नाम

परम्परागत आधारमा नाम व्यक्तिवाचक, जातिवाचक, समूहवाचक, द्रव्यवाचक र भाववाचक गरी पाँच प्रकारका छन्  :

व्यक्तिवाचक नाम सम्पादन गर्नुहोस्

एउटै वस्तु वा पदार्थलाई किटेर अर्थात तोकेर बुझाउन नामलाई व्यक्तिवाचक नाम भनिन्छ, जस्तै :

व्यक्तिवाचक नामलाई विशेष नाम पनि भनिन्छ ।

जातिवाचक नाम सम्पादन गर्नुहोस्

एउटा मात्र वस्तु वा पदार्थलाई मात्र किटेर नबुझाई एउटा सिङ्गै जातिलाई बुझाउने नामलाई जातिवाचक नाम भनिन्छ, जस्तै:

मानिस, महादेश, देश, सहर, गाउँ, किताब, घर, दरबार, चाड, नदी, पहाड ।

जातिवाचक नामलाई सामान्य नाम पनि भनिन्छ ।

एउटै जातिवाचक नाम भित्र पनि थुप्रै व्यक्तिवाचक नामहरू पर्दछन्, जस्तै :

समूहवाचक नाम सम्पादन गर्नुहोस्

दुईभन्दा बढी वस्तुको समूह बुझाउने नामलाई समूहवाचक नाम भनिन्छ, जस्तै :

द्रव्यवाचक नाम सम्पादन गर्नुहोस्

गनेर अर्थात् यति ओटा भनेर नछुट्टयाई नापतौलद्वारा परिणाम छुट्टयाइने नामलाई द्रव्यवाचक नाम भनिन्छ, जस्तै :

भाववाचक नाम सम्पादन गर्नुहोस्

पदार्थमा रहने भाव, गुण, अवस्था, कार्य आदि बुझाउने नामलाई भाववाचक नाम भनिन्छ, जस्तै :

माया, दया, प्रेम, घृणा, रिस, सुख, दुःख, बुद्धि, शिक्षा, शान्ति, सुन्दरता, धैर्य, कामना, कातरपन आदि ।

जातिवाचक नाम, गुणबोधक विशेषण तथा धातुबाट पनि भाववाचक नाम बन्दछन्, जस्तै :

मूर्त र अमूर्त नाम सम्पादन गर्नुहोस्

बाह्य जगतमा भौतिक अस्तित्व हुने र नहुने आधारमा नामलाई दुई भागमा बाँडिएको पाइन्छ : मूर्त नाम र अमूर्त नाम ।

मूर्त नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जुन नामलाई देख्न वा छाम्न सकिन्छ, त्यसलाई मूर्त नाम भनिन्छ, जस्तै : मान्छे, घर, चन्द्रमा, आगो, हिमाल, गाई, हावा आदि ।

अमूर्त नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जुन नामलाई देख्न वा छाम्न सकिन्न, त्यसलाई अमूर्त नाम' भनिन्छ, जस्तै : माया, दया, घृणा, मानवता, प्रेम आदि ।

गणनीय र अगणनीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

गन्न सकिने र नसकिने आधारमा नामलाई दुई भागमा बाँडिन्छ : गणनीय (सङ्ख्यात्मक) नाम र अगणनीय (असङ्ख्यात्मक) नाम ।

गणनीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जुन नामलाई सङ्ख्यामा गनेर परिमाण बताइन्छ, त्यसलाई गणनीय नाम भनिन्छ, जस्तै : मान्छे, कलम, कापी, घर, गाउँ, शहर, ढोका, झ्याल आदि ।

अगणनीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जुन नामलाई गन्न सकिँदैन वा गनेर परिमाण नबताएर नापतौलद्वारा बताइन्छ, त्यसलाई अगणनीय नाम भनिन्छ, जस्तै : चामल, काठ, पानि, मट्टीतेल आदि ।

सजीव र निर्जीव नाम सम्पादन गर्नुहोस्

प्राण वा जीवन भएका र नभएका आधारमा नामलाई दुई भागमा छुट्टयाइन्छ  : सजीव र निर्जीव ।

सजीव नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जीवन भएको नामलाई सजीव नाम भनिन्छ, जस्तै : श्याम, मानिस, दाजु, पशु, मृग, चारो, ढुकुर, मौरी, साङ्लो आदि ।

निर्जीव नाम सम्पादन गर्नुहोस्

जीवन नभएको नामलाई निर्जीव नाम भनिन्छ, जस्तै : गाउँ, झ्याल, ढोका, घर, कथा, हिमाल, किताब, तारा, पृथ्वी आदि ।

मानवीय र अमानवीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

मानिस र मानिसबाहेकका प्राणी बुझाउने आधारमा नामलाई दुई भागमा बाँडिएको पाइन्छ : मानवीय नाम र अमानवीय वा मानवेतर नाम ।

मानवीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

मानिस बुझाउने नामलाई मानवीय नाम भनिन्छ, जस्तै : रमेश, गीता, बुबा, दाजु, आमा, दिदी, सम्धी, ज्वाइँ, विद्यार्थी आदि ।

अमानवीय नाम सम्पादन गर्नुहोस्

मानिसदेखि बाहेकका अन्य प्राणी बुझाउने नामलाई अमानवीय नाम वा मानवेतर नाम भनिन्छ, जस्तै : गोरु, गाई, भैँसी, पाडो, परेवा, कुखुरा, सिंह, छावा, ढोई, पाठो, बाख्रो आदि ।

माथिका आधारमा नाम छुट्टयाउने तरिका यस प्रकारको हुन्छ :

• बराल, प्रा. डा. कृष्णहरि; एटम, प्रा. डा. नेत्र, सरल माध्यमिक व्याकरण (अभिव्यक्ति र अभ्यास) (नेपालीमा), स्वयम्भू, काठमाडौँ: तलेजु प्रकाशन, आइएसबिएन 978-9937-535-46-5। 
• बराल, प्रा. डा. कृष्णहरि; एटम, प्रा. डा. नेत्र, तलेजु नेपाली व्याकरण (अभिव्यक्ति र अभ्यास) (नेपालीमा), स्वयम्भू, काठमाडौँ: तलेजु प्रकाशन, आइएसबिएन 978-99933-45-46-6।