Հուդա Մակավեյ
Հուդա Մակավեյ (եբրայերեն՝ יהודה המכבי մ.թ.ա. 1 հազարամյակ, անհայտ - մ. թ. ա. 160[1], Էլազա, Հուդեա, Իսրայել), Մատաֆիա (Մատիտյագու) Հասմոնեայի (անգլ.՝ Mattathias) երրորդ որդին, ով հոր մահվանից առաջ ստացած պատգամի համաձայն ղեկավարել է Անտիոքոս Եպիփանեսի դեմ հրեական ապստամբությունը[2]։
| Հուդա Մակավեյ | |
|---|---|
 | |
| մ.թ.ա. 1 հազարամյակ - մ. թ. ա. 160[1] | |
| Ծննդավայր | անհայտ |
| Մահվան վայր | Էլազա, Հուդեա, Իսրայել |
| Գերեզման | Մոդիին և Emmaus Nicopolis |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Մակավեյյան պատերազմ |
Կենսագրություն խմբագրել
Հուդա Մակավեյը քահանա Մատաֆիա Հասմոնեայի որդին է եղել, որը նախանձախնդիր էր Մովսեսի օրենքին։ Հոր մահից հետո Հուդա Մակավեյը և իր եղբայրները, ովքեր մանկուց նույն եռանդով էին վերաբերվում Մովսեսի օրենքներին, ապստամբել են Անտիոքոսի՝ հուդայիզմը արմատախիլ անելու և դրա փոխարեն հունական պաշտամունք ներմուծելու փորձերի դեմ։ Հավաքելով իր շուրջ Աստծո բոլոր հետևորդներին՝ Հուդա Մակավեյը մի քանի դաժան հակահարվածներ է տվել Անտիոքոսի բանակին և որոշ ժամանակ խաղաղության կնքման է հասել, որն էլ նա օգտագործել է տաճարում երկրպագության մաքրությունը վերականգնելու համար։
Անվան ծագումնաբանություն և նշանակություն խմբագրել
Ապստամբության հենց սկզբում Հուդան ստացել է «Մակավեյ» մականունը։ Մականվան իմաստը բացատրելու համար առաջ են քաշվել մի քանի վարկածներ։ Համաձայն ամենատարածված վարկածի՝ այս անունը ծագել է արամերեն «մակկաբա» բառից (ժամանակակից եբրայերենով` մակեբետ), որը նշանակում է «մուրճ» կամ «դարբնի մուրճ»՝ ի նշան ճակատամարտերում ցուցաբերած նրա քաջության։ Հնարավոր է նաև, որ Մակավեյ անունը հանդիսանում է Թորա գրքի բանաստեղծության ակրոնիմ.
 | Ո՞վ է յ աստուածների մէջ քեզ պէս, ով Եհովայ[3][4]։ - (Ելից 15:11) Բնօրինակ տեքստ (եբրայերեն) מי כמוך באלים יהוה |  |
Ռաբբի Մոշե Շրեյբերը գրել է, որ մականունը Հուդայի հոր անվան՝ Մատիտյագու Կոհեն Բեն Յոչանանի ակրոնիմն է։ Որոշ գիտնականներ համարում են, որ «Մակավեյ» անունը եբրայերեն մակկաբ-յագու արտահայտության կրճատ ձևն է (մակաբ` «նշել, նշանակել») և կրում է Եհովայի կողմից «նշանակված» իմաստը[5]։ Ինչպես Հրեական, այնպես էլ Նոր Կաթոլիկ հանրագիտարաններում նշվում է, որ առաջադեմ վարկածներից ոչ մեկը լիովին գոհացուցիչ չէ[6]։
Խանուկա խմբագրել
Տաճարը, որը, ըստ հրեական պատկերացման, պղծվել է հեթանոսական կռապաշտության կողմից, մաքրվել և օծվել է։ Ի հիշատակ տաճարի վերականգնման ստեղծվել է հատուկ տոնակատարություն՝ Խանուկա։
Մահ խմբագրել
Հուդա Մակավեյը երկու մարտերում հաղթել է սիրիացիներին (Էմմաուս, Վեֆսուրա), բայց Վեֆսահարում պարտություն է կրել։ Վերսկսված պատերազմում Հուդա Մակավեյը զոհվել է, բայց նրա գործը շարունակել են նրա եղբայրները, որոնց նույնպես անվանել են Մակավեյներ։
Պատկերասրահ խմբագրել
Հուդա Մակավեյ
Հուդա Մակավեյ
Հուդա Մակավեյի հաղթանակը
Հուդա Մակավեյի մահը
Հուդա Մակավեյը Նիքանորի բանակի դիմաց
Հուդա Մակավեյը հետապնդում է ամմոնացիների առաջնորդ Տիմոթեոսին
_Judas_Macabeu_Duque.jpg)
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://books.google.fr/books?id=N5zBrssLDTQC&lpg=PP1&dq=D%27Alexandre%20%C3%A0%20Z%C3%A9nobie&hl=fr&pg=PT251#v=onepage&q=judas%20fut%20tu%C3%A9&f=false
- ↑
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 271)։ 
- ↑ Աստվածաշունչ Արարատ թարգմանություն խմբ․՝ Fred Skolnik, Michael Berenbaum.
- ↑ ռուս.՝ Кто среди богов подобен тебе, о Иегова?
- ↑ NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA, 2 ed., vol. 9, p. 9
- ↑ Encyclopaedia Judaica|մաս՝ JUDAH MACCABEE, մաս 11, էջեր 509—511
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Иехуда Маккавей՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հուդա Մակավեյ» հոդվածին։ |
Կատեգորիա:ԱպստամբությունԿատեգորիա:«Աստվածային կատակերգության» կերպարներԿատեգորիա:Հին Կտակարանի անձինքԿատեգորիա:Ապստամբություններ ըստ դարիԿատեգորիա:Առաջնորդներ