Bahasa Austronesia Purba
(Dilencongkan dari Bahasa Proto-Austronesia)
Bahasa Austronesia Purba (singkatan PAN) [1] ialah bahasa leluhur hipotesis kepada bahasa-bahasa Austronesia, salah satu keluarga bahasa utama di dunia, yang merangkumi bahasa Melayu. Bahasa Austronesia Purba difahamkan mula muncul di pulau Taiwan sebelum berpecah pada sekitar 5,500-6,000 SM.[2] Bentuk leluhur atau induk bahasa ini telah dikaji melalui kaedah perbandingan pelbagai bahasa yang wujud di bawah rumpun Austronesia ini.
| Bahasa Austronesia Purba | |
|---|---|
| PAN | |
| Rekonstruksi | Bahasa-bahasa Austronesia |
| Rantau | Taiwan |
| Rekonstruksi turutan | |
Fonem sunting
Aturan fonem atau unit sebutan terkecil tuturan bahasa ini telah dibentangkan beberapa kali oleh beberapa pakar bahasa iaitu:
- Robert Blust dari Universiti Hawaii di Manoa, pada tahun 1999[2]
- John Wolff, pada tahun 2010.[3]
Teori Blust (1999) sunting
Blust menyusun sebanyak 25 konsonan, 4 vokal, dan 4 diftong dibina semula yang difikirkan wujud dalam penuturan bahasa Austronesia Purba. Namun, Blust mengakui bahawa beberapa konsonan yang dibina semula masih kontroversial dan diperdebatkan.
| Bibir/ labial | Gusi/ Alveolar | Lelangit/ Palatal | Gelungan/ Retrofleks | Velar | Uvular | Glotis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | k /k/ | q /q/ | ||||||||||
| Hentian bersuara | b /b/ | d /d/ | D /ɖ/ | g /ɡ/; j /ɡʲ/ | ||||||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ñ /ɲ/ | ŋ /ŋ/ | ||||||||||
| Geseran/Frikatif | S /s/ | s /ʃ/ | h /h/ | |||||||||||
| Letusan/afrikat | C /t͡s/ | c /t͡ʃ/, z /d͡ʒ/ | ||||||||||||
| Sisian | l /l/ | N /ʎ/ | ||||||||||||
| Tamparan atau getaran | r /ɾ/; R /r/ atau /ʀ/ | |||||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||||
- Vokal
| Ketinggian | Depan | Tengah | Belakang | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sempit | i /i/ | u /u/ | |||||
| Tengah | ə /ə/ | ||||||
| Luas | a /a/ |
- * -ay
- * -aw
- * -uy
- * -iw
Aturan Wolff (2010) sunting
| Bibir/ labial | Gusi/ Alveolar | Lelangit/ Palatal | Velar | Uvular | Glotis | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | c /c/ | k /k/ | q /q/ | |||||||
| Hentian/geseran bersuara | b /b/ | d /d/ | j /ɟ/ | g /ɡ/ | ɣ /ʁ/ | |||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ŋ /ŋ/ | |||||||||
| Geseran tanpa suara | s /s/ | j /h/ | ||||||||||
| Sisian | l /l/ | ɬ /ʎ/ [4] | ||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||
Perbandingan kosa kata sunting
Perkataan yang dicondongkan pada lajur pertama ialah perkataan lama yang diketahui diturunkan dari akar Austronesia.
- Haiwan
| Haiwan | Austronesia Purba | Melayu-Polinesia Purba | Oceanik Purba | Polinesia Purba |
|---|---|---|---|---|
| anjing (asu)[5] | *asu | *asu | – | – |
| burung | *qayam | *qayam, *manuk[6] | *manuk | *manu |
| ular | *SulaR | *hulaR, *nipay | *mwata | *ŋata |
| kutu | *kuCu | *kutu | *kutu | *kutu |
| ikan | *Sikan | *hikan | *ikan | *ika |
| ayam (manuk)[7] | *manuk | – | – | – |
- Tubuh badan
| Tubuh badan | Proto-Austronesia | Proto-Malayo-Polinesia | Proto-Oseanik | Proto-Polinesia |
|---|---|---|---|---|
| tangan | *(qa)lima | *(qa)lima | *lima | *lima |
| kaki | *qaqay | *qaqay | *waqe | *waqe |
| kepala[8] (hulu)[9] | *qulu | *qulu | *qulu, *bwatu(k) | *qulu |
| mata | *maCa | *mata | *mata | *mata |
| telinga | *Caliŋa | *taliŋa | *taliŋa | *taliŋa |
| hidung | *mujiŋ | *ijuŋ | *isuŋ | *isu |
| mulut | *ŋusu | *baqbaq | *papaq | *ŋutu |
| darah | *daRaq | *daRaq | *draRaq | *toto |
| hati | *qaCay | *qatay | *qate | *qate |
| tulang | *CuqelaN | *tuqelaŋ | *suri | *hui |
| kulit | *qaNiC | *kulit | *kulit | *kili |
| belakang (likur)[10] | *likud | *likud | *muri, *takuRu | *tuqa |
| perut (tian)[11] | *tiaN | *tian, *kempuŋ | *tian | *manawa |
| usus | *Cinaqi | *tinaqi | *tinaqi | |
| payudara (susu)[12] | *susu | *susu | *susu | *susu, *huhu |
| bahu | *qabaRa | *qabaRa | *(qa)paRa | *uma |
| leher | *liqeR | *liqeR | *Ruqa, *liqoR | *ua |
| rambut (bulu) | *bukeS | *buhek | *raun ni qulu | *lau-qulu |
| gigi | *nipen | *ipen, *nipen | *nipon, *lipon | *nifo |
Rujukan sunting
- ^ "Kependekan Bahasa dan Dialek". Kamus Dewan Perdana (ed. pertama). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2020. m/s. xxxvi.
- ^ a b Blust, Robert; Australian National University. Pacific Linguistics (2009). The Austronesian languages. Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University. ISBN 978-0-85883-602-0.
- ^ Wolff, John U. (2010). ''Proto-Austronesian Phonology with Glossary''. Ithaca, NY: Cornell Southeast Asia Program Publications.
- ^ Wolff uses ⟨ɬ⟩ (which in IPA stands for a voiceless alveolar lateral fricative) to represent the proto-sound which he assumes to have been a palatal lateral [ʎ].
- ^ "asu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ PMP *qayam = 'haiwan jinakan', PMP *manuk = 'burung jinakan, ayam', and PMP *manu-manuk = 'burung'.
- ^ "manuk". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "kepala" meminjam dari bahasa Sanskrit iaitu कपाल kapāla.
- ^ "hulu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ Maksud moden: 20-an:
- "likur". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "tian". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "susu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
Pautan luar sunting
- Blust, Robert; Stephen, Trussel (2010). "The Austronesian Comparative Dictionary".
- Edisi baru kamus ini kelolaan Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology
🔥 Top keywords: Piala ThomasLaman UtamaNur Izzuddin Mohd RumsaniTakdir Itu Milik AkuSheriff: Narko IntegritiCapriceKhas:CariSenarai filem Malaysia berdasarkan kutipan tertinggiShopeeKhunsa (siri TV)Wanita SyurgaPeribahasa MelayuInna lillahi wa inna ilaihi raji'unRuhainiesMandi wajibPiala Thomas & Uber 1992MalaysiaTemplat:Kerabat Diraja PahangLelaki ItuBella AstillahBatik Air MalaysiaZul AriffinPiala Sultan Azlan ShahWak DoyokPlat pendaftaran kenderaan MalaysiaNabi Muhammad SAWSyafiq KyleRacun RihannaSenarai peribahasa (A–M)Bendera MalaysiaSesuatu Yang TertinggalPembentukan MalaysiaAnwar IbrahimMahathir MohamadHarimau kumbangPuaka Cuti SemesterPiala Thomas & Uber 2024Akar kuning unguBadarawuhi Di Desa Penari