စပိန်ရေတပ်ကြီး

စပိန်ဘာသာဖြင့် အာမာဒါဆိုသည်မှာ လက်နက်ကိုင် အင်အားစုကို ခေါ်ဆိုရာ အထူးသဖြင့် ရေတပ်များကို အာမာဒါဟုခေါ်ဝေါ်ကြ၏။ စပိန်အာမာဒါဆိုသည်မှာကား ၁၅၈၈ ခုနှစ်စပိန်ဘုရင် ဒုတိယဖိလစ်က အင်္ဂလန်ပြည်ကို တိုက်ခိုက်ရန်စေလွှတ်ခဲ့သော ရေတပ်ကြီးကို ဆိုလိုပေသည် ၁၅၈၈ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယ ဖိလစ်ဘုရင်သည် အယ်လစ်ဇဗက် ဘုရင်မကြီးအုပ်စိုး၍ ပရိုတက်စတန့် ဂိုဏ်သားတို့ လွှမ်းမိုးနေသောအင်္ဂလန်ပြည်ကို ဗရင်ဂျီနိုင်ငံ အဖြစ် ပြောင်းလဲစေရန်တိုက်ခိုက်သိမ်းယူမည်ဟု ကြံ၍၊ အင်အား တောင့်တင်းလှသော ရေတပ်ကြီးတစ်ခုကို တည်ဆောက်ပြီးလျှင် မေဒီးနား ဆီဒိုးနီးယား နယ်စားကြီးကို ဦးစီးအုပ်ချုပ်စေလေသည်။ ထိုရေ တပ်ကြီးတွင် တိုက်သင်္ဘောကြီးငယ်ပေါင်း ၁၃ဝ မျှပါဝင်၍ ရေကြောင်းတပ်သား ၁၉ဝဝဝနှင့် သင်္ဘောသား ၈ဝဝဝ မျှ ပါဝင်လေသည်။စင်စစ် ထိုရေတပ်ကြီးသည် ၁၅၁၇ ခုနှစ်ကပင် ပြင်ဆင်လျက်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဆာဖရန်းစစ်ဒရိတ်သည် စပိန်နိုင်ငံပိုင်ကမ်းခြေသို့ ဝင်ရောက်၍ စပိန်သင်္ဘောများကို တိုက်ခိုက် ကာ မီးတင်ရှို့ခဲ့သဖြင့်၊စပိန်ရေတပ်ကြီး ချီတက်ဖို့ရာ ကြန့်ကြာ သွားခဲ့သည်။ ၁၅၈၈ ခုနှစ် မေလတွင် အင်္ဂလန်ပြည်ဖက်သို့ ချီတက်လာရာ၌ လေမုန်တိုင်းကျသဖြင့် ရေတပ်ကြီး ကစဉ့်ကရဲ ဖြစ်သွားသောကြောင့်၊ ကိုရွန်းနားတွင် ရပ်နား၍ ပြန်လည်ပြင် ဆင်ခဲ့ရလေသည်။ ထိုနောက်မှတစ်ဖန် ချီတက်ပြန်ရာ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားကြီးကို ဖြတ်ကျော်မိ လေသည်။ ထိုအခါ အင်္ဂလိပ်တို့ဖက်မှ လော့ဟောင်းဝပ်ခေါင်း ဆောင်သော အင်္ဂလိပ်ရေတပ်သည် သင်္ဘောကလေးအစင်း ၈ဝ ခန့်နှင့် ခုခံတိုက်ခိုက်လေသည်။

စပိန်ရေတပ်မှာ သင်္ဘောကြီးများသာ အများအပြား ပါဝင် သဖြင့် အင်္ဂလိပ် တိုက်သင်္ဘောကလေးများကဲ့သို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးစွာ ရွေ့ရှားလှည့်ပတ် တိုက်ခိုက်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ လော့ ဟောင်းဝပ်ကလည်း စီမံခန့်ခွဲမှုကောင်းသဖြင့် စပိန်ရေတပ်ကြီး မှာ ငှက်ကြီးတစ်ကောင်ကို ငှက်ကလေးများက ဝိုင်း၍ အမွေး များ ဆွဲနုတ်နေဘိသကဲ့သို့ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်၏ လှည့်ပတ်တိုက် ခိုက်ခြင်းကို ခံရလေသည်။ ထိုကြောင့် စပိန်သင်္ဘောများစွာပင် ပျက်စီးနစ်မြုပ်ကုန်၍၊ ရွှေငွေဘဏ္ဍာနှင့် ရိက္ခာများတင်လာသော သင်္ဘောအချို့ကိုလည်း အင်္ဂလိပ်တို့က လက်ရသိမ်းပိုက်နိုင်ကြ လေ၏။

အစီအစဉ်အရဆိုလျှင် ထိုစဉ်က စပိန်ပိုင် နယ်သာလန်ပြည်မှစစ်တပ်များကို တင်ဆောင်၍ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ပို့ပေးကာတိုက်ခိုက်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် စပိန်ရေတပ်ကြီးသည် ကဲလေးမြို့ဆိပ်ကမ်းသို့ ရောက်လျှင် စစ်တပ်များထံသတင်းကို စောင့်ယင်း ကျောက်ချနားနေခဲ့သည်။ ဩဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့ သန်းခေါင်ယံတွင် ထိုသို့ စခန်းချနေသော ရေတပ်ကြီးရှိရာသို့ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်မှ သင်္ဘော ၈ စင်းကို မီးရှို့၍ မျှောချလိုက် သဖြင့်၊ စပိန်ရေတပ်ကြီးမှ သင်္ဘောများ ကြုံရာမရ ဖြစ်ကာ၊ ကျောက်ကြိုးများကို ဖြတ်၍၊ ပင်လယ်ပြင်သို့ ထွက်ခဲ့ရလေသည်။ ပင်လယ်ပြင်မှ အသင့်စောင့်နေသော လော့ဟောင်း ဝပ်သည် ၈ ရက်နေ့ မိုးသောက်ယံတွင် စပိန်သင်္ဘောများကို ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ ဆီးကြို တိုက်ခိုက်သဖြင့်၊ စပိန်သင်္ဘော အများပင် နစ်မြုပ်ပျက်စီးရလေ၏။ အချို့လည်း ရန်သူ့လက်တွင်းသို့ကျ ရောက်ခဲ့လေသည်။

ထိုမျှ အပျက်နာလှသောကြောင့် စပိန်ရေတပ်ကြီးကို ကြီးမှူး ရသူ မေဒီးနား ဆီဒိုးနီးယားနယ်စားကြီးသည် အင်္ဂလန်ပြည်ကို ရေတပ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ရန်အကြံကို လက်လျှော့၍ စပိန်နိုင်ငံသို့ ပြန်ရန် စီစဉ်ရလေ၏။ ယင်းသို့ ဆုတ်ခွာရန် စီစဉ်ရာတွင် ကြွင်းကျန်နေသော သင်္ဘောများကို အင်္ဂလန်ကျွန်းမြောက်ဘက်မှ လှည့်ပတ်၍ ဆုတ်ခွာစေခဲ့လေသည်။

ကံဆိုးမသွားလေရာ မိုးလိုက်၍ရွာ ဟူသကဲ့သို့ သင်္ဘောများ အင်္ဂလန်ကျွန်းမြောက်ဘက် အရောက်တွင် လေပြင်းမုန်တိုင်း ကျ ရောက်လေတော့သည်။ ထိုကြောင့် သင်္ဘောများ ကစဉ့်ကရဲ ဖြစ်ကာ အချို့မှာ ပင်လယ်ထဲ၌ နစ်မြုပ်၍၎င်း၊ အချို့မှာစကော့တလန်ပြည်နှင့် အိုင်ယာလန်ပြည်၏ ကျောက်ဆောင်ထူထပ်သော ကမ်းခြေများဖြင့် ရိုက်ခတ်မိ၍၎င်း၊ ပျက်စီး နစ်မြုပ်ကုန် လေသည်။ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်း၌ နစ်မြုပ်ပျက်စီးသွားသော စပိန် သင်္ဘောကြီးပေါင်းမှာ ၆ဝ ခန့်ဖြစ်၍ လူပေါင်း ၁ဝ၁၈၅ ခန့် သေကြေပျက်စီးလေ၏။

ထိုသို့ ပျက်စီးသူများထဲတွင် စပိန်နိုင်ငံရှိ အထက်တန်းစား အိမ်ထောင်တိုင်းမှ အိမ်သားတစ်ယောက် သို့မဟုတ်တစ်ယောက် ထက်မက ပါဝင်သည်ဟု ဆိုလေသည်။ စပိန်နိုင်ငံသို့ သင်္ဘော အစင်း ၅ဝ ခန့်မျှသာ ပြန်ရောက်သည်။ ထို ရေတပ်ချင်းတိုက်ပွဲ တွင် မိမိတို့နှင့် အင်အားချင်းမမျှသော စပိန်ရေတပ်ကြီးကို နိုင်နင်းလိုက်ခြင်းမှာ လော့ဟောင်းဝပ်နှင့် ဆာဖရန်းစစ်ဒရိတ် စသော အင်္ဂလိပ်ရေကြောင်း သူရဲကောင်းကြီးများကြောင့်ပင် ဖြစ်လေသည်။^[၁]

1. ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၃)