Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելից
Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը անցկացվել է 2015 թվականի ապրիլի 24-ին։
Օրը խմբագրել
Ամեն տարի ապրիլի 24-ին ողջ աշխարհի հայությունը ոգեկոչում է Հայկական ցեղասպանության զոհերին։ 1915 թվականի ապրիլի 24-ին Կոստանդնուպոլսի (այժմ՝ Ստամբուլ) հայ ազգաբնակչության քաղաքական, հոգևոր, մշակութային առաջնորդները տեղահանվեցին և սպանվեցին։ Այս ողբերգական իրադարձությանը նախորդել և հաջորդել են Հայկական լեռնաշխարհի և Օսմանյան կայսրության այլ վայրերից հայ ազգաբնակչության տեղահանումն ու ոչնչացումը։
Նախապատմություն խմբագրել
Հայաստանը խմբագրել
Պաշտոնական խմբագրել
2011 թվականի ապրիլի 23-ին Հայաստանի նախագահի հրամանագրով ստեղծվեց Հայկական ցեղասպանության 100-ամյակի միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողով[1]։ Այն գլխավորում է Հայաստանի Նախագահը[2], իսկ քարտուղարն է Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Հայկ Դեմոյանը[3]։
Հանձնաժողովի կազմում ընդգրկվեցին մշակույթի, կրթության, գիտության ոլորտների ականավոր մասնագետներ, ինչպես նաև ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացում հայ ժողովրդի ջանքերին սատարող գործիչներ։
Հանձնաժողովի առաջին նիստը տեղի ունեցավ 2011 թվականի մայիսի 30-ին՝ նախագահ Սերժ Սարգսյանի նախագահությամբ[5]։
2012 հունիսին ՀՀ փոխարտգործնախարար Շավարշ Քոչարյանը հայտարարեց
 | ...արդեն իսկ կյանքի կոչված ջանքերը կարևոր են ոչ միայն մեր երկրի և Սփյուռքի համար, այլ նաև ողջ աշխարհի համար։ Մարդկության դեմ անպատիժ հանցագործությունները և դրանց ժխտումը պարարտ հող են ստեղծում նման դեպքերի կրկնվելու համար։ Ժխտելով Ցեղասպանությունը ներկայիս թուրքական իշխանությունները նմանվում է Օսմանյան կայսրության կառավարությանը, որն իրականացրեց Ցեղասպանությունը։ |  |
Հանձնաժողովն իր գոյության ընթացքում նիստեր է գումարել հինգ անգամ՝ առաջինը՝ 2011 թվականի մայիսի 30-ին, երկրորդը՝ 2012 թվականի սեպտեմբերի 20-ին[6], երրորդը՝ 2013 թվականի մայիսի 30-ին[7], չորրորդը՝ 2014 թվականի մայիսի 27-ին[8], հինգերորդը՝ 2015 թվականի հունվարի 29-ին[9], որտեղ հաստատվեցին Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի խորհրդանշանները և հրապարակվեց հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագիրը[10][11]։ Վերջինս ընթերցել է ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը և ի կատարումն 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովի որոշման՝ ի պահ հանձնել Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտին։ Մեկ օրինակը ուղարկվել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարին, իսկ մեկ օրինակը պահվում է ՀՀ ազգային արխիվում[12]։
Հնարավոր տարածքային պահանջներ խմբագրել
2013 թվականի հուլիսի 5-ին[13]` Երևանում Սփյուռքի նախարարության կազմակերպած հայ իրավաբանների՝ Ցեղասպանության տարելիցին նվիրված հավաքի ժամանակ, ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը «սենսացիոն հայտարարություն արեց»[14][15]։
| | Հայոց ցեղասպանության զոհերի ժառանգները պետք է նյութական փոխհատուցում ստանան, Հայ եկեղեցուն պետք է վերադարձվեն Թուրքիայի տարածքում հրաշքով կանգուն մնացած եկեղեցիները և եկեղեցապատկան հողերը, Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է ստանա իր կորցրած տարածքները։ Բայց այդ բոլոր պահանջները պետք է ունենան անթերի իրավական հիմնավորումներ։ | |
Ոչ պաշտոնական խմբագրել
Ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ, 2013 թվականի նախագահական ընտրություններում երկրորդ տեղը զբաղեցրած Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հայտարարել է․
| | 100-րդ տարելիցը պայքարի վերջը չէ։ Պայքարը շարունակվում է։ | |
Եկեղեցական արարողություններ խմբագրել
Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցի խմբագրել
- Մեկուկես միլիոն զոհերի սրբադասում
Վատիկան խմբագրել
Այլուր խմբագրել
Սփյուռքահայ ձեռնարկներ խմբագրել
Միջազգային մասնակցություններ և հայտարարություններ խմբագրել
Թուրքիա խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հայաստանի Նախագահի հրամանագիրը Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողով ստեղծելու մասին:
- ↑ «Սերժ Սարգսյանն ուղերձ է հղել «Հայոց ցեղասպանություն. Մարտահրավերներ 100-ամյակի նախաշեմին» գիտաժողովին». armenpress.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 16-ին.
- ↑ «Plans for 100th Anniversary Appeal: Leader of commission says unity needed in quest for Genocide Recognition». ArmeniaNow. 2013 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 2-ին.
- ↑ ՀՀ Նախագահի հրամանագիրը հաձնաժողովի կազմը հաստատելու մասին
- ↑ «Armenian genocide centennial commemoration commission begins its work». ArmeniaNow. 2013 թ․ մայիսի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Տեղի է ունեցել Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովի երկրորդ նիստը
- ↑ Տեղի է ունեցել Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովի նիստը
- ↑ ԿԱՅԱՑԵԼ Է ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ՆՎԻՐՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ՉՈՐՐՈՐԴ ՆԻՍՏԸ
- ↑ ՄԵԿՆԱՐԿԵԼ Է ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ՆՎԻՐՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ 5-ՐԴ ՆԻՍՏԸ
- ↑ ԾԻԾԵՌՆԱԿԱԲԵՐԴԻ ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐՈՒՄ ՀՐԱՊԱՐԱԿՎԵԼ Է ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՌՉԱԿԱԳԻՐԸ
- ↑ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագիր
- ↑ ԾԻԾԵՌՆԱԿԱԲԵՐԴԻ ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐՈՒՄ ՀՐԱՊԱՐԱԿՎԵԼ Է ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀՌՉԱԿԱԳԻՐԸ
- ↑ «Turkey Angry at Yerevan Over 'Land Claim' Remarks». Asbarez. 2013 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 15-ին.
- ↑ Hayrumyan, Naira (2013 թ․ հուլիսի 11). «Armenia and Year 2015: From Genocide recognition demand to demand for eliminating its consequences». ArmeniaNow. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 11-ին.
- ↑ «Prosecutor General: Armenia Should Have Its Territories Back». Asbarez. 2013 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 11-ին.