Кура
Кура (турски: Kura, грузиски: მტკვარი - Мтквари, азерски: Kür, ерменски: Կուր) — река на Кавказ. Извира во североисточна Турција, па тече низ неа, Грузија и Азербејџан, каде ѝ се придружува притоката Аракс, па завршува во Каспиското Езеро. Има вкупна должина од 1.515 км.
| Мтквари Мтквари | |
| Кура, Ќур, Кир | |
| Река | |
 Кура (Мтквари) во Тбилиси | |
| Земји | Турција, Грузија, Азербејџан |
|---|---|
| Регион | Кавказ |
| Дел од | Касписки слив |
| Притоки | |
| - леви | Лијахви, Арагви, Иори, Алазани |
| - десни | Алгети, Храми, Тертер, Аракс |
| Градови | Хашури, Гори, Тбилиси, Рустави, Мингечевир, Зердаб, Сабирабад, Нефтчала |
| Извор | Мал Кавказ |
| - место | кај ез. Карцахи, Карс, Турција |
| - височина | 2.740 м [1] |
| - координати | 40°40′31″N 42°44′32″E / 40.67528° СГШ; 42.74222° ИГД |
| Утока | Касписко Езеро |
| - местоположба | Нефтчала, округ Нефтчала, Азербејџан |
| - височина | −26,5 м [2] |
| - координати | 39°19′32″N 49°20′07″E / 39.32556° СГШ; 49.33528° ИГД |
| Должина | 1.515 км [3] |
| Слив | 198.300 км2 [4] |
| Истек | во веднаш низводно од утоката на Аракс |
| - просечен | 443 м3/с [5] |
| - максимален | 2.250 м3/с [6] |
| - минимален | 206 м3/с [6] |
 Сливот на Кура | |
Кавкаскиот регион е населен уште од најстари времиња, а земјоделство во долината на Кура почнало да се развива пред повеќе од 4.500 години. По течение подоцна се јавиле големи и развиени цивилизации, но во средновековието (околу 1200 г.) населените места се опустошиле поради природни непогоди и освојувања од други народи. Со сè поголемата експлоатација и општетувања на шумите и степите во сливното подрачје, почнале да се јавуваат зачестени поплави, кои имале особен замав во XX век. Во 1950-тите советските власти почнале со изградба на голем број брани и канали. Денес реката е многу побавна и поплитка поради присуството на разни хидроелектрани, а некогаш била пловна до градот Тбилиси во Грузија.
Име уреди
Поимот Кура е поврзан со името на персискиот цар Кир Велики, или пак со зборот кур, кој значи „водосклад“ на стариот говор на Кавкаските Албанци.[7] Грузискиот назив е Мтквари, што или значи „добра вода“, или е грузиска варијанта на мегрелскиот поим тквар-уа што значи „разјадување“, во смисла дека реката течејќи ги разјадува планините).[7] Според некој поимувања, Кура ја исцртува границата помеѓу Европа и Азија.[8]
Течение уреди
Реката извира во североисточна Турција, во долинка на висорамнината Карс[9] на Мал Кавказ. Тече на запад, па на север и на исток, минува крај Ардахан, па влегува во Грузија. Се извива во лак во северозападен правец, и влегува во кањон кај Ахалцихе, каде свртува свртува на североисток и така тече некои 75 км, па ги напушта планините кај Хашури. Потоа се свива на исток, свртува малку југоисточно и така тече 120 км, минува крај Гори, а потоа и кај Мцхета, па тече на југ низ краткиот кањон и по западната страна на главниот град Тбилиси. Оттука теренот станува стрмен и реката го одминува Рустави, па врти на исток кај утоката на реката Храми, навлегувајќи во Азербејџан. Од овде тече по степите и влегува во акумулацијата Шемкир, а потоа и во акумулацијата Јеникенд.[10]
Потоа се влева во акумулацијата Мингечевир (најголема водна површина во Азербејџан). Порано реките Иори (Кабири) и Алазани се влевале во Кура, но денес нивните устија се покриени од езерото. Потоа Кура ја напушта акумумацијата и кривулесто тече на југоисток, каде ја прима реката Тертер во округот Барда и продолжува да тече неколку стотини колометри по широка наводнувана рамница, па врти на исток кај Сарису и набргу, кај Сабирабад, ја прима најголемата притока Аракс. Утоката со Аракс образува голем лак на север, и потоа тече на југ во должина од 60 км, минува по западната страна на националниот парк Ширван, па свртува на исток и се празни во Каспиското Езеро кај Нефтчала.[10]
Галерија уреди
Кура во Азербејџан
Кура во Метехи, Тбилиси
Панорама на Кура в Тбилиси
Кура во Тбилиси на крајот на XIX век
Кура во Тбилиси
Виножито над Кура во Тбилиси
Кура кај Уплисцихе
Кура кај Ширван
.jpg)
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ Guluzada, Lidiya. „Kura River—Transboundary Watercourse of Caucasus“ (PDF). Fondazione Eni Enrico Mattei. Посетено на 2010-03-12.
- ↑ „General Background“. Caspian Environment Programme. 2004-11-06. Посетено на 2010-03-12.
- ↑ ლ. მარუაშვილი, საქართველოს ფიზიკური გეოგრაფია. საქართველოს სსრ ბუნებრივი პირობების ზოგადი დახასიათება და რეგიონული აღწერილობა, გამომცემლობა ცოდნა, თბ., 1964, გვ. 63
- ↑ Mammadov, R.M.; Verdiyev, R. (February 2009). „Integrated Water Resources Management as Basis for Flood Prevention in the Kura River Basin“ (PDF). United Nations Economic Commission for Europe. Посетено на 2010-03-12.
- ↑ Rustanov, S. G. (1967). „Drift Balance of the Kura River in its Lower Course“ (PDF). Institute of Geography of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR. Symposum on River Morphology. General Assembly of Bern. Commission of Surface Waters. Посетено на 2010-04-05.
- ↑ 6,0 6,1 „Kura River Discharge at Surra“. River Discharge Database. Center for Sustainability and the Global Environment. 1930–1984. Посетено на 2010-03-12.CS1-одржување: датумски формат (link)
- ↑ 7,0 7,1 Поспелов, Е.М. Географические названия мира (Москва, 1998), стр. 231.
- ↑ „Countries that exist wholly or partially within geographical Europe“. Архивирано од изворникот на 2018-05-23. Посетено на 2014-04-03.
- ↑ „Azerbaijan: Geography, climate and population“. AQUASTAT. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Посетено на 2010-03-18.
- ↑ 10,0 10,1 Megvinetukhutsest, Nutsa. Background Map of the Kura-Aras River Basin (PDF) (Map). Картографија: Trans-Boundary River Management Phase II for the Kura River basin—Armenia, Georgia, Azerbaijan. European Union. Посетено на 2010-03-12.
Надворешни врски уреди
| „Кура“ на Ризницата ? |