Տյումեն

Տյումեն Սիբիրում ռուսների հիմնած առաջին քաղաքն է։ Հիմնադրվել է 1586 թվականին Չինգի-Տուրա («Չինգիզի քաղաք») թաթարական քաղաքի տեղում։ Ռուսները Տյումեն անունը փոխառել են այն տարածաշրջանից, որում հայտնի էր թաթարական Տյումեն թագավորությունը։ Դրա անվանման հիմքում են մոնղոլ և թուրք тюмян, тюмэн բառերը, որ նշանակում են «տասը հազար», տասը հազար մարդ միավորող զորամիավորում։ Այդպես էին կոչվում նաև այդ տարածքը և դրա վրա բնակվող ցեղը։ Այսպիսով`զորամիավորման, տարածքի և դրա բնակիչների անունը դարձավ նաև ռուսական Տյումեն քաղաքի անունը։

Ժամային գոտի խմբագրել

Տյումենը գտնվում է MSC + 2 ժամային գոտում (Եկատերինբուրգի ժամանակ)։ UTC- ի նկատմամբ կիրառելի ժամանակի հաշվարկը +5: 00  աստղագիտական կեսօրը սկսվում է ժամը 12։ 38-ին:

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Տյումեն
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	5,6	7,3	17,1	30,7	34,9	36,2	37,5	37,4	31,2	24,1	12,8	9,0	37,5
միջին առավելագույնը (°C)	−10,7	−8,2	0,1	9,4	17,7	23,3	24,5	21,2	14,7	7,2	−3,5	1,4	7,2
միջին ջերմաստիճանը (°C)	−15	−13,3	−5,3	3,7	11,3	17,1	18,8	15,8	9,6	3,1	−7	−13	2,2
միջին նվազագույնը (°C)	−19,2	−18,1	−10,4	−1,3	5,4	11,3	13,6	11,1	5,4	−0,4	−10,4	−16,9	−2,5
բացարձակ նվազագույնը (°C)	−46,2	−43,7	−38,4	−29,5	−10,2	−1,9	0,7	−2,7	−8,6	−26,7	−41	−49,2	−49,2
տեղումների քանակը (մմ)	25	15	17	23	45	55	89	60	57	39	34	27	485
Աղբյուր՝ Տյումեն կլիմա (ռուսերեն)

Քաղաքի ընդհանուր բնութագրերի համաձայն, կլիման չափավոր մայրցամաքային է։ Տեղումները ցածր են, միջինում տարեկան 480 մմ, հիմնականում ամռանը։ Հունվար ամսվա միջին ջերմաստիճանը -15 °C է, մինչ այսօր գրանցված ամենացածր ջերմաստիճանը 1958 թ. Դեկտեմբերի 26-ին էր`- 49.2 °C,: Ձմռանը տեղումների քանակը մինչեւ 130 է։ Ձմեռը չափավոր է։ Ձմռան առաջին կեսը համեմետաբար մեղմ է երկրորդ կեսից, հաճախակի տաքացումներով։ Հունվարից փետրվար պահպանվում է ցուրտ եղանակը, հնարավոր են նաև խիստ սառնամանիքներ։ Փետրվարը ամենածանր ձմեռային ամիսն է։ Մարտը ցուրտ է, գարնան եղանակային փոփոխություն նկատվում է ապրիլի առաջին օրերին։ Լինում են ուժեղ շոգեր՝ առանց անձրևների, կամ միայն անձրևոտ օրեր և թեթև քամիներ։ Ամառը ուղեկցվում է փոփոխական եղանակներով՝ շոգ օրերին հաջորդում են զով եղանակները։ Հուլիսի ջերմաստիճանը +18,8 °C է, ամռանը առավելագույնը `+ 37,5 ° C: Աշունը նույնպես տաք է։

Համաձայն 2018 թ. Համառուսական մարդահամարի բնակչության թիվը 1111 է։ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքներից 70-րդն էր։ Սիբիրում `4-րդ, Ուրալը` 3-րդ տեղը։

2019 թ. Հունվարի 1-ին տվյալներով բնակչության թիվը ավելացել է 791,236 հազարի։