze haar volgende twee Grammy's in de categorieën beste countrynummer en beste vrouwelijke countryperformance. Acht jaar later volgde nummer vier, in de categorie beste country-uitvoering in een duo of groep met het album Trio, dat ze in 1987 samen met Linda Ronstadt en Emmylou Harris heeft opgenomen. In 2000 won ze haar 5de Grammy, in de categorie beste samenwerking country met vocals met het nummer After the gold rush van het album Trio II dat ze (net als Trio) heeft opgenomen met Linda Ronstadt en Emmylou Harris.

Op 18 maart 2007 gaf Parton na ruim 30 jaar weer een optreden in Nederland (in de IJsselhallen in Zwolle). Alle kaarten waren binnen een dag verkocht. Op 19 juni 2008 gaf de zangeres in het kader van haar Backwoods Barbie Tour opnieuw een concert in Nederland, ditmaal in Ahoy Rotterdam.

In 2009 kreeg Parton een eredoctoraat in de muziek aan de universiteit van Knoxville in Tennessee.^[1] In 2022 werd Parton opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame. Ter gelegenheid hiervan nam zij het rockalbum Rockstar op, waarop ze samenwerkte met tal van rockartiesten.

Film en televisie bewerken

Midden jaren 70 was Parton een veel geziene gast in tv-specials en praatprogramma's. In 1976 kreeg ze haar eigen countryprogramma met de titel Dolly. Dit programma verdween echter na één jaar weer van de buis.

In 1980 maakte zij haar filmdebuut naast Jane Fonda en Lily Tomlin in de film Nine to Five. De door haar geschreven en gecomponeerde titelsong 9 to 5 leverde haar een Oscarnominatie op in de categorie beste originele lied. Verder kreeg ze Golden Globe-nominaties voor beste filmactrice in de categorie musical/komedie en beste nieuwkomer van het jaar in een film - dames.

Andere films waarin Parton meespeelde zijn onder andere The Best Little Whorehouse in Texas (1982), die haar haar tweede Golden Globe-nominatie als actrice opleverde, Rhinestone (1984), Steel Magnolias (1989), Blue Valley Songbird (televisiefilm, 1999), Straight Talk (1992) en Joyful Noise (2012). Ook had ze een gastrol in Miss Congeniality 2: Armed & Fabulous (2005) als zichzelf.

In 2006 en 2007 was Parton te zien naast haar petekind Miley Cyrus in de serie Hannah Montana. Ze speelde een gastrol in de afleveringen Good Golly, Miss Dolly en I Will Always Loathe You, waarin ze te zien was als de peettante van Miley Stewart/Hannah Montana. In december 2010 kwam ze in de aflevering Kiss It All Goodbye nog één keer terug in Hannah Montana Forever, het laatste seizoen van de serie.

Zakelijk bewerken

Parton staat bekend om haar zakelijke instinct. Zij heeft een groot deel van haar inkomen geïnvesteerd in het themapark Dollywood in Pigeon Forge (Tennessee), waardoor het toerisme in Tennessee, Kentucky en Ohio groeide. Op het terrein is ook het Southern Gospel Museum and Hall of Fame ondergebracht.

Ook is Parton directrice van Dolly Parton Enterprise, een mediabedrijf met een waarde van $100 miljoen.

Parton werd in 1986 opgenomen in de Nashville Songwriters Hall of Fame, in 1999 in de Country Music Hall of Fame, in 2001 in de Songwriters Hall of Fame, in 2009 in de Gospel Music Hall of Fame en in 2010 in de Country Gospel Music Hall of Fame. Daarbij kreeg ze in 2009 een ster in de Music City Walk of Fame in Nashville. Ook werd ze talloze malen onderscheiden met andere prijzen.

Hieronder de verschillende prijzen en nominaties die Parton op haar naam heeft staan. Als de prijs goud is gemarkeerd, heeft Parton deze prijs ook gewonnen, anders betreft het een nominatie.

Het eerste gekloonde dier was een schaap en werd door wetenschappers naar haar genoemd omdat Dolly werd gekloond uit uierweefsel.

Bekende uitspraken van Parton zijn:

• "It takes an awful lot of money to look this cheap"
• "When any part of me is bagging, sagging or dragging it is my duty to nip it, tuck it or suck it."

Hoewel Parton er nooit een geheim van heeft gemaakt dat ze verschillende keren cosmetisch-chirurgische ingrepen heeft gehad, heeft het tot 2002 geduurd eer ze toegaf dat ze ook een borstvergroting heeft ondergaan. Volgens haar is dit echter pas halverwege de jaren 80 geweest nadat haar borstomvang flink verminderd was doordat ze toen behoorlijk afgevallen is. Haar handelsmerk is haar grote borstomvang en haar borsten zijn verzekerd voor $600.000.

In 2016 haalde Parton 9 miljoen dollar op voor families die zijn getroffen door bosbranden in Sevier County in de staat Tennessee. Haar My People-fonds keert maximaal zes maanden lang 1000 dollar per maand uit aan de getroffen gezinnen.^[2][3]

Dolly Parton schrijft iedere dag aan haar eigen nummers (en nummers die door anderen gezongen worden), waardoor ze tegen het einde van 2020 meer dan 3000 nummers had geschreven.^[4] Twee van haar grootste hits, Jolene en I Will Always Love You, schreef ze zelfs op één dag.^[5]

in 1985 werd het pretpark Silver Dollar City in Pidgeon Forge, Tennessee geschonken aan Parton en staat nu bekend als: Dollywood.

Albums bewerken

Singles bewerken

Radio 2 Top 2000 bewerken

Joe FM Hitarchief 2000 bewerken

• (en) Officiële website
• (en) Dolly Parton op Last.fm
• Dolly Parton op Musicmeter

Zie de categorie Dolly Parton van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.