Pengaruh rakan sebaya
Pengaruh/Tekanan rakan sebaya ialah pengaruh langsung atau tidak langsung dalam kalangan rakan sebaya, iaitu ahli kumpulan sosial yang mempunyai minat, pengalaman, atau status sosial yang serupa. Ahli kumpulan rakan sebaya lebih cenderung untuk mempengaruhi kepercayaan, nilai dan tingkah laku seseorang.Terdapat beberapa aspek yang dapat dipengaruhi oleh rakan sebaya termasuklah psikomotor, afektif, sosial dan kognitif.Yahaya, Azizi (2021). Memahami Tingkah Laku Remaja. Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia: UMS. m/s. 11. ISBN 978-967-2962-52-6.[1] Sekumpulan atau individu mungkin digalakkan dan ingin mengikut rakan sebaya mereka dengan mengubah sikap, nilai atau tingkah laku mereka untuk menyesuaikan diri dengan kumpulan atau individu yang mempengaruhi. Bagi individu yang terjejas oleh tekanan rakan sebaya, ini boleh memberi pengaruh positif atau negatif kepada mereka.
Kumpulan sosial termasuk kedua-dua kumpulan keahliandi mana individu memegang keahlian "formal" (cth. parti politik, kesatuan sekerja dan sekolah) dan kumpulan dengan keahlian yang kurang jelas. Walau bagaimanapun, seseorang tidak perlu menjadi ahli atau mencari keahlian kumpulan untuk dipengaruhi oleh tekanan rakan sebaya. Seseorang individu boleh berada dalam khalayak ramai, sekumpulan banyak kumpulan, dan masih dipengaruhi oleh tekanan rakan sebaya. Penyelidikan menunjukkan bahawa organisasi dan juga individu terdedah kepada tekanan rakan sebaya. Sebagai contoh, organisasi boleh membuat keputusan berdasarkan aliran semasa untuk menerima lebih banyak kesukaan atau mengembangkan kelompok pengikut.[2]
Tekanan rakan sebaya boleh menjejaskan individu daripada semua etnik, jantina dan umur. Penyelidik telah kerap mengkaji kesan tekanan rakan sebaya terhadap kanak-kanak dan remaja, dan dalam wacana biasa, istilah "pengaruh rakan sebaya" paling kerap digunakan merujuk kepada kumpulan umur tersebut. Adalah penting untuk memahami bahawa bagi kanak-kanak dalam usia remaja, mereka berhadapan dengan situasi untuk mencari identiti mereka. Erikson, ahli sosiopsikologi, menjelaskan bahawa identiti berhadapan dengan kekeliruan peranan, dengan kata lain, kanak-kanak ini cuba mencari semangat kekitaan dan paling mudah terdedah kepada tekanan rakan sebaya sebagai satu bentuk penerimaan.[3] Bagi kanak-kanak, tema yang paling biasa dipelajari ialah kebolehan mereka untuk membuat keputusan bebas. Bagi remaja, hubungan tekanan rakan sebaya dengan hubungan seksual dan penyalahgunaan bahan telah dikaji dengan ketara. Tekanan rakan sebaya boleh dialami melalui interaksi bersemuka dan melalui interaksi digital. Media sosial menawarkan peluang untuk remaja dan orang dewasa untuk menanam dan/atau mengalami pengaruh setiap hari.[4]
Kajian rangkaian sosial mengkaji hubungan antara ahli kumpulan sosial, termasuk penggunaan media sosial mereka untuk lebih memahami mekanisme seperti perkongsian maklumat dan sekatan rakan sebaya. Sekatan boleh terdiri daripada pandangan halus yang mencadangkan penolakan, kepada ancaman dan keganasan fizikal. Sekatan rakan sebaya boleh meningkatkan sama ada tingkah laku positif atau negatif. Sama ada sekatan rakan sebaya akan mempunyai kesan bergantung kepada jangkaan ahli dan kemungkinan sekatan yang sebenarnya digunakan. Ia juga boleh bergantung pada kedudukan seseorang dalam rangkaian sosial. Mereka yang lebih tertumpu dalam rangkaian sosial kelihatan lebih cenderung untuk bekerjasama, mungkin hasil daripada cara rangkaian terbentuk. Walau bagaimanapun, ini berlaku seccara dua hala, dan oleh itu, mereka juga lebih cenderung untuk mengambil bahagian dalam tingkah laku negatif. Ini mungkin disebabkan oleh tekanan sosial berulang yang mereka alami dalam rangkaian mereka.[5]
Kanak-kanak dan remaja sunting
Kanak-kanak sunting
Peniruan memainkan peranan yang besar dalam kehidupan kanak-kanak; untuk mengambil kemahiran dan teknik yang mereka gunakan dalam kehidupan mereka sendiri, kanak-kanak sentiasa mencari tingkah laku dan sikap di sekeliling mereka yang boleh mereka ikut serta. Dalam erti kata lain, kanak-kanak dipengaruhi oleh orang yang penting dalam kehidupan mereka seperti rakan, ibu bapa dan juga orang berpengaruh seperti selebriti, penyanyi, penari, dll. Ini mungkin menjelaskan mengapa kanak-kanak dengan ibu bapa yang makan makanan yang tidak sihat atau tidak menjalani gaya hidup aktif boleh akur dengan mencipta tabiat sama seperti ibu bapa mereka ketika dewasa muda. Kanak-kanak menyedari kedudukan mereka dalam hierarki sosial sejak usia muda: naluri mereka adalah untuk menunda pertimbangan orang dewasa dan pendapat majoriti.[6]
Sama seperti eksperimen pematuhan Asch, kajian yang dilakukan ke atas kumpulan kanak-kanak prasekolah menunjukkan bahawa mereka dipengaruhi oleh kumpulan rakan sebaya mereka untuk menukar pendapat mereka kepada pendapat yang jelas salah.[7] Setiap kanak-kanak diberikan sebuah buku dengan dua set imej pada setiap halaman, dengan sekumpulan haiwan yang berbeza saiz di halaman sebelah kiri dan satu haiwan di sebelah kanan, dan setiap kanak-kanak diminta untuk menunjukkan saiz haiwan tunggal. Semua buku kelihatan sama, tetapi anak terakhir kadangkala mendapat buku yang berbeza. Kanak-kanak melaporkan pertimbangan saiz mereka secara bergilir-gilir, dan kanak-kanak yang diuji ditanya terakhir. Sebelum kanak-kanak itu diuji, bagaimanapun, terdapat sekumpulan kanak-kanak bekerja bersama-sama dengan penyelidik. Kadang-kadang, kanak-kanak yang menjawab sebelum subjek ujian semuanya memberikan jawapan yang salah. Apabila ditanya di hadapan kanak-kanak lain, jawapan kanak-kanak terakhir selalunya sama dengan rakan sebayanya. Walau bagaimanapun, apabila dibenarkan untuk berkongsi respons mereka secara peribadi dengan penyelidik, kanak-kanak terbukti lebih tahan terhadap pengaruh rakan sebaya mereka, menggambarkan kepentingan kehadiran fizikal rakan sebaya mereka dalam membentuk pendapat mereka.[7]
Remaja sunting
Masa remaja merupakan masa di mana seseorang paling terdedah kepada tekanan rakan sebaya kerana rakan sebaya menjadi pengaruh penting terhadap tingkah laku semasa remaja, dan tekanan rakan sebaya telah dipanggil ciri pengalaman remaja.[8][9] Kanak-kanak yang memasuki tempoh ini dalam hidup mula menyedari orang lain di sekeliling mereka dan menyedari kepentingan persepsi dalam interaksi mereka. Pematuhan rakan sebaya dalam golongan muda paling ketara berkenaan dengan gaya, rasa, penampilan, ideologi dan nilai.[10] Tekanan rakan sebaya biasanya dikaitkan dengan episod pengambilan risiko remaja kerana aktiviti ini biasanya berlaku dalam syarikat rakan sebaya.[9] Gabungan dengan rakan-rakan yang terlibat dalam tingkah laku berisiko telah ditunjukkan sebagai peramal yang kuat terhadap tingkah laku remaja itu sendiri.[11] Pengaruh rakan sebaya juga boleh memberi kesan positif apabila belia ditekan oleh rakan sebaya mereka ke arah tingkah laku positif, seperti aktiviti sukarela amal,[12] memperoleh kecemerlangan akademik, atau mengambil bahagian dalam projek perkhidmatan.[13] Pengaruh rakan sebaya semakin berkurangan apabila memasuki alam dewasa.[14]
Tekanan rakan sebaya diiktiraf secara meluas sebagai penyumbang utama kepada permulaan penggunaan dadah, terutamanya pada masa remaja.[15] Ini telah ditunjukkan untuk pelbagai bahan, termasuk nikotin[16][17] dan alkohol.[18] Walaupun hubungan ini dikira mantap, faktor penyederhana memang wujud. Sebagai contoh, pemantauan ibu bapa dikaitkan secara negatif dengan penggunaan bahan; namun apabila terdapat sedikit pemantauan, remaja lebih cenderung untuk tunduk kepada paksaan rakan sebaya semasa permulaan penggunaan bahan, tetapi tidak semasa peralihan daripada eksperimen kepada penggunaan biasa.[19] Caldwell dan rakan melanjutkan kerja ini dengan mendapati bahawa tekanan rakan sebaya merupakan faktor yang membawa kepada peningkatan risiko dalam konteks perhimpunan sosial dengan sedikit pemantauan ibu bapa, dan jika individu itu melaporkan diri mereka terdedah kepada tekanan rakan sebaya.[20] Sebaliknya, beberapa kajian mendapati bahawa tekanan rakan sebaya boleh menjadi faktor perlindungan terhadap penyalahgunaan bahan.[21]
Media sosial sunting
Media sosial menyediakan arena digital baharu yang besar untuk tekanan dan pengaruh rakan sebaya. Penyelidikan mencadangkan terdapat pelbagai manfaat daripada penggunaan media sosial, seperti peningkatan sosialisasi, pendedahan kepada idea dan keyakinan diri yang lebih tinggi.[22] Terdapat juga bukti pengaruh negatif seperti tekanan terbitan pengiklanan, pendedahan kepada tingkah laku dan/atau dialog yang tidak sesuai dan berita palsu.[23] Versi tekanan rakan sebaya digital ini wujud antara belia, dewasa dan perniagaan. Dalam sesetengah kes, orang ramai boleh merasakan tekanan untuk menjadikan diri mereka tersedia 24/7 atau menjadi sempurna.[24] Dalam perbualan digital ini mungkin terdapat tekanan untuk akur, terutamanya kerana orang ramai dipengaruhi oleh kekerapan orang lain menekan butang suka.[25] Cara orang lain menggambarkan diri mereka di media sosial mungkin menyebabkan golongan muda cuba meniru sifat atau tindakan tersebut dalam percubaan mematuhi. Ia juga mungkin membawa kepada ketakutan ketinggalan, yang boleh menekan belia ke dalam tindakan atau keputusan yang tidak bertanggungjawab. Tindakan dan pengaruh pada media sosial boleh membawa kepada perubahan dalam identiti, keyakinan atau tabiat dalam kehidupan sebenar untuk kanak-kanak, remaja dan orang dewasa.[26] Satu lagi bidang di mana media sosial dan kumpulan rangkaian sosial mempengaruhi orang ramai ialah dalam pembelian produk.[27] Apabila seseorang adalah sebahagian daripada kumpulan rangkaian sosial dalam talian, mereka lebih berkemungkinan untuk membeli produk jika ia disyorkan oleh ahli kumpulan itu yang lain berbanding jika ia disyorkan oleh orang rawak dalam talian.[27] Kesan kumpulan rangkaian sosial terhadap pembelian produk malah diterjemahkan kepada langganan. Jika produk berasaskan langganan diberikan kepada ahli kumpulan rangkaian sosial dalam talian sebagai hadiah oleh ahli kumpulan yang sama yang lain, orang yang menerima hadiah itu berkemungkinan besar untuk menerima pakai kos langganan dan terus membayar untuk perkhidmatan tersebut.[27]